103
سال پیش همزمان با سپندینه جشن آذرگان آتش آتشکده‌ی تهران به تخت نشست. درود و ستایش و نیایش باد بر تو ای آذر آفریده نیک اهورامزدا، فروزان باش در این خانه تا دیر زمان، فروزان باش.
آتش آتشکده‌ی تهران در سال 1296 خورشیدی از یزد به تهران آورده شد. روانشادان موبد اردشیر رستم رستمی، موبد بهرام رشید شید و موبد هرمزدیار بهرام سروش، آتش را با آیین ویژه از یزد به تهران آوردند و در روز آذر از ماه آذر(جشن آذرگان) در آفرینگانی آتشکده‌ی تهران جای دادند و به همین مناسبت در آن روز، آیین جشن‌خوانی و نیایش برگزار شد. سنگ بنای آدریان تهران در روز اورمزد از ماه فروردین سال ۱۲۹۳ خورشیدی به کوشش ارباب کیخسرو شاهرخ بنا نهاده شد. کار ساخت ساختمان آدریان در سال ۱۲۹۶ پایان یافت.
دیوار بیرونی بنای آدریان با آجرکاری زیبا مزین شده و بالای درِ ورودی چوبی آدریان، کتیبه‌ای با سنگ مرمر که در دست ۲ فرشته است، سال ساخت بنا در زیر گزاره‌ی «خشنوتره اهورهه مزدا» ۱۲9۶ را نشان می‌دهد. خشنوتره … به چم (:معنی)؛ به خشنودی اهورامزدا است و در آغاز بیشتر نیایش‌های زرتشتیان آمده است. روبه‌روی بنا مانند آتشگاه یزد حوضی بیضی‌شکل به قطرهای ۸ و ۴ متر دیده می‌شود. از درِ اصلی نیایشگاه آدریان (آتشکده تهران) که وارد می‌شوید سمت راست راه پله‌ای شما را به طبقه دوم هدایت می‌کند که واحد سرایداری آدریان است و سمت چپ، دفتر نیایشگاه آدریان است که هماهنگی‌های لازم را برای بازدید از آدریان فراهم می‌کند. همچنین برای راهنمایی گردشگران، موبدان نیز در آتشکده باشنده هستند.
ارباب کیخسرو در یادداشت‌های خود آورده است: «به آن اندیشه افتادم که برای جماعت عبادتگاهی لازم است، زیرا در تهران برای جماعت نزدیک به ۵۰۰ تن که بیشتر پیشه‌ی بازرگانی و کشاورزی داشتند، تا آن تاریخ معبدی نبود. از این‌رو چون در این زمان مرحوم بهرامجی بیکاجی یکی از پارسیان جوانمرد که کارش سیاحت بود به تهران آمده بود مطلب را با او در میان نهادم، مشارالیه وعده مساعدت داد. شرحی نوشته به او دادم و به بمبئی رفت و اقدام کرد. خوشبختانه عده‌ای از پارسیان مبلغی برای بنیان آدریان سرخط رفته بودند، چه برای ساختمان و چه برای اندوخته نگهداری که متدرجاً برسانند.»
ارباب کیخسرو شاهرخ آورده است: «ساخت آدریان بر روی زمین‌های انجمن آغاز و سنگ بنای آدریان به دست رضاقلی خان هدایت (نیرالملک) وزیر معارف وقت بنیان نهاده شد. کار ساختمان آدریان به دشواری دچار شد. اشکال ساختمان آدریان این که بعضی از اشخاص مغرض در جراید بمبئی ضد زرتشتیان تهران مقالاتی نوشتند که این‌ها بیشتر بی‌دین و فلان‌اند و آدریان لازم ندارند و از سوی انجمن زرتشتیان تهران جواب‌هایی دندا‌ن‌شکن داده شد. با این همه برخی از صاحبان خیر که جنبه کهنه‌پرستی و تعصبات داشتند جلو اعانه خود را گرفته، دیگر پول نرسید و عمارت بی‌سقف و ناتمام ماند. چون کار به این منوال پیش آمد از زرتشتیان ایران استعانت شد و زرتشتیان هرجا از تهران، یزد، کرمان، شیراز و کاشان به قدر خود کمک کردند و به خیر و خوبی ساختمان آدریان به پایان رسید و رسماً در تاریخ ۱۲۹۶ خورشیدی گشایش یافت.»
این بزرگمرد نیک‌اندیش در بخش دیگری از یادداشت‌های خود آورده است: «اینجا نباید فراموش کنم متشکرم، همین که از میرزا مهربان مهر، رییس محاسبات کل مجلس شورای ملی خواهش کردم پذیرفت و برای جمع‌آوری اعانه به جنوب ایران شتافت و برخورداری حاصل نمود. از سوی دیگر چون در آن اوان به فاصله چند ماه سرور خانم عیال مرحوم میرزا جمشید مهربان کرمانی و رستم برادرش و یک دختر کوچک از میرزا جمشید به جهان باقی شتافتند به میرزا جمشید تکلیف کردم آثار خیری باقی بگذارد آن روانشاد پذیرفت و به اختیار من گذاشت و در طرف مشرق و مغرب حیاط آدریان اطاق هایی برای پذیرایی و امور خیریه از پول آن مرحوم ساخته شد.» در این یادداشت‌ها آمده است: شش پسر و دختر بشگون ساخت آدریان در همان نقطه و روز سدره‌پوشانی شدند.
رضاقلی خان معاون وزارت معارف، مجدالسلطنه نماینده وزارت امور خارجه، محمدعلی فروغی ذکا الملک، حکیم الملک، حاج سید نصراله، میستراردشیر جی، میستر بهرامجی، میستر شاهپور جی، میرزا کیخسرو رییس انجمن وقت زرتشتیان و جمعی دیگر از آقایان معارف پرور و خوانین زرتشتی در نهادن سنگ بنای آدریان باشنده بودند.
