تازه‌ترین کاوش‌ها در دخمه‌ی ترک آباد یزد نشان می‌دهد اتاق‌هایی که در آن وجود دارد هر کدام اُستودان یا استخوان‌دان‌هایی است که زرتشتیان در دو یا سه لایه، استخوان‌ها را به گونه‌ی نامنظم جای داده و با خاک نرم می‌پوشاندند.
مهدی رهبر، باستان شناس، با گفتن این سخنان افزود: نخستین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی دخمه «ترک‌آباد» در اردیبهشت امسال برای بررسی اصالتِ قرار دادن مردگان دربرابر لاشخورها، با همکاری باستان‌شناسان، استخوان‌شناسان، نقشه‌برداران، عکاسان، طراحان و مرمت‌گران انجام شد.
به نقل از ایسنا، این باستان‌شناس در نشستی برای بازگویی نتایج کاوش و گمانه‌زنی دخمه تُرک‌آباد در اردکان یزد گفت: دخمه‌ی ترک‌آباد دایره‌ای به قطر ۳۴ متر است که دیوارهای آن با چینه ساخته شده‌اند. همچنین ورودی دخمه در سمت خاور(:شرق) جای دارد که در واپسین مرحله خروجی به وسیله خشت بسته شده است.
به گفته‌ی رهبر، تنها شش اتاق از ۳۰ اتاق دخمه کاوش شده است و از آن‌ها بیش از ۱۲ استودان بزرگ، استخوان‌های گوناگون بدن مانند جمجمه و ساق دست و پا گرد‌آوری شد. وی افزود: در این استودان‌ها استخوان‌های نوزاد تا کهنسال یافت شد. همچنین پارچه‌هایی سفید و رنگی به دست آمده که به جای کفن به جای کفن به کار می‌برده‌اند.
وی وجود استخوان‌های زیاد در این استودان‌ها را نشانه‌ی پراکندگی زیاد زرتشتیان در دوره‌ی ایلخانی در تُرک‌آباد یزد دانست.
مهدی رهبر در‌باره‌ی کاربرد دخمه در روزگار گذشته گفت: بیشتر باستان‌شناسان خارجی و ایرانی بر این باورند که زرتشتیان مردگان را در فضاهای دایره‌شکل در بلندترین نقطه‌ی دور از شهرها جای می‌دادند تا خوراک لاشخورها شوند، سپس استخوان‌ها را جمع‌آوری می‌کردند و در محفظه‌ای به نام اُستودان (استخوان دان) جای می‌دادند.
این باستان‌شناس افزود: به نظر می‌رسد پس از روزگار ایلخانی و احتمالا در روزگار صفوی این رسم کنار گذاشته شده و سپس‌تردر زمان ناصرالدین‌شاه با آمدن شخصی به نام مانکجی، از پارسیان هند، به ایران و درخواست ساختن دخمه در یزد و کرمان را داد.
به گفته‌ی رهبر، زرتشتیان نه تنها به این مساله باور داشتند، بلکه تا ۵۰،۶۰ سال پیش مردگان خود را در دخمه می‌گذاشتند. او با اشاره به ممنوعیت قرار دادن اجساد در بالای بلندی‌ها در زمان پهلوی یکم به شوند(:دلیل) مسایل بهداشتی گفت: زرتشتیان هم‌اکنون مانند پیروان دیگر ادیان، مردگان را به خاک می‌سپارند با این تفاوت که برای جلوگیری از آلوده شدن خاک، گورها را با آجر و سیمان می‌سازند.
2 پاسخ
نفس قرار دادن پیکر درگذشتگان در دادگاه(:دخمه) جدا از باور به اصالت روان و نیز پاسداشت عناصر چهارگانه و بحث کرامت حیات و دور ساختن مردگان از گستره زندگی زندگان، «خورشیدنگرشنی» بر پیکر درگذشتگان بوده. به سخنی دیگر خورشید و پرتوهای آن را پاک کننده و اشویی افزا می شماردند که این باور وجاهت علمی نیز دارد، حال اگر در برخی مناطق جاندارانی چون کرکس و کلاغ به شوند باز بودن محیط دخمه گاها" به پیکر درگذشته دسترسی پیدا می کردن، دلیل آن نمی شود که نفس دخمه گذاری را به خوراک ساختن پیکر درگذشتگان برای جانداران تعمیم دهیم. پیکر فرد درگذشته در حالت خورشیدنگرشنی کامل پس از گذشت دو هفته کاملا" از میان میرفت و تنها استخوانی برجای میماند که آن هم توسط دخمه بان در استودان میانی ریخته میشد و بر آن آمیخته ای از محلول آهک میریختند تا تماما" از طبیعت پاک شود…..
ممنون بابت توضیح کاملت اینی که شما گفتی خیلی بیشتر قابل قبوله روان پاکشان در فردوس برین شاد باد زنده باد ایین زرتشت