مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی کندوان با اشاره به آنکه کندوان حریم مصوب ندارد و ساختوسازهای غیرمجاز مشمول گذر زمان شده‌اند، گفت: «۶۰ میلیارد تومان برای آزادسازی حریم نیاز داریم تا بتوانیم گام‌های جهانی شدن را طی کنیم. این درحالی است که طی ۲۰ سال گذشته طرح هادی و طرح جامع جداگانه راه خود را رفتند».
به گزارش خبرگزاری ایلنا، روستای کندوان معماری صخره‌ای ویژه و یگانه‌ای دارد که به دلیل همین ویژگی در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. چگونگی شکل‌گیری کران‌ها به دوره‌ی سوم زمین‌شناسی می‌رسد و درپیِ گدازه‌های آتش فشانی کوه‌های سهند شکل گرفته‌اند. مردم از دوره ایلخانیان با حضور در کندوان و کندن درون کران‌ها، این گستره را برای سکونت آماده کردند. از این‌رو به کندوان روستای دستکند گفته می‌شود و از ۷۵۰ سال پیش تاکنون زندگی در آن جریان دارد.
با وجود آنکه کندوان در کنار «کاپادوکیه» ترکیه و «داکوتا» آمریکا، یکی از سه روستای صخره‌ای جهان است، اما تاکنون نتوانسته در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گیرد. این درحالی است که جاری بودن زندگی و حضور مردم بومی در کندوان یکی از ویژگی‌های این روستای صخره‌ای و البته شاید عاملی برای عدم تحقق رویای جهانی شدن آن باشد.
در کندوان نزدیک به ۷۱۳ باب کران موجود است و ۱۶۰ خانوار با ۵۰۰ نفر جمعیت در آن زندگی می‌کنند. اشکوب های (:طبقات) پایینی به عنوان انباری و نگهداری احشام و اشکوب‌های بالا برای زندگی مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت کندوان با کاپادوکیه در ترکیه
احد نعمتی، مدیر پایگاه فرهنگی کندوان، با اشاره به آنکه نزدیک یک دهه از آغاز فعالیت‌ها برای ثبت جهانی کندوان می‌گذرد، درباره‌ی چالش‌های پیش‌روی این مهم و عدم ثبت جهانی کندوان گفت: «روستاهای کاپادوکیه ترکیه و داکوتا آمریکا خالی از سکنه هستند و تبدیل یک مکان خالی از سکنه به مکان گردشگری ساده‌تر از مکانی است که مردم در آن زندگی می‌کنند؛ چراکه باید صلاح و نظر مردم را در توسعه گردشگردی و زندگی و معیشت آنها را در نظر گرفت. هرچند حضور مردم و توجه به معیشت آنها و ساختوسازهای غیر مجازی یکی از موانع ثبت جهانی است اما همین جریان زندگی، تفاوتی است که کندوان را برای ثبت جهانی مطرح می‌کند. درعین حال کاپادوکیه در فهرست میراث جهانی ثبت شده و توانسته با وسعتی ۱۰ برابر کندوان، گردشگران جهانی را جذب کند».
او در ادامه افزود: «در گذشته دو طرح در روستای کندوان وجود داشت که طرح جامع را هیات راهبردی میراث‌فرهنگی مصوب کرده بود اما دهیاری همسو با طرح هادی حرکت می‌کرد. این دو طرح طی ۲۰ سال گذشته، مطابقتی با یکدیگر نداشتند و هر کدام راه خود را می‌رفت و پاسخگویی به ارباب رجوع، دشوار بود. اما امسال بنیاد مسکن با مشاور ذیصلاح میراث‌فرهنگی قرارداد امضاء کرد و امیدواریم طرح یکسان‌سازی طرح جامع و هادی تا دو ماه آینده به اتمام برسد».
نعمتی درباره‌ی رفع مشکلاتی که ساختوسازها و خانه‌های سنگی، سیمان و آجری که در روستای کندوان ساخته شده‌اند برای ثبت جهانی این مجموعه پدید آورده‌اند، گفت: «کران‌ها از گذشته‌های دور در روستای کندوان وجود داشتند. درعین حال تعدادی از خانه‌های سنگی یک طبقه که در پایین این کران‌ها قرار دارند، نیز از گذشته ساخته شده بودند و از گذشته‌های دور شاهد تلفیق کران و سنگ در کندوان بودیم. متاسفانه در این میان خلائی وجود دارد که مقصر آن مردم و دولت نیست. در سال ۷۶ پایگاه کندوان در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید، این درحالی است که از دهه ۵۰ مردم در زمین‌هایی که داشتند درصدد ساخت خانه‌هایی با اسکلت فلزی بر آمدن دو در آن زمان کسی نبود که به آنها بگوید چرا چنین ساخت‌وسازهایی انجام می‌دهند. اکنون که می‌خواهیم حکم تخریب برای آنها بگیریم با موضوعی روبه‌رو می‌شویم چراکه این خانه‌ها مشمول گذر زمان شده‌اند. اگر ۱۰ سال از ساختوسازها بگذرد، سازه شامل قانون گذر زمان می‌شود. درعین حال، بسیاری از این ساختوسازها در زمانی انجام شده است که کندوان ثبت ملی نشده بود».
60 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم
مدیر پایگاه میراث فرهنگی کندوان افزود: «رفع چالش‌های موجود نیازمند بودجه و اعتبارات کلان است تا بتوانیم معوض این املاک را به صاحبان بدهیم و بتوانیم آزادسازی را محقق یا طبقات را کاهش دهیم. در این میان حدود ۵۰ مورد تقلیل طبقات و کاهش ارتفاع، تغییر نمای آجری به کاهگل و سنگ و تخریب تعدادی از واحدها در دستور قرار خواهد گرفت. برای تحقق این مهم حدود ۶۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است. امیدواریم به زودی شاهد تغییر اساسی در کندوان باشیم».
او درباره ی ساختوسازهای غیرمجاز کندوان که به پیش از سال ۱۳۸۰ بر می‌گردد نیز گفت: «هرچند برخی از این ساختوسازها بعد از ثبت روستای کندوان در فهرست میراث ملی انجام شده است اما از آنجایی که هنوز حریم مصوب برای این مجموعه میراث ملی تعریف نشده است، از این‌رو نمی‌توانیم از طریق قانونی ورود کنیم. حدود یک سال و نیم است که حریم کندوان به شورای ثبت حرایم فرستاده شده؛ کارها به دلیل شیوع ویروس کرونا متوقف شده و در انتظار تحقق آن هستیم؛ اما هنوز مصوب نشده است. تا زمانی که حریم مصوب نشود نمی‌توانیم دخل و تصرف و جابه‌جایی داشته باشیم. البته طی یک سال گذشته فقط ۳ مورد ساخت و ساز غیر مجاز داشتیم که حکم تخریب آنرا گرفتیم. طی چند سال گذشته ساخت‌وسازی جز، مرمت در روستای کندوان انجام نمی‌شود».
کران‌های کله‌قندی
مدیر پایگاه میراث فرهنگی کندوان با اشاره به وضعیت کران‌های روستا، گفت: «جنس کران‌ها به نوعی است که به مرور زمان در اثر وزش باد و بارش باران، ترک بر می‌دارد و سبب تخریب می‌شود. امسال حدود ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار برای مطالعه شکست این ترک‌های سنگی و اجرای چند نمونه موردی جذب کردیم. با شرکتی که کار مرتبط انجام می‌دهد، صحبت کردیم و در صدد ایجاد سازه‌هایی درون ترک‌ها هستیم تا ادامه روند ترک متوقف شود».
او ادامه داد: «از ۷۱۳ باب کران، حدود ۱۲۰ کران در طول سال‌های گذشته صدمه دیده‌اند و ترک برداشته‌اند. برخی از آنها با پایه‌ها و دیواره‌های سنگی حفظ شده‌اند اما برخی آسیب‌ها در بخش بالایی و در پوسته است که حفظ آن نیازمند مطالعه است. با توجه به وقایع طبیعی که رخ داد، تخریب در کران‌ها نداشتیم».
نعمتی با اشاره به توسعه زیرساخت‌های گردشگری در کندوان نیز گفت: «در شورای راهبردی روستای کندوان برخی کارهای مطالعاتی را انجام داده‌ایم و طرح پیاده راه که از عوارضی روستا تا ورودی هتل و روستا خواهد بود، انجام شده، قرار است در کنار پیاده راه کافه‌های کوچک به عنوان چای خوری در نظر گرفته شود و در هیات راهبردی مصوب شده‌است و قرار است تردد خودرو به داخل روستا ممنوع شود. طرح مطالعات بازارچه صنایع دستی در ورودی روستا مصوب شده است و در انتظار ابلاغ اعتبار هستیم. تعدادی از مغازه‌ها که به صورت غیر مجاز فعالیت خود را آغاز کرده بودند قرار است جابه‌جا و به بازارچه‌ی صنایع دستی منتقل شوند. درعین حال کف‌سازی حدود ۹۵ درصد روستای کندوان انجام شده. درحال حاضر حدود ۱۰۰ چشمه سرویس بهداشتی در کندوان در نظر گرفته شده است».
مدیر پایگاه میراث فرهنگی کندوان ادامه داد: «امروزه مردم بومی کندوان متوجه شده‌اند که گردشگر می‌تواند با خود درآمد و اشتغال به همراه داشته باشد. درحال حاضر نیز توسعه‌ی گردشگری آغاز شده است. مردم آموزش زبان انگلیسی می‌بینند و استقبال برای را‌ه‌اندازی واحد بومگردی افزایش یافته و ۳۰ مجوز صادر شده است. در سال گذشته حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر از کندوان دیدن کردند و ۲۲ هزار نفر آنها خارجی بودند. گردشگران خارجی بیشتر از کشورهای ترکیه، آذربایجان، آلمان، فرانسه، سوئد و ایتالیا هستند».
