نورپردازی شهری همیشه جاذبه‌های خود را داشته و به‌سبب همین جذابیت، مسوولان شهری همیشه کوشش کردند تا همه‌گونه نورپردازی‌ها را با اتکا به اِلمان و ظرفیت‌های شهری پدید بیاورند. بر همین پایه، در سال‌های گذشته نورپردازی بیشتری در شهر دیده‌ایم. غافل از اینکه این نورپردازی‌ها و جریان‌های الکتریسیته بر رو تنه‌های درختان چه صدمه‌های جبران‌ناپذیری را بر درختان وارد می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، از نورپردازی در شهر در طراحی فضاهای داخلی و خارجی زیباسازی و در راستای هویت‌بخشی به فضای شهری بهره برده می‌شود. در چند سال گذشته نیز شهر تهران میزبان ریسه‌های نورانی شده بود و کم‌وبیش در همه جای شهر این ریسه‌های رنگی به چشم می‌خورند، اما پس از زمانی چگونگی نورپردازی شهر منتقدانی پیدا کرد و برخی کارشناسان از شیوه‌ی اجرا گلایه کردند. هرچند که دبیر «کمیته سلامت شورای شهر» باور دارد که اگر طرح جامعی برای نور در تهران تدوین شود که در حال تهیه است، این دشواری حل خواهد شد و به یک روش استاندارد برای تزیینات نوری درختان و گذرگاه‌ها در تهران می‌رسیم.
دکتر فاطمه کریمی، دبیر کمیته سلامت شورای شهر تهران، درباره‌ی تاثیر نور بر رشد درختان پایتخت، با اشاره به پژوهش‌های انجام گرفته توسط شهرداری و شورای شهر می‌گوید: «در مورد تاثیر مستقیم و غیرمستقیم نورپردازی‌های شهری بر روی رشد درختان پژوهش‌هایی صورت گرفته است و در این مطالعه در مورد تاثیر چراغ‌های روشنایی معابر که سالیان سال در خیابان‌های تهران روشن و فعال هستند بررسی صورت گرفته است».
وی می‌افزاید: «از گذشته‌های دور، روشنایی معابر و خیابان‌های شهرها به وسیله‌ی تیرهای چراغ برق تامین می‌شده است که در چند سال اخیر میزان نور استاندارد این تیرها، تعیین شده که هم به درختان آسیب نمی‌زند و هم روشنایی معابر به حد کفایت تامین می‌شود که بررسی‌ها نشان داده است میزان نور این روشنایی‌ها استاندارد است».
نوری که به درختان تابیده می‌شود باید استاندارد باشد
او با پافشاری بر اینکه نور در شهر، آن هم در هنگام شب، برای رفت‌وآمد بهتر و تامین امنیت لازم است و نمی‌توان آن را کنار گذاشت، می‌گوید: «ما ناگزیر هستیم در شهر از نور استفاده کنیم، اما باید نوری که به درخت به عنوان یک موجود زنده تابیده می‌شود، براساس استاندارها باشد تا تاثیرات منفی نورپردازی مدام، کاهش یاید. هرچند در برخی کشورهای پیشرو نورپردازی‌های خیابانی‌شان به صورت روتین 12 ماه سال به یک صورت نیست و در مقاطعی از سال ضمن احترام به درخت‌هایشان، تغییراتی در میزان و نوع تابش نور ایجاد می‌کنند».
کریمی با اشاره به نورپردازی میان درختان ادامه می‌دهد: «تزییات میان درختان تاثیر منفی دارد، چراکه حتا اگر میزان نور ساطع شده از آن‌ها کمتر از حد استاندارد باشد، اما به دلیل جریان و عبور الکتریسیته بر روی بدن این موجود زنده می‌تواند اثرات منفی و مخربی را بر جای بگذارد. البته می‌توان با اعمال محدودیت‌های زمانی، مثلا روشن شدن در جشن‌ها یا مناسبت‌های خاص آن هم با رعایت پروتکل‌های نور، میزان تاثیرات مخرب را بر دختان را کاهش داد. به شرط آنکه به طور دقیق استانداردها رعایت شود و بر آن نیز نظارت صورت گیرد».
دبیر کمیته سلامت شورای شهر تهران با پافشاری بر اینکه یادمان باشد که درختان موجودات زنده هستند و میزان استفاده از نور برای درختان باید محدود باشد، می‌گوید: «براساس نظام فیزیولوژیک درختان، آن‌ها در طول شب شروع به ترمیم و ساخت کلوفیل می کنند. ما انسان‌ها دست از نورپردازی و شبیه‌سازی نور برداریم و اجازه دهیم فرآیند بیولوژیک گیاه به طور طبیعی و نه مصنوعی طی شود و می‌توان با کاهش نور و یا در بهترین حالت قطع نور، به درختان کمک کنیم که رشد طبیعی خود را داشته باشند».
