رستم بهمردی با هوش و استعداد خود از همان ردههای سنی پایین توانست جایی را در شطرنج ملی کشور برای خود باز کند. قهرمانی در ردههای سنی گوناگون و بودن در ترکیب تیم ملی، پیشرفت پرشتاب او را سببساز شده است. دستیابی به این جایگاه بیگمان تنها با ایستادگی، پشتکار، عشق و علاقه شدنی است.
رستم بهمردی، شطرنجبازی با مدالهای رنگی و مقامهای گوناگون است. او از 7 سالگی با نگاه به بازی پدر با الفبای شطرنج آشنا میشود و اشتیاق به فراگیری مهارت شطرنج را در وی برمیانگیزد.
در نخستین تجربهی رسمی که به میدان رقابت پا میگذارد 7 ساله بوده و بُرد در آن سن کم برای رستم خردسال شیرین و به یادمانی است. قهرمانی کشور در ردهی زیر ۱۴ سال، نایبقهرمانی ردهی زیر ۱۶ و ۱۴ سال، دو بار دستیابی به جایگاه ششم آسیا، کسب رتبه ۱۲ جهان عنوانهایی است که در کارنامهی ورزشی این قهرمان جوان به چشم میخورد.
پیروزی در پیکارهای قهرمانی کشور از مهمترین روش برای گزینش بازیکنان تیم ملی به شمار میرود. رستم نوجوان با دستیابی به قهرمانی کشور از 11 سالگی به تیم ملی میپیوندد و سالهای ۷۹ تا ۸۶ به مدت ۶ سال پیراهن تیم ملی را بر تن میکند. در این هنگام، آمادگی برای پشت سر گذاشتن آزمون سراسری و پذیرفته شدن در دانشگاه راهی است که برمیگزیند و مسیرش از تیم ملی جدا میشود. رستم بهمردی از 22 سالگی با کسب امتیاز، از سوی فدراسیون بین المللی شطرنج استاد فیده (FIDE سازمان بینالمللی شطرنج) میشود و هشت سال از پیوستن او به جرگهی استادان میگذرد. گفتوگو با رستم بهمردی را از این نقطه آغاز میکنم:
-دستیابی به جایگاه استاد فیده چگونه امکانپذیر است؟
*استاد فیده یک لقب است مانند استاد بینالمللی و استادبزرگ، زمانی که یک بازیکن ریتینگ بیش از ۲۳۰۰ را به دست آورد، به او درجهی استاد فیده یا fm را میدهند.
وی در ادامه دربارهی ریتینگ توضیح میدهد: ریتینگ به درجهی قدرت شطرنجبازان گفته میشود، وقتی با دیگر حریفان بازی انجام میدهید، در صورت بُرد و یا باخت، برپایهی فرمولی مشخص، به ریتینگ افزوده و یا از آن کاسته میشود. بازیکن هر زمانی که ریتینگ میگیرد، از آن هنگام عضو فیده میشود، فیده همان فدراسیون جهانی شطرنج است که فدراسیونهای ملی شطرنج را به یکدیگر پیوند میدهد و مسابقههای قهرمانی جهان، قهرمانی آسیا و از این دست مسابقهها را برنامهریزی و مدیریت میکند.
-چرا در میان رشتههای ورزشی شطرنج را انتخاب کردهاید؟
*علاقهی شخصی بود، کاملا اتفاقی دیدم پدر بازی میکند و من هم علاقهمند شدم.
-در رشتهی ورزشی دیگری فعالیت میکنید؟
*تنها شطرنج را به صورت حرفهای ادامه دادهام.
-تعریف شما از شطرنج به عنوان ورزش چیست؟
*شطرنج نبرد اندیشههاست. به شدت پستی و بلندی دارد، تا حدودی مانند زندگی. ممکن است با یک اشتباه همه چیز را از دست بدهید. در یک موقعیت مناسب میتوانید بازی بازنده را به یک برد تبدیل کنید.
-شطرنج در چگونگی تصمیمگیریها تاثیرگذار است؟
*در گرفتن تصمیم کمککننده است. هنگام بازی، همیشه باید به آینده و به پیامدهای تصمیمهای گرفته شده، فکر کنید، که این شیوهی آیندهنگری ناخودآگاه در زندگی و تصمیمگیریها اثر میگذارد.
-بزرگترين تاثيري كه شطرنج روي زندگي شما گذاشته چيست؟
*پیشبینی پیامد کارها، تصمیمگیری بهتر
-گرایش علمی شما چیست؟
*فارغالتحصیل مهندسی صنایع هستم، مدرک کارشناسی را از دانشگاه علم و صنعت گرفتهام و کارشناسی ارشد دانشآموختهی دانشگاه امیرکبیر هستم.
-به چه کاری مشغول هستید؟
*هم اکنون در حوزهی تحلیل داده کار میکنم.
-آیا مسیر زندگی، انتخاب رشته تحصیلی، شغل و … تاثیر گرفته از شطرنج است؟
*علاقهی من به تحلیل داده، بسیار برگرفته از شطرنج است، چون در این حوزه هم با الگوریتم، محاسبه و پیشبینی سروکار داریم.
-فكر ميكنيد از آدمهاي هم سن و سال خودتون باهوشتر و در حل مساله زبردستتر هستید؟
*نه، لزوما. شاید مهارت حل مساله و تصمیمگیری من نسبت به معمول (نرمال) بهتر باشد.
-یاد گرفتیم که ورزش یعنی فعالیت فیزیکی، سوخت کالری و صرف انرژی، آیا شطرنج در این تعریف میگنجد؟
*شما باید به اندازهای از توانایی بدنی برخوردار باشید که بتوانید ۶-۷ ساعت پشت میز بنشینید و فکر کنید. شاید فعالیت فیزیکی در ورزش شطرنج دیده نشود، ولی آمادگی بدنی بسیار مهم است.
-طولانیترین زمان مسابقه چه اندازه به درازا کشیده است؟
*به درستی نمیدانم ولی بازی ۱۰-۱۲ ساعت به درازا انجامیده که به روز بعد موکول شده است.
-چگونه آمادگی بدنی را ایجاد و حفظ میکنید؟
*به بازیکن بستگی دارد. هر بازیکن به شرایط خودش روشی را انتخاب میکند. بهطور مثال، شماری از بازکنان قایقسواری میکنند، شماری بدمینتون و… . من بیشتر تردمیل و دوچرخهسواری انجام میدهم. بیشتر اوقات دو استقامتی و یا ورزشهای هوازی راهکار است.
-با توجه به گفتهها، آیا باید یک رشتهی ورزشی هم در کنار شطرنج آموخت؟
*الزامی نیست، بیشتر استقامت ساعتها نشستن پشت میز مهم است. هر بازیکن برای رسیدن به این مهارت شیوهای ویژه را انتخاب میکند.
بهمردی در ادامه میگوید:
در اردوهای ورزشی به روشهای گوناگونی تمرین میدهند. به عنوان مثال در اردوی تیم ملی که یک ماه پیش از مسابقه برگزار میشود، هر صبح میبایست میدویدیم. در ارمنستان، بیشتر گرایش به کوهنوردی است.
-پیش از مسابقه نیاز به انجام تمرین فیزیکی خاصی است؟
*بدنسازی پیش از بازیها الزامی نیست.
-با شرایط کرونا که شرکت در کلاسهای آموزشی امکانپذیر نیست برای فراگیری شطرنج چه راهکاری را برای آموزش این رشته پیشنهاد میدهید؟
*آموزش از راه اسکایپ و اینترنت مناسب است.
-هم اکنون آموزش مجازی انجام میدهید؟
*بله، ولی آموزش انفرادی انجام میدهم.
-شطرنج میتواند خودآموز یاد گرفته شود و یا باید دورهی آموزش را گذراند؟ حتما باید مربی داشت؟
*خیر مربی الزامی نیست، یادگیری شطرنج کاملا میتواند خودآموز انجام شود. شمار بسیاری کتاب آموزشی در سطح عالی در این زمینه چاپ شده است.
-شما افزون بر آموزش به یادگیری و تمرین هم ادامه میدهید؟ در این جایگاهی که هستید ادامه راه را چگونه پیگیری میکنید؟ از چه کسی آموزش میگیرید؟
*خودم تمرین میکنم، ولی با توجه به اینکه شاغل هستم، زمانی که باید به تمرین اختصاص بدهم بسیار کم شده است.
رستم بهمردی همانگونه که در شطرنج اسقامت را آموخته با شکیبایی گفتوگو را همراهی میکند. این همراهی با پاسخهای کوتاه به پرسشهای کوتاه ادامه مییابد:
-نام نخستین مربی که به شما آموزش داد؟
*نام نخستین مربی: ارادت قانع
-نخستین کتاب شطرنج که خواندهاید؟
*نخستین کتاب شطرنج: مایزلیس
-آخرین کتاب شطرنج که خواندهاید؟
*آخرین کتاب: analytical manual نوشتهی دورتسکی یکی از مربیهای نامی شطرنج
-کتاب پیشنهادی شما به دوستداران شطرنج؟
*مایزلیس، راه استادی در شطرنج
-شطرنج ورزش پرهزینهای است؟
*نسبت به دیگر رشتههای ورزشی خیر
-نخستین پیروزی به یاد ماندنی که به یاد میآورید؟
*بردن از قهرمان بزرگسالان استان یزد در سن ۷ سالگی (نخستین مسابقه رسمی)
-طولانيترين بازی كه تاكنون داشتهايد، چقدر به درازا كشيده است و نتیجهی آن؟
-نزدیک به ۶ ساعت بود و از حریف بردم
-شطرنج چقدر وقت شما را ميگيرد؟
*در دوران اوج 6 تا 7 ساعت در روز
-شطرنجباز خارجی و داخلی که برای شما الگو هستند؟
*خارجی: اناتولی کارپف، داخلی: سید جواد علوی مقدم
-کدام یک از مهرههای شطرنج برای شما در اولویت است؟
*مهره اسب را بیشتر میپسندم، ولی وزیر، رخ، سپس اسب و فیل و در نهایت پیاده به ترتیب دارای ارزش هستند.
-آیا برای مهرههای شطرنج به عنوان بازیگران میدان مبارزه شخصیت واقعی متصور هستید؟
*خیر
-شما جام جانباختگان شرکت کردهاید؟
*در آغاز بازی میکردم، ولی در ادامه به علت اینکه با مسابقههای قهرمانی کشور، آسیایی و یا اردوهای تیم ملی همزمان میشد، نتوانستم بازی کنم.
-در هازمان زرتشتی چه فعالیتی را انجام میدهید؟
*مدتی در موسسه پوروچیستا یزد شطرنج آموزش میدادم.
-بزرگترین آرزو و هدف شما؟
*رسیدن به جایگاه استادبزرگ شطرنج
-آیا شطرنج شغل است؟
*به عنوان شغل هم میتواند باشد مانند مربیگری و بازیکن حرفهای
-شما به عنوان ملیپوش جایگاه شطرنج ایران را در میان دیگر کشورها در چه سطحی ارزیابی میکنید؟
*در سالهای اخیر، جایگاه شطرنج ایران بسیار بالا رفته و پیشرفت چشمگیری کرده است، استادبزرگهای جوانی مانند فیروزجا، مقصودلو، خادم الشریعه و… در سطح جهان مطرح هستند.
پویایی رستم بهمردی، میتواند الهامبخش جوانان شود. در پرسش پایانی از استاد فیده، شطرنجباز ملیپوش میخواهم نکتهای و راهنمایی برای جوانان و یا دوستداران این رشتهی ورزشی پیشنهاد دهد:
او میگوید: شطرنج ورزشی است که برعکس آنچه که ساده میبینید، تمرین بسیار میخواهد و مباحث جدید دارد. میتوان گفت، بطور میانگین در ماه، ۵ میلیون بازی ثبت شده وارد دیتابیسهای شطرنجی میشود که نشاندهندهی دنیای گستردهی این ورزش است. فرمولهای شطرنج همیشه ثابت نیست، بستگی به شرایط روحی بازیکن، حریف و یا حتا مسابقه ممکن است فرمول تغییر کند.