تهران در تبوتاب رویدادهای سیاسی میسوخت. مردم در تکاپوی برپایی مجلس مشروطه و ملیای بودند که «حقوق» پایمال شده را به آنها بازگرداند. دربار در تنگنا افتاده بود و فرازنشینان چارهای میجستند تا مردم را آرام کنند. در چنین هنگامهی دورانسازی بود که ابراهیم پورداوود جوان، به پایتخت آمد. خانواده اش او را با هزار امید و رویای خوش راهی کرده بودند تا دانش پزشکی بیاموزد و به زادگاهش، رشت، بازگردد، اما پورداوود که نمیتوانست چشم از خیزش مردم بردارد، آرامآرام سودای پزشکی را به یکسو نهاد و به قانونخواهان پیوست. او در تهران با جوانی به نام محمدتقیخان پسیان آشنا شد و به همراه شماری دیگر از مشروطهطلبان پُرشور، گروهی به نام «احرار» پدید آورد. آنها آرمان سرفرازی مردم و برپایی قانون را در سر میپروراندند. اما سرنوشت، آن دو را به راهی دیگر کشاند.
پورداوود پس از کوششهای سیاسی بسیار، راه فرهنگ و جستوجو دربارهی پیشینهی باستانی ایران را برگزید و سرانجامِ پسیان نیز چنین بود که در سالهایی دیگر، در آن زمان که آرمانهای مشروطهخواهی رنگورویی دگرگون یافته بود، به اروپا برود، افسری بلندپایه و درسخوانده بشود و در بازگشت به ایران به شایستگی فرماندهی ژاندارمری خراسان را بپذیرد و سرانجام با دسیسهی نابکارانهی «سلطنهها» کشته شود؛ داغ و مرگی که هرگز از یاد آزادیخواهان نرفت.
با این همه، پورداوود نمیخواست خود را در هیاهوی سیاستورزانی گم کند که با هر تندبادی به یکسو میچرخیدند. باور داشت که باید دانش آموخت و راهی سودمندتر از سوداگریهای سیاسی جُست. از اینرو بود که به بیروت رفت و 5/2سال در آنجا درس حقوق خواند و پس از بازگشتی کوتاه به ایران، راه اروپا را در پیش گرفت تا دانش افزونتری بیاموزد. اما زمانه رنگی از خونوجنون گرفته بود و در آن دو سال، ایران رویدادهای سهمناکی را پشت سر گذاشته بود. محمدعلی شاه، خشمگین و نابردبار، مجلس شورای ملی را به توپ بسته بود و شماری از آزادیخواهان و مشروطهطلبان را کشته بود. سایهی سنگین هراسوبیم از آیندهای گنگ و مهآلود، ایران را فراگرفته بود. هر چند گیلانیها و آذربایجانیها همچنان پایداری میکردند …
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری است با عنوان«جستوجو در روشناییهای بیپایان» به قلم پویان پرتوی، که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی پنجم (اندیشه) شمارهی 432 هفتهنامهی امرداد بخوانید.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.