در حسینیه‌ی مُشیر شیراز چه خبر است؟

یادمان ملی ارزشمند حُسینیه‌ی مُشیر که پس از آن به دبیرستان سلطانی تغییر کاربری داده و در اختیار اداره‌ی اوقاف و امورخیریه است به اَنگیزه‌ی کم‌کاری و کوتاهی این اداره، مورد دستبُرد روزافزون و بسیار گسترده‌ای قرار گرفته و بخش فراوانی از آرایش‌های چشمگیر معماری آن، رُبوده شده و از میان رفته است.
به گزارش اَمرداد، حُسینیه‌ی مُشیر از یادگارهای دوره‌ی قاجاریه در بافت تاریخی شهرستان شیراز است که به وسیله‌ی ابوالحسن خان مشیرالملک در سال 1292 مَهی (:قمری) در محله‌ی سنگ سیاه، در خیابان قاآنی و در راسته‌ی شمالی خانه‌ی مشیرالملک ساخته شده است.
با نگرش به اینکه، سرپرستی این یادمان تاریخی که به ثبت ملی نیز، رسیده است در دست اداره‌ی اوقاف و امور خیریه است، مسوولیت نگهداری و حفاظت از آن بر دوش این سازمان است و تنها در صورت نیاز به مرمت و استحکام بخشی و … باید با مشاوره و نظارت مستقیم اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، آن‌کار انجام پذیرد. با این همه، به اَنگیزه‌ی کم‌کاری و کوتاهی سازمان اوقاف و امورخیریه در نگهداری و حفاظت از یکی از ارزشمندترین یادمان های تاریخی و ملی که در بافت تاریخی شیراز هم، جای گرفته است، ولگردان و معتادان و سودجویان اَموال تاریخی– فرهنگی پِیاپی در دو سه هفته‌ی گذشته با ویران کردن درِ چوبی در بخش ورودی راسته‌ی شمال خاوری (:شرقی) و از سمت کوچه‌ی نامدار به «زغالی‌ها» وارد حُسینیه‌ی مشیر شده و با دستبُردهای گسترده، بخش بسیار فراوانی از آرایش‌ها (:تزیینات) معماری و هنری آن را رُبوده و یا نابود کرده و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را بر جای گذاشته‌اند.
در حُسینیه‌ی مُشیر شیراز چه خبر است؟
یادمان تاریخی-فرهنگی مدرسه‌ی سلطانیه (سلطانی) یا همان حسینیه‌ی مُشیر در بافت تاریخی شیراز، چنان مورد دستبرد سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی و معتادان و ولگردان قرار گرفته است که با ورود به درون آن و آگاهی از آسیب‌های وارده، آه از نهاد هر دوست‌دار تاریخ و میراث ایرانی بلند شده و ناگزیر اَشک از دیدگانش فرو می‌ریزد. درهای چوبی، پنجره‌های چوبی کهن، کاشی‌کاری های ارزشمند بنا، مُقرنسی چوبی روی سر ستون درون یکی از اتاق‌ها، چوب‌های زیبای نقاشی شده روی سقف اتاق‌ها، سنگ‌های پایین دیواره ها (اِزاره ها) و همه‌ی آرایش و آراسته‌های معماری و هنری زیبا و بسیار ارزشمند این یادمان ملی و تاریخی در دو سه هفته‌ی گذشته رُبوده شده و یا آسیب فراوان دیده و در حال حذف از چهره‌ی تاریخ و صفحه‌ی روزگار است.
همچنین بر اثر گذشت زمان و عوامل طبیعی و انسانی و مهم‌تر از همه، رسیدگی نکردن و رها کردن سازه به حال خود در چندین سال گذشته، بیشتر بخش‌های آن از جمله سقف اتاق‌ها فروریخته و در حال نابودی است.
با بررسی‌های نگارنده و پُرس‌و‌جو از افراد بومی و بازدید میدانی در هفته‌ی گذشته از حُسینیه‌ی مشیر، آشکار شد اداره‌ی اوقاف و امورخیریه، فردی را که به‌عنوان نگهبان سال‌ها در این بنا می‌زیسته، بیرون کرده و این یادمان تاریخی را به حال خود رها کرده است. از همین‌روی، سودجویان و تاراج‌گران اَموال تاریخی-فرهنگی و معتادان و ولگردان بومی از فرصت به‌دست آمده، بهره برده و با کَندن در چوبی و کهن آن، وارد بنا شده و در دو سه هفته‌ی گذشته به چپاول و تاراج آن دست یازیده و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را به آن وارد و یکی از ارزشمندترین و مهم‌ترین یادمان‌های تاریخی شهرستان شیراز را به ویرانه‌ای تبدیل کرده‌اند.