وی ادامه می‌دهد: «البته در تهران یک نوع نورپردازی مخصوص درختان ولیعصر انجام شد که با توجه به مخاطراتی که می‌توانست به حیات درختان ایجاد کند، مورد بررسی دقیق قرار گرفت و حتما دیده‌اید که برای نورپردازی بخشی از درختان خیابان ولیعصر، چراغ هایی را در زیر درخت تعبیه شده و نور از پایین به درختان تابیده می‌شود که این اقدام حدفاصل پارک‌وی تا میدان تجریش انجام شده است، در حالی که این روش مخاطراتی برای درختان دارد».
مراقب نورپردازی درختانی باشیم که هویت شهر هستند
وی می‌افزاید: «درختان خیابان ولیعصر هویت تاریخی تهران هستند و شهرت این خیابان نیز به دلیل ارزش بیولوژیک چنارهای آن است که در این دوره مدیریت شهری حساسیت زیادی بر روی این خیابان وجود دارد و به همین دلیل با توجه به ابهام تاثیر نورپردازی بر درختان این خیابان؛ از سازمان زیباسازی خواسته شد که تا زمان بررسی بیشتر تاثیر نور بر حیات درختان این منطقه، نورپردازی را متوقف کند و اصطلاحا چراغ‌ها را خاموش کند. البته این سازمان نیز برای زیبایی این قسمت خیابان ولیعصر در روز تنها یک تا دو ساعت چراغ‌ها را روشن کرده و بعد از آن خاموش می‌کند تا سیر طبیعی حیات درختان ادامه یابد».
کریمی با اشاره به اهمیت نورپردازی در شهر می‌افزاید: «با توجه به اینکه نور در شهرها بسیار پراهمیت است، اما می‌بینیم که یک دستورالعمل کلی که پیوست‌های موضعی و موضوعی داشته باشد و به ما نشان دهد مثلا فضای تاریخی یا بوستان مهمی در مناسبت‌ها چگونه با نور تزیین شود، نداریم و شاهد هستیم که همیشه با قید فوریت و برای مناسبت‌های مختلف یک دستورالعمل پراکنده صادر شده و نظارتی هم بر اجرای درست آن نمی‌شده است».
وی با گفتن اینکه کمیته نورپردازی براساس مصوبه شورای شهر تهران مدتی است که در سازمان زیباسازی تشکیل شده و یکی از مهمترین ماموریت‌های اولویت‌دار آن، تدوین «طرح جامع نورپردازی» است، می‌گوید: «معتقدیم که باید دستورالعمل مشخصی در مورد نور برای همه مکان‌های شهری تدوین شود که به فراخور کاربری هر نقطه نور نیز در آن تاثیر بگذارد یعنی در پل‌ها، فضاهای تاریخی، بوستان‌ها، معابر و نمونه‌های دیگر به گونه‌ای نورپردازی انجام شود که هم استاندارد باشد و هم ارزش‌ها و ویژگی‌های خاص سازه یا محل مورد نظر را نیز به همگان نشان دهد».
نورپردازی درختان با نورپردازی سازه‌های تاریخی یکی نیست
وی باور دارد: «نورپردازی یک محل تاریخی نباید به مانند نورپردازی بوستان یا یک پل باشد به همین دلیل در طرح جامع نورپردازی تهران، تمام این فاکتور و مولفه‌ها در نظر گرفته شده تا دستورالعمل خاص برای آن‌ها نگارش شود».
دبیر کمیته سلامت شورای شهر با گفتن اینکه برگزاری پیوسته‌ی نشست‌های این کمیته به دلیل کرونا انجام نمی‌شود و نتوانستیم طرح جامع نورپردازی در تهران را با کمک مشاور به سرانجام برسانیم، می‌افزاید: «دقت داشته باشید که مطالعه در مورد تاثیر نورپردازی بر روی پوشش گیاهی و حیات این جانداران یک دغدغه جهانی است و همه در این حوزه دغدغه دارند، اما تا زمانی که طرح جامع نورپردازی در شهر تهران تدوین نشود، نمی‌توانیم نسخه درست و اصولی برای نور در تهران داشته باشیم که امیدواریم این جلسات حتا با وجود کرونا و با رعایت استاندارهای بهداشتی، برگزار شود تا بتوانیم حداقل در این دوره شورای شهر تهران، طرح جامع نورپردازی در تهران را به سرانجام برسانیم».
