داستان دست‌درازی (تعرض) به زمین خالی عرصه‌ی برج طغرل در حال تبدیل شدن به ماجرایی تکراری شده است که هربار طرحی تازه را بدون اعلام به میراث‌فرهنگی آغاز می‌کنند و با انتشار آن، تازه به فکر آگاهی دادن به میراث فرهنگی و ارایه طرح می‌افتند.
هرچند این‌بار میراث فرهنگی در جریان بود که قرار است حصاری دور زمین خالی میان برج طغرل و ابن بابویه کشیده شود، اما باز هم از همان آغاز کار، میراث فرهنگی را از یاد برده بودند!
به گزارش خبرگزاری ایسنا، چیزی نزدیک به یک ماه از آغاز کار در زمینِ خالی پشت برج طغرل می‌گذرد؛ جایی که هر چند وقت یک‌بار طرح تازه‌ای روی سرش آوار می‌شود تا شاید با گرفتن یک کاربری، از خالی بودنش آسوده شوند.
میراث پاپس نکشید، اما نه این بار
از طرح‌های چند دهه‌ی گذشته تا امروز که موفق به اجرا کردن‌شان نشده‌اند، بگذریم. اما دست‌کم در طول یک دهه گذشته فکر ایجاد ایستگاه مترو در این منطقه، آن هم درست در همین نقطه و میان برج طغرل و گورستان ابن‌بابویه یعنی دو نقطه تاریخی و ارزشمند شهرری که با هشدارهای رسانه‌ای و مخالفت میراث فرهنگی ایستگاهش تغییر کرد، یا یکی دو پروژه شهری پس از آن، از یادمان رازی گرفته تا پارکینگ محلی و به‌ویژه گورستان ابن بابویه، طرح‌هایی بوده‌اند که میراثی‌ها برای جلوگیری از اجرا شدن‌شان پا پس نکشیدند و موفق شدند تا دست کم عرصه و حریم این دو اثر تاریخی را حفظ کنند.
اما به‌گمان می‌رسد از یک ماه گذشته یا توان پایداری نداشتند یا حواس‌شان جای دیگری بوده که مدیریت شهری توانست با بیل مکانیکی وارد زمین خالی محوطه شود و تا عمقی نیز گودبرداری کند.
همسایه‌های برج از شبانه‌روزی کار کردن بیل مکانیکی در این محوطه که دیگر با پوشش آبی‌رنگ پوشانده شده، می‌گفتند و حتا از حضور اعضای شورای شهر و شهرداری برای آغاز کار کارگاه که کلنگش را به زمین زدند و رفتند، حرف زدند و بار دیگر هشدارها برای برج طغرل که کمتر از یک سال پیش بحث انحراف از محور آن مطرح شده بود، قوت گرفت.
قرارهایی که نادیده گرفته شد
سرانجام مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی استان تهران، از برگزاری نشستی در این زمینه با سازمان نوسازی خبر می‌دهد و گفت‌وگوهایی که قرار گذاشته تا این محوطه فقط به یک پارک تبدیل شود.
او با اشاره به برگزاری نشستی در سال 1398 خورشیدی، با سازمان نوسازی و ارایه طرحی برای زمین‌های باختری (:غربی) برج طغرل (زمین قرارگرفته میان برج طغرل و گورستان ابن بابویه که در اکنون از سوی مدیریت شهری ری در حال گودبرداری است)، می‌گوید: «در آن زمان قرار بر این شد تا آن محدوده بدون هیچ نوع بارگذاری به پارک و فضای سبز تبدیل شود».
او با اشاره به برنامه‌ریزی‌هایی که در سال‌های گذشته برای این بخش خالی از عرصه برج طغرل و گورستان ابن بابویه انجام شده بود، ادامه می‌دهد: «قبلا قرار بود تا آن بخش از زمین به ایستگاه مترو تبدیل شود که میراث فرهنگی مخالفت کرد و آن ایستگاه جابه‌جا شد، سپس برنامه‌ریزی‌هایی برای اجرای یادمان رازی در این نقطه داشتند که آن نیز با مخالفت میراث فرهنگی روبه‌رو شد و در نهایت با طرح ایجاد فضای سبز در این منطقه موافقت کردیم چون هیچ‌گونه بارگذاری در آن دیده نشده بود».
او با اشاره به موافقت میراث‌فرهنگی با کلیت طرح و بررسی آن و در نهایت فرستادن تاییدیه برای آن‌ها (سازمان نوسازی)، می‌گوید: «در آن زمان قرار شد بر اساس صورت‌جلسه امضاشده در گذشته، قبل از اجرای عملیات میدانی سازمان نوسازی، میراث‌فرهنگی در چند نقطه گمانه آزمایشی ایجاد کند و بررسی باستان‌شناسی انجام شود تا بتوانیم اطلاعاتی از لایه‌های احتمالی باستانی این محدوده به دست آوریم».
ادیب‌زاده به پژوهش‌های باستان‌شناسی و کاوش اضطراری در زمین‌های خاوری (:شرقی) برج طغرل که به دگرگونی‌های اساسی در پروژه مجتمع تجاری فرهنگی بخش شرقی برج انجامید، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «آثاری که در آن منطقه به دست آوردیم، نگاه ما را نسبت به برج طغرل و موقعیت قرارگیری در بافت دوره‌ی سلجوقی تغییر داد؛ به نظر می‌رسید این برج خارج از بافت، بدون هیچ گونه ساخت‌وسازی در اطرافش ساخته شده است».
خاک‌برداری بدون هماهنگی با میراث‌فرهنگی بوده است
او با تاکید بر اینکه میراث‌فرهنگی هیچ آگاهی‌ای از زمین‌های باختری نداشت، به همین دلیل پافشاری کرد تا پیش از پروژه سازمان نوسازی در منطقه گمانه‌زنی داشته باشد، می‌گوید: «در چند روز گذشته از محوطه بازدید کردم و متوجه انجام خاک‌برداری بدون هماهنگی با میراث فرهنگی و قبل از انجام مطالعات باستان‌شناسی توسط مدیریت شهری شدم که بلافاصله جلسه‌ای برگزار و مقرر شد تا کار متوقف و حتما در قدم نخست گمانه‌زنی باستان‌شناسی انجام شود».
معاون میراث فرهنگی استان تهران با اشاره به وارد نشدن آسیب به بافت اصلی خاک و انجام گودبرداری در لایه‌های سطحی زمین در این منطقه و کنار برج طغرل می‌افزاید: «در واقع آن‌ها فقط آواربرداری کرده‌اند و هیچ آسیبی به این محوطه وارد نشده است».
او با پافشاری بر اینکه قرار شد با هماهنگی پژوهش‌کده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، گمانه‌زنی اضطراری در این نقطه انجام شود تا بتوانیم لایه‌های خاک را ببینیم که آیا ارتفاعی میان برج طغرل و ابن بابویه در آن دوره بوده یا نه، آیا محوطه‌ی پیرامونی محوطه‌ای گورستانی است، در ارتباط با ابن بابویه یا دارای آثار و سازه‌های معماری همانند زمین‌های خاوری، می‌گوید: «در نهایت قرار شد در صورتی‌که اثر معماری ارزشمند یا هر عارضه مشخص تاریخی و فرهنگی به دست آمد، بار دیگر جلساتی برگزار شود و طرح بر اساس یافته‌ها تغییر کند».
ادیب‌زاده با پافشاری بر اینکه بر اساس موافقت سازمان نوسازی هیچ‌گونه بارگذاری در این منطقه انجام نمی‌شود و به فضای سبز تبدیل می‌شود، در پایان می گوید: «در این نقطه حتا درخت هم کاشته نمی‌شود، چه برسد به نصب تاب و سرسره و ایجاد فضایی برای بازی کودکان».