همچنین در روز بازدید نگارنده از مدرسه‌ی سلطانیه، دو تَن کارگر بنا از سوی اداره‌ی اوقاف و امورخیریه و بدون هماهنگی میراث فرهنگی، در ورودی بخش شمال خاوری از سمت کوچه‌ی زغالی‌ها، در حال نصب در آهنی به جای در چوبی آن بوده، که بر پایه‌ی قانون حفاظت از یادمان‌های تاریخی، تخلفی آشکار به‌شمار می‌آید.
از سویی، مسوولان اداره‌ی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با سرکشی‌های پِیاپی و درخواست از سازمان اوقاف و امورخیریه، خواستار رسیدگی فوری و پایان دادن به این موضوع شده‌اند. در نامه‌ای که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به مدیرکل اوقاف و امورخیریه فرستاده، به همه‌ی موارد بالا اشاره شده است.
حسینیه‌ی مُشیر شیراز، هم اینک در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی قرار دارد و روزگار بسیار سخت و ناخوشایندی را سپری می‌کند و بایسته و شایسته است که سازمان اوقاف و امورخیریه، هرچه زودتر به این موضوع ورود پیدا کرده و نگذارد بیش از این هویت و شناسنامه‌ی بالنده‌ی مردم منطقه، آسیب ببیند.
بازشناسی حُسینیه‌ی مشیر شیراز
حسینیه‌ی مُشیر دارای نقشه‌ای مستطیل شکل است و از راسته‌ی جنوبی به باغ مشیرالملک در پیوند بوده و از راه خانه‌ی مشیرالملک به مسجد مشیر ارتباط داشته است. این یادمان تاریخی مدتی به «دبیرستان سلطانی» تبدیل شده بوده و هم‌اینک مسکونی است. در سر درِ ورودی اصلی در بخش شمالی سازه، کاشی‌کاری تازه‌تری انجام گرفته و نام دبیرستان سلطانی با تاریخ 1308 بر روی آن نگاشته شده است. بر روی دو جرز سر درِ ورودی دو اسپره کاشی‌کاری شده‌ی کهن با نگاره‌های (:تصاویر) گل‌وبته وجود دارد. در زیر دو اسپره، دو لچکی جای گرفته است. بر سر درِ سازه، نیمه عرق‌چین و ترنج‌هایی به‌ چشم می‌خورد که از آجر ساخته شده و با کاشی فیروزه‌ای آراسته گردیده‌اند. اِزاره سنگی تراشیده شده‌ای در دو سوی سر در، برپا شده است. بر فراز سر در، سنگ‌نبشته‌ای (:کتیبه) است که با دبیره‌ی (:خط) ثلث، سوره‌ی توحید نگاشته شده است و در پایان نیز تاریخ 1293 مَهی در آن نمایان است.
درِ ورودی به یک هشتی گشوده شده که سقف کوتاه آن دارای عرق‌چین آجری و کاربندی است و در مرکز آن نیز، نوشته‌ی دایره‌ای ریختِ کاشی‌کاری شده‌ای وجود دارد که بر روی آن با دبیره‌ی ثلث بر زمینه‌ای مشکی‌رنگ « یا جبار، یا منان» نگاشته شده است. کف‌پوش این راهرو، آجر است. در کف این راهرو در کنار درِ ورودی، دریچه‌ای سنگی برای تنظیم قدرت و میزان آب جای دارد.
در بخش شمالی حسینیه‌ی مشیر، ایوان یا شاه‌نشینی است که دو ستون یک پارچه سنگی تراشیده شده با نقش گل‌وبوته در آن قرارگرفته که بر سرستون‌های آن، صورت و نیم‌تنه‌ی چهار انسان کلاه به‌سر تراشیده‌شده‌ای به چشم می‌آید در حالی که دست‌ها را بر کمر زده‌اند.
این حسینیه در آغاز پهنه‌ی (:وسعت) بیشتری داشته، ولی به آرامی از پهنه‌ی آن کاسته شده است. در سال 1306 کرامت‌الله مشیری نوه‌ی ابوالحسن‌خان به نام و یاد مادرش سلطان‌الحاجیه آن را تبدیل به دبیرستان سلطانی کرده است.
این یادمان تاریخی در سال 1367 خورشیدی، بر اثر آتش‌سوزی آسیب دیده و در سال 1368 به وسیله‌ی سازمان میراث فرهنگی وقت، بازسازی (:تعمیرات) جزیی در آن انجام گرفته است.
حسینیه‌ی مشیر یا مدرسه‌ی سلطانیه، تحت سرپرستی سازمان اوقاف و امورخیریه است و در تاریخ 28 فروردین‌ماه 1351 خورشیدی، با شماره‌ی 910 به ثبت ملی رسیده است.
*اسناد این گزارش نزد اَمرداد موجود بوده و محفوظ است.
نگاره‌های زیر را که هفته‌ی گذشته گرفته شده است، ببینید:

فرتورها از سیاوش آریا است .

4090