لوگو امرداد
یادمان چند هزارساله‌ی استان گلستان از جهانی شدن دور می‌شود

پرکردن چاله، با آجرهای تاریخی دیوار گرگان

gorganهم‌زمان با کوشش مدیران گلستان برای ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان، ویرانی آرام اما پیوسته این اثر از سوی کشاورزان و مالکان زمین‌های کشاورزی، برجای‌مانده‌های یادگار تاریخی چند هزار ساله‌ی ساسانیان در این استان را در آستانه نابودی قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، همزمان با کوشش مدیران استان برای پاسداشت این اثر تاریخی، کارهای برخی اهالی ساکن پیرامون دیوار تاریخی گرگان، سبب نگرانی دوست‌داران فرهنگ و تاریخ شده است.
در ماه‌های گذشته، دیوار تاریخی گرگان در گستره‌ی شهر آق‌قلا تا گمیشان به ویژه روستاهای سقر تپه، قلعه جیق، آلتیم و کله‌پست، شماری از کشاورزان با دست‌اندازی به بخشی از بستر و حریم این اثر تاریخی به کشت گندم و جو در این محدوه پرداخته‌اند و با استفاده از تراکتور، ستون‌های(:بنچ مارک) شناسایی حریم این اثر تاریخی را واژگون و یا جابه‌جا نمودند.
افزون‌بر آن، گذر کمباین و کامیون‌های سنگین با بار فراورده‌های کشاورزی در کریدور دیوار دفاعی گرگان، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به این اثر چند هزار ساله وارد کرده است.
پراکندگی آجرهای تاریخی
همچنین در بخش‌هایی از راه این دیوار، انواع آجرهای چند هزار ساله و برجای‌مانده از برج و باروهای این اثر دیده شده و در دسترس است.
در سال‌های گذشته و در نتیجه دیدبانی و کنترل ضعیف، صدها هزار قطعه از آجرهای این دیوار تاریخی برای ساخت‌و‌ساز بناهای مسکونی گستره‌ی پیرامونی به یغما رفت. به گونه‌ای که کمتر خانه‌ای با عمر بیش از ۳۰ سال این منطقه را می‌توان یافت که دست کم چند صد آجر از آجرهای دیوار تاریخی گرگان را در خود جای نداده باشد.
در بخش‌هایی از پیرامون دیوار که مورد استفاده و گذر کشاورزان منطقه است، بقایای آجر این اثر تاریخی به‌عنوان نخاله برای پر کردن چاله‌های راه استفاده می‌شود تا در زمان‌های بارندگی، خودرو و ابزار کشاورزان با گذر از روی تکه‌های این دست‌ساخته‌های چند هزار ساله، در جاده‌ی گِلی و باتلاقی گرفتار نشوند.
نمی‌توان با متخلفان برخورد کرد!
مدیر پایگاه دیوار بزرگ گرگان در این‌باره گفت: «به سبب برخی مشکلات و خلاهای قانونی، امکان برخورد با زارعانی که مبادرت به کشت جو و گندم در بستر یا حریم دیوار تاریخی گرگان می‌کنند وجود ندارد».
حمید عمرانی گفت: «بر اساس قانون، کشاورزانی که دیوار گرگان و یا هر اثر تاریخی دیگری در املاک و زمین‌های آن‌ها واقع است اجازه کشت دیم دارند و این موضوع از منظر قانونی جرم‌انگاری نشده است».
وی ادامه داد: «با این وجود شخم عمیق، خاک‌برداری، خاکریزی و تسطیح در این مناطق ممنوع و مستوجب مجازات است و در سالیان اخیر چند نفر به دلیل ارتکاب این تخلفات در حاشیه دیوار دفاعی گرگان به مراجع قضایی معرفی شدند».
به گفته‌ی وی دیوار تاریخی گرگان چهار مامور جداگانه دارد و دیگر مامورین یگان حفاظت گلستان نیز در پایش این دیوار کار می‌کنند و به گونه ی شبانه‌روزی همه دگرگونی‌های این دیوار را رصد می‌کنند.
دیوار دفاعی گرگان در هزاران سال به زیر خاک رفته و در نقاطی هم که در دسترس بوده، از آجرهای آن برای ساخت خانه در روستاهای پیرامون استفاده شده است.
برخی بومی‌های سالخورده‌ی ساکن پیرامون این دیوار می‌گویند که نزدیک به هفتاد سال پیش شغلی به نام «آجرکنی» در اطراف دیوار دفاعی گرگان مرسوم بود که افراد دارای بنیه بیشتر، آجرها را کنده و برای ساخت خانه‌ به دیگران می‌فروختند.
تخریب اثر تاریخی را می‌پذیریم، اما …
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری گلستان تخریب این اثر تاریخی را پذیرفت اما گفت که مامورین یگان حفاظت میراث فرهنگی استان به‌گونه‌ی پیوسته و شبانه‌روزی این اثر تاریخی را رصد کرده و مانع دست‌اندازی به آن می‌شوند.
احمد تجری با سپاسگزاری از توجه فرهیختگان و نخبگان گلستان به این اثر تاریخی افزود: «یکی از خواسته‌های مهم این جامعه نخبه، ثبت جهانی این اثر است که در آن صورت و توجه بیشتر به دیوار دفاعی گرگان، امکان تخریب و دست‌اندازی به آن تا حد زیادی کاهش خواهد یافت».
وی گفت که این سازه‌ی ارزشمند چند هزار ساله در صورت فراهم شدن برخی امکانات و شناساندن بهتر به گردشگران داخلی و خارجی، توانایی نقش آفرینی موثر در جذب بازدیدکننده و رونق اقتصادی گلستان را دارد.
دیوار تاریخی گرگان سومین دیوار بزرگ جهان است
دیوار دفاعی، دیوار بزرگ گرگان یا دیوار سرخ که در برخی نوشته‌های کهن با نام «مار سرخ» نام بُرده شده، درازا‌ترین دیوار آجری جهان و سومین دیوار بزرگ جهان پس از دیوار چین و آلمان است.
دیوار تاریخی گرگان از کنار دریای خزر در بخش گمیشان تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله امتداد داشت. این دیوار با نام‌های سد اسکندر، سد انوشیروان، سد فیروز، دیوار دفاعی، قزل ییلان، قزل آلانگ و آلان (به زبان ترکمنی) نیز در نوشته‌های جغرافیای تاریخی و سفرنامه‌ها نگارش شده و گفته می‌شود به عنوان طولانی‌ترین اثر معماری ایران باستان، در مدت ۹۰ سال ساخته شد.
درازای دیوار بزرگ گرگان نزدیک به ۲۰۰ کیلومتر و پهنای آن میان ۲ تا ۱۰ متر است.
امروزه بازمانده‌ی دیوار تاریخی از کرانه‌های باختری دریای کاسپین (خزر) تا ارتفاعات و دره‌های البرز خاوری در دامنه بیلی‌کوه (پارک ملی گلستان نزدیک روستای زاو در شمال خاوری شهرستان کلاله) دیده می‌شود.
پیشتر، تاریخ ساخت دیوار گرگان را به دوره‌ی اشکانی پیوند می‌دادند اما یافته‌های پژوهشی و آزمایشگاهی انجام شده در سال‌های گذشته نشان داد که این دیوار در دوره‌ی ساسانی و برای جلوگیری از یورش اقوام شمالی ساخته شده است.
در بررسی‌های باستان‌شناسی انجام گرفته تاکنون تاسیسات وابسته این دیوار دربردارنده‌ی خندق، کوره‌های آجرپزی، سد خاکی، کانال‌های آب‌رسانی، ۳۸ قلعه و برج‌های نگهبانی پیوسته به دیوار و بیش از ۲۵ قلعه‌شهر در حاشیه جنوبی دیوار بزرگ گرگان و محوطه‌های باستانی فراوانی از دوره‌های پیش‌ از تاریخ، تاریخی و اسلامی در قلمرو دیوار بزرگ گرگان شناسایی شد.
دیوار بزرگ گرگان با جهت باختری-خاوری در میانه‌ی کرانه‌های خاوری دریای کاسپین در شمال شهر گمیشان تا صخره‌های بیلی‌کوه در محدوده پارک ملی گلستان سال ۱۳۷۸ خورشیدی، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-09