امروز ارد ایزد از ماه شهریور سال 3758 زرتشتی، پنجشنبه 20 شهریورماه 1399 خورشیدی، 10 سپتامبر 2020 میلادی
دهم سپتامبر سال 56 پيش از ميلاد مهستان Mehestan (سنای ايران) در پی دریافت گلایه‌های مردمی بسیار از مهرداد سوم، با بیشینه‌ی آراء وی را از شاهي ايران بركنار كرد و برادرش «اُرُد Orod» را برای جانشینی برگزيد.
«ژوستن» تارخ‌نگار رومی «تیرداد اول» دومین شاه اشکانی را پایه‌گذار مجلس مهستان می‌داند. اما «جرج راولینسون» تاریخ‌نگار انگلیسی «مهرداد اول» ششمین شاه اشکانی، کسی که فرمانروایی اشکانیان را از دولتی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی از هند تا عراق امروز رساند و شد هماورد جدی امپراتوری بزرگ رو، را پایه‌گذار این مجلس می‌نامد.
مهستان از ترکیب دو مجلس مشورتی شکل می‌گرفت؛ مجلسی از مردان جوان خانواده سلطنتی و مجلسی دیگر که سران روحانی و بزرگان قبیله‌ها و اقوام در هموند (:عضو) آن بودند. در این مجلس گماردن پادشاه، برکناری و برگزیدن جانشین پادشاه را به رایزنی و رای می‌گذاشتند. مهستان، بازوی همبستگی و یکپارچگی در دودمان اشکانیان بود و پادشاه را برای فرمانروایی بر این سرزمین گسترده روا می‌داشت. مجلسی که نقشی مهم در ماندگاری اشکانیان داشت؛ چندباری شاه ایران را از فرمانروایی کنار گذاشت. وقتی «مهرداد سوم» در سنگدلی و ددمنشی زیاده‌روی کرد، با این كه در دوره كوتاه پادشاهی خود در جنگ با رومیان و تیره‌های غیرایرانی آن سوی سیردریا (رود سیحون ـ مرز شمالی تاجیکستان امروز) به پیروزی دست یافته بود مردی خودسر و ستمگر بود و دست به پاکسازی بدون دلیلِ بلندپایگان كشوری و لشكری زده بود و باعث گسترش ناخرسندی در كشور شده بود.
مهستان در همان جلسه ای كه مهرداد سوم را بركنار كرد رای داد كه از آن پس عنوان شاه كشور به شاه ملت (ایرانیان) تبدیل شود تا فراموش نكند كه انتخابی است. همین مجلس او را برکنار و «اُرُد» را به شاهی برگزید. تلاش‌های «مهرداد سوم» برای رسیدن دوباره به قدرت نتیجه نداد، اما وقتی مجلس مهستان «اردوان سوم» را به شوند شکست از رومی‌ها کنار گذاشت، او در گرگان سپاهی گردآورد و دوباره خود را به قدرت رساند.
مجلس مهستان می‌بایست تا فرزند بزرگتر پادشاه را برای سلطنت برگزیند و اگر پادشاه پسری نداشت یا گاهی این مجلس آن فرزند را شایسته‌ی شهریاری نمی‌دانست، برادر او به شاهی گزینش می‌شد. همانند «اُرُد یکم» که پادشاهی را از برادر رانده شده خود «مهرداد سوم» گرفت.
ایزدی است که همه خوشی‌ها و آسایش‌ها به او ویژه شده است و گویند اگر به خانواده‌ای «ارت» به گونه دختری زیبا رو کند، داده و خواسته و گشایش و گسترش به آن خانه و خانواده روی می‌آورد. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. هر زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. خواندن سرود «اشم وهی»؛ به بهدینان می‌آموزد که: «خوشبختی از آن کسی ست که در پی خوشبختی دیگران باشد».
ارد روز است فرخ و میمون
با همه لهو و خرمی مقرون
ایزد ارد که در اوستا به گونه‌ی «اشا ونگهوئی» آمده است، بیست و پنجمین روز هر ماه است. در یشت‌ها «ارد ایزد»، خواهر امشاسپندان خوانده شده است. یکی از یشت‌های اوستا به نام او «ارت‌یشت» است. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی»، و به چم توانگری، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.
در اوستا یشت هفدهم، به‌نام این ایزد است. نگهبانی از ثروت و دارایی بر دوش این ایزد است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به‌دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. این یشت 62 بند دارد.
در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری، خواسته و دارایی است. و در پهلوی اَرت آمده ، کلمه ٔ ونگهو صفت است به چم نیک وخوب . ترکیب این کلمه به چم اشی نیک است و آن در پهلوی بصورت اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر اَشیش وَنگ آمده است که همگی به چم اشی نیک است . ارت یا ارد نیز پهلوی است که در فارسی باقی مانده . در لغت‌نامه ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است . در گات‌ها و دیگر بخش‌های اوستا، ارت (اشی) گاه اسم مجرد است به معنی توانگری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است . اسم این ایزد در گات‌ها یاد شده است . وی مانند سفندارمذ، آناهید و چیستا (فرشته ی دانش ) مونث شناخته شده . در جهان مادّی مال و جلال و خوشی دینداران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین ، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود. برخی نیز او را اشیش ونگ می‌نامند، او بفر و شکوه خانه می‌افزاید. زیرا هرکه بدیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگتر شده به خانه ٔ وی بازگردد (چنان که در یسنای 43 بند 12)
زرتشتیان در این روز جامه نو می‌پوشند، به سفر می‌روند و سالمندان را یاری می‌کنند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ارد روز است فرخ و میمون / با همه لهو و خرمی مقرون
ای دلارای یار گلگون‌رخ / خیز و پیش‌آر باده‌ی گلگون
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
هرچیز نو بخر و اندر خانه بر.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به بازار شو، روز (ارد) ای پسر / نوانو بخر چیز و با خانه بر
یک پاسخ
یادشان بخیر و جاويد باد شاهان اشکانی و ساسانی و هخامنشی