اصفهان از 180 تا 60 میلیون سال پیش دریا بوده است مطالعات زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی در کوه «صفه» اصفهان نشان می‌دهد که این شهر از 180 تا 60 میلیون سال پیش سه بار با وقفه‌های طولانی به دریای بزرگی تبدیل شده است و جانوارن گوناگونی در آن می‌زیسته‌اند.
موزه تاریخ طبیعی اصفهان از جمله مراکز فعال تحقیقات فسیل‌شناسی جانوران یش از تاریخ در ایران است که پژوهش‌های گسترده‌ای روی زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی اصفهان و مناطق پیرامون آن انجام داده است. یافته‌های به دست آمده از این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اصفهان روزگاری دریای بزرگی بوده است.
دکتر «محمد علی جعفریان»، رییس و موسس موزه تاریخ طبیعی اصفهان با اشاره به کاوش‌های فسیل‌شناسی در کوه «صفه» اصفهان گفت: «کوه صفه از سه لایه زمین‌شناسی تشکیل شده است که به ترتیب عبارتند از لایه‌های خاکستری، لایه‌های زرد و لایه‌های سیاه که آخرین لایه به دوره ژوراسیک یعنی 180 میلیون سال پیش باز می‌گردد.»
دکتر جعفریان با اشاره به تغییرات زیست محیطی در اصفهان گفت: «لایه‌های گوناگون رسوبی در کوه اصفهان نشان می‌دهد که اصفهان از180 تا 60 میلیون سال پیش با وقفه‌های طولانی سه بار تبدیل به دریا شده است و جانوران گوناگونی شامل آبزیان و خشکی سانان در آن می‌زیسته‌اند. اما به علت عدم تحقیقات کافی همچنان وجود این جانداران ناشناخته باقی مانده است.»
او یادآور شد: «بر اساس مطالعات فسیل‌شناسی در کوه صفه انواع فسیل‌های دوکفی و شکم پایان از خانواده بی‌مهره‌ها که در دریا زندگی می‌کردند؛ در لایه‌های مختلف این کوه کشف شده است.»
به گفته او حدود 140 میلیون سال پیش کوه صفه اصفهان با کوه خراسان در ارتباط بوده است و امروز حد فاصل کوه صفه از تخت گاه تا گاو خونی حاصل فرسایشی 140 میلیون ساله است.
رییس موزه تاریخ طبیعی اصفهان در ادامه یادآور شد: «زمانی که اصفهان، دریا بوده است مناطقی چون کلهرود در نواحی اطراف اصفهان، مزینو در طبس، شمشک در تهران و منطقه کرمان خشکی‌های جزیره مانندی بوده‌اند که جنگل‌های انبوهی داشته‌اند و امروزه بعد از گذشت میلیون‌ها سال؛ از این مناطق زغال سنگ استخراج می‌شود.»
او در ادامه گفت: «مطالعات فسیل شناسی در این مناطق تا کنون منجر به کشف بقایای گوناگونی از فسیل جانوران پیش از تاریخ از جمله تریس راتوپس‌ها و کامپوتوزروس‌ها شده است. به همین علت در صورتی که اصفهان به منظور شناسایی بقایای جانوران پیش از تاریخی مورد کاوش‌های فسیل‌شناسی قرار گیرد، در دوره‌هایی که این شهر خشکی بوده است، می‌توان بقایای جانوران مختلفی را شناسایی کرد.»
به گفته جعفریان، هم اکنون بقایایی از جانوران مهره دار در اصفهان پیدا شده است که از طریق رودخانه‌ها به نزدیکی اصفهان آورده شده‌اند و متعلق به نقاط دیگری بوده‌اند.
فسیل‌شناسی از جمله علوم جدیدی است که طی چند سال اخیر در ایران به شکل گسترده مورد توجه قرار گرفته است. تا پیش از این فسیل‌شناسانی از کشورهای غربی روی بقایای جانوری موجودات ما قبل تاریخ ایران مطالعه می‌کردند که طی آن مقدار قابل توجه‌ای فسیل از کشور خارج شده است. لازم به ذکر است که مطالعات فسیل‌شناسی از 200 سال پیش در اروپا و آمریکا انجام می‌گرفته است.
(این گفت‌وگو مربوط به سال ۱۳۸۴ و برگرفته از امرداد 116 است)
یک پاسخ
نوشتار زیبا و سودمندی بود.. سپاس از تلاشتان