دژ (:قلعه) توران‌دخت ساسانی در روستای تاریخی توران پشت شهرستان تفت یزد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
دژ (:قلعه‌ی) دایره‌ای توران‌پشت بر روى سکویی در دامنه‌ی كوه رو به سوى دشت با پهنه‌ی زياد، كفه‌ی طاقستان را زیر پوشش خود گرفته است. دژ با این ويژگى هراس از تازش و دست‌درازی چپاول‌‌گرانی كه بيشتر از سمت كفه و منطقه فارس، به روستا یورش می‌کردند را از میان برمی‌داشت تا دورى فاصله از مركز و شهرهاى بزرگ را جبران كند.
كاربرد سنگ در بناى اين قلعه بی‌همتا است. در اين دژ شمار بسیاری اتاق (:حجره) وجود دارد و هر خانواده روستا اتاقی در اختيار داشت و مواد غذايى در جایگاه ویژه‌ای از اتاق، در نظر گرفته شده، انبار مى‌كردند. ويژگى ديگر اين دژ «در» سنگى دژ كه در اندازه ۱/۷*۱ متر از گونه‌ی سنگ‌هاى رسوبى همان تپه، است. اين در تا چندى پيش به زيبايى بر لولاى يك تكه سنگى خود مى‌چرخيد و دژ را از ورود بيگانگان نگهبانی می‌کرد. در ورودی که از سنگ یکپارچه است، شکسته شده و بر روی زمین افتاده است و دیگر هیچ وقت باز و بسته نخواهد شد و تنها اتاق‌هایی از دژ که محل نگهداری آذوقه بوده است، سالم باقی مانده است. اکنون باد و باران توان سنگ‌ها را درنوردیده و این دژ رو به ویرانی است. روستای توران‌پشت به‌خوبی از آن دیده می‌شود. توران‌دخت، شاهدخت ساسانی فرمان داد در جایی که امروز توران‌پشت دیده می‌شود، آتشکده‌ای بنا کنند. همین کار آغازی برای شکل‌گیری جایی بود که تاریخ آن را به نام توران‌پشت می‌شناسد. روستای توران‌پشت در 60 کیلومتری شهرستان تفت، در دامنه‌های جنوبی شیرکوه، در استان یزد جای دارد و کهن‌ترین روستای استان یزد به شمار می‌رود. توران‌پشت از یک سو به کوه تکیه داده است و از سوی دیگر رو به دشتی گسترده دارد. چشمه‌ی جوشان و آهکی توران‌پشت در زیبایی کم‌مانند است. املاح گچی و آهکی از دل این چشمه می‌جوشند و تپه‌ای لایه‌لایه‌ای می‌سازند. این چشمه در فهرست میراث ملی و طبیعی ایران ثبت شده است. روستایی که با داشتن سازه‌های ارزشمند تاریخی و همچنین زیست‌بوم بی‌همتا همچون چشمه‌های جوشان آهکی، می‌توانست در دسته روستاهای هدف گردشگری جا گیرد.
سرویس خبر ی ایسنا مرکز یزد، خبر ثبت ملی دژ توران پشت را چهارشنبه 21 خوردادماه 1399 خورشیدی منتشر کرد. در گزارش ایسنا/یزد چنین آمده است:
« ایسنا/یزد قلعه «توران پشت» که روز گذشته (20 خوردادماه 1399 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، روی صفه‌ای در دامنه‌ی کوه قرار گرفته که از فراز آن دشتی سرسبز، کوه‌هایی به نام «تخت رستم» و «تخت سلیمان» و از سوی دیگر، روستای توران پشت با بقعه‌های استوار و محکم «شیخ جنید» و «چهل دخترون» به خوبی دیده می‌شوند و همین مساله منجر شده تا بر ارزش تاریخی آن بیافزاید. اهالی روستای تاریخی توران پشت که از یزد فاصله‌ی نسبتاً زیادی داشتند، در گذشته برای دفاع از خود در برابر خطر هجوم غارتگران و متجاوزانی که بیشتر از سمت بیابان‌های بین استان‌های یزد و فارس آنها را تهدید می‌کردند، به این قلعه پناه می‌برند و همین عامل منجر به تقویت نگاه اساطیری این بنای تاریخی شده است. این قلعه از نظر کاربرد سنگ در ساخت بنای آن، منحصر به فرد است و تعداد زیادی حجره در آن وجود دارد که هر خانواده‌ی روستا، حجره‌ای در اختیار داشته و مواد غذایی مانند حبوبات، خشکبار، آرد و سایر موارد را به گونه‌ای طبقه‌بندی شده در محل‌های مخصوصی انبار می‌کردند و از این رو یک قلعه حفاظتی ـ زیستی به شمار می‌آمده است.
ویژگی دیگر این قلعه، در سنگی بزرگ آن است که البته تخریب شده و از بین رفته است اما نوع سنگ‌های رسوبی همان تپه است. از سوی دیگر این قلعه تاریخی که گفته می‌شود توران دخت ساسانی آن را بنا کرده، در گذر زمان تخریب شده و بازمانده آن که تنها اتاق‌هایی از قلعه که محل نگهداری آذوقه بوده، سالم باقی مانده است.
قطعا ثبت این جاذبه تاریخی در فهرست آثار ملی که مورد استقبال گردشگران نیز قرار دارد، منجر به حفاظت هر چه بیشتر از این جاذبه خواهد کرد.
