موبد هومن فروهری: زرتشت پیر مغان نخستین کسی است که ساختار خردگرایی را برای جامعه بشری پیامآوری میکند.
آنچه در ادامه آمده گزارش از سخنرانی موبد هومن فروهری، پژوهشگر فرهنگ ایرانی در نشست کانون ایرانشهر دانشگاه علامه طباطبایی پیرامون «زرتشت و آیینهای کهن نوروزی» است. نشست کانون ایرانشهر دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری امرداد در قالب برنامه زندهی اینستاگرامی به مناسبت زادروز اشو زرتشت، پیامآور آریایی برگزار شد.
موبد هومن فروهری، پژوهشگر فرهنگ ایرانی، با اشاره به بررسی جهانبینیها بیان کرد: با بررسی جهانبینیها مشاهده میشود که باور به پیر مغانی اشو زرتشت، باوری یکتا است و برای او یک صفت پیر مغانی در سراسر جهان حاکم است.
وی یادآوری کرد: همانطوری که بسیاری از پژوهشگران میدانند در ایران قدیم به ۳۳ نیروی طبیعت باور وجود داشت که چرخاننده جهان هستند. این نیروها نماد آیینی، موسیقی، گل و به نوعی تکرار نامشان برای رسیدن به آرامش بودهاند.
موبد فروهری با بیان اینکه ۱۰۱ نام خداوند در نوشتههای کهن در اوستا وجود دارد، گفت: هر یک آوایی و مانترا دارند که با ۳۳ نیروی چرخاننده هستی در ارتباط هستند و نیاکان ما این ساختار نیروهای هستی را میشناختند.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی خاطرنشان کرد: هر آنچه باشد بیش از آن مردمان ایران زمین نیروهای طبیعت را ستایش میکردند و هیچ گاه در ایران بتپرستی وجود نداشت به عنوان مثال ماه و ستاره در قالب نیروهای ایزدان و نیروهای چرخاننده طبیعت پرستش میشدند.
موبد فروهری با بیان اینکه در زمانهایی یکی از نیروها را به عنوان پادشاه خدای آن خدایان انتخاب میکردند، گفت: مهر قدرتمندترین آنها است که این نیرو دارای عهد و پیمان بنده زمینی با پادشاه خدای آسمانی است و دستورات و کلام مقدس دارد.
وی افزود: کرپنها کسانی هستند که دیدگاه نادانی را گسترش میدهند که نادانی شامل آیینها و ایدئولوژی پادشاه خدای آسمانی است که توسط نمایندگانش روی کره زمین اجرا میشود. آیینهای قدرتمند و قربانیهای ویژه داشتند و ساختارهای اندیشهای برای مردم گسترش میدادند که بر اساس آنها بیان میشد شما حق اندیشیدن ندارید و این آیینها بر شما بنده زمینی باید اجرا شود.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با بیان اینکه این اندیشه برای پیش از زرتشت است که شاخ و برگهای گوناگونی پیدا میکند، گفت: زروان یکی از قویترین پادشاه خدایی است که در داستانهای اسطورهای میانی (از ساسانیان به عنوان دوران میانه یاد میشود) که به ثبت رسیده و برای ما یادگار مانده است.
وی عنوان کرد: بسیاری گمان میکنند که ریشه زروانی از دوران ساسانیان است ولی من اینگونه نمیبینم زیرا اشو زرتشت قدرتمند پیرامون اصالت ندادن به زروان گفتوگو میکند.
موبد فروهری با بیان اینکه ما در فضای بسیار نادانی هستیم که انسانهای بدوی در آن نیستند، گفت: انسانهایی هستند که پادشاه خدایی میپرستند و آموزشگاهی وجود دارد و آموزگاران دروغین و دستور حکومتی وجود دارد و پیش از اشو زرتشت پادشاهانی پیامبر گونه بودند.
وی خاطرنشان کرد: اشو زرتشت در ساختار باید و نباید و روشمندی انسانها دخالت نمیکند و میگوید من خط کش و جهانبینی را در اختیار مردم میگذارم.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با بیان اینکه جهان بینیهای پیش از اشو زرتشت بر پایه روابطی است که با پادشاه خدا است، گفت: در بخشی که ساختار زمان و نیکی و بدی به دوران میانه رسیده و پرورانده شده و این است که جدال نیکی و بدی و دیوان با ایزدان وجود دارد و به انسانها بیان میکنند در ذات هستی نباید اندیشه کنید و خدایی در آسمانها و ما بندگانش در زمین هستیم.
وی با بیان اینکه اشو زرتشت در چنین فضایی خردگرایی را میآورد، گفت: بسیاری از فیلسوفان و دانشمندان مانند راسل و هایدگر باور دارند که زرتشت پیر مغان نخستین کسی است که ساختار خردگرایی را برای جامعه بشری پیامآوری میکند.
فروهری با بیان اینکه اشو زرتشت هوشمندانه به ماجرا نگاه میکند، گفت: در گفتوگوهای هستی شناسی پدیدههای هستی را ساختارهایی می بیند که انسانها باید آنها را کشف کنند و نخستین چیزی که باید کشف کنند خودشان است و در مورد دو گوهر هم زاد و متضاد بحث میکند که در آنها نیک و بد وجود ندارد و در خارج از هستی هر چه هست نیک است.
وی با بیان اینکه هیچ انسانی را نمیتوانیم از جامعه خود جدا بدانیم، گفت: زمانی که زرتشت پیرامون انسان نادان گفتوگو میکند میگوید آموزگاران راستین با گسترش دانایی باید انسان نادان را آگاه کنند.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی خاطرنشان کرد: در نوشتارهای میانه تمام آفرینش با اهورا مزدا است تا پراکندگی اهریمن از جهان هستی جمع شود.
وی سه خط کش جهانبینی را اندیشه پادشاه خدایی، زرمانی و خردگرایی زرتشتی عنوان کرد و افزود: خط اشو زرتشت این است که تن ارزش ندارد و در جهان بینی ایرانی به ویژه خود اشو زرتشت تن چیزی است که جان از او میرود بنابراین تن را باید سریعتر از نظام هستی پاک و دوباره به ذرات نظام هستی تبدیل کرد تا در زیست بوم بچرخد.
موبد فروهری تصریح کرد: اشو زرتشت میتوانست مردم را همراه خود کند و روشمندی زندگی به آنها بیاموزد ولی این کار را نکرده است. یک خط کش میگذارد تا خردگرایی پایین نیاید.
وی با بیان اینکه افرادی در طول تاریخ بودند که همانند زرتشت شدند، گفت: این امر برای پژوهشگران اشتباه شناخت را به همراه دارد.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با اشاره به نحوه تقسیم روزها در سال گفت: تقسیم کردن روزگاران به ۳۰ روز و ۱۲ ماه و چرخه ۳۶۰ در درازای زمانی است که انسان سر از زمین برآورده است و در آن زمان چرخش ستارهها را میشناسد و گاه شمار ۳۰ روزه را شروع به محاسبه میکند.
وی عنوان کرد: مفهوم روز پیش از زرتشت بوده به عنوان مثال روزی که نیایش خداوند داشتیم بنابراین روز مفهوم داشته است و این مفهوم در ساختار گاه شماری همراه زندگی ما شده است.
موبد فروهری با بیان اینکه ماه فروردین ماه فروهرها است، گفت: فروهر ذاتی پاک است و ساختار روانی در نظام هستی دارد و سال و نوروز را با فروهر آغاز میکنیم زیرا باور داریم که همیشه همراه و کمک است.
فروهری خاطرنشان کرد: ۹۹ درصد زرتشتیان با گاه شماری زندگی میکنند که نیاکان زندگی کردند به عنوان مثال هفتم فروردین روز امرداد است.
وی عنوان کرد: نوروز جشنی است که پای آن ایستاده بودند و هنوز نوروز پایدار است و میماند و برای نوروز خونها داده شده و برای آن اتفاقات زیادی افتاده است.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با بیان اینکه در ساختارهای گذشتگان از اسفند ماه جشن سپندار مزدان آیینهای نوروزی شروع میشود، گفت: پیش از فروردین پشتبام، مطبخ و زیر زمین را جارو میکردند. پس از آن در روز نخست پنجه کوچیک اشتود ریزه شیرینی میپختند و سبزه میکاشتند و اناران آخرین روز سال بود.
وی عنوان کرد: پایان روز آتشی را روشن میکردند و آب آویشن درست میکردند و می پاشیدند و تا سال کهنه را بدرقه کنند.
این پژوهشگر فرهنگ ایرانی با بیان اینکه جشن فروردیگان ویژه فروهرها است، گفت: در اعتقادات باور دینی این است که ۱۵ سالگی سن بزرگ شدن و بلوغ انسان است کسانی که در سن کمتر از ۱۵ سالگی درگذشتند هر گناهی کردند برای پدر و مادر آنها ثبت میشود. جشن فروردیگان ویژه درگذشتگان فروهرها بوده که در این روز نیایش خدا میکنند و جشن میگیرند.
*برگرفته از گزارش پایگاه تحلیلی خبری ادیان نیوز (ردنا)
2 پاسخ
پرسش از انجمن موبدان كه احتمالا اينگونه گفتار رسمي را رصد كرده و نظرات اصلاحي را ابراز خواهند كرد. بسياري از گفته هاي فوق برداشت شخصي آقاي موبديار بوده و با برداشت انجمن موبدان همخواني ندارد. نمونه سوالات از انجمن موبدان:
1. آيا اشو زرتشت پير مغان است؟ پير مغان كه در اشعار حافظ و ديگر فقها آمده مرتبط با آيين هاي قبل از زرتشت است.
2. آيا ساختار خردگرايي به تنهايي پيام اشوزرتشت است؟ خرد بدون وجدان بي معني و نكوهيده است.
3. آيا مهر بالاترين پادشاه؟! ايزدان است؟ اشو زرتشت بارها از وهمن و اشاوهيشتا در گاهان نام برده و كمتر به مهر پرداخت.
4. آيا تن در جان بيني اشو زرتشت بي ارزش است؟ زرتشت همزمان به گيتي و مينو توجه دارد و پاكي تن را ستوده است.
5. آيا 15 سالگي در آيين زرتشت سن تشخيص است و گناهان قبل آن براي پدر و مادر منظور ميشود؟ مرجع آن كجاست؟
آقای فروهری سخنان درست، جالب و اندیشه برانگیزی را بی باکانه فرمودند