امروز پیروز و فرخ روز خور ایزد، نخستین روز گهنبار چهره میدیوشهیم‌گاه، 11 تیرماه سال 3759 زرتشتی، سه‌شنبه هشتم تیرماه 1400 خورشیدی، 29 ژوئن 2021 میلادی
۸ تیرماه ۱۳۰۳ خورشیدی ادیب و دانشمند میرزا علی‌اکبر خان نفیسی نامور به ناظم‌الاطباء کرمانی از برجسته‌ترین پزشکان ایرانی پایان دوران قاجار و پزشک ویژه‌ی دربار مظفرالدین شاه، پایه‌گذاری چند مریضخانه به‌سبک اروپایی در تهران و مشهد در تهران درگذشت. وی از بنیان‌گذاران نخستین مجلس حفظ‌الصحه در تاریخ ایران به‌شمار می‌آید.
او پزشک مخصوص دربار مظفرالدین شاه و موثر در امضای فرمان مشروطیت بوده‌است. نوشته‌های پزشکی وی بی‌شمار بود و در زمینه‌های غیرپزشکی نیز شاخص‌ترین اثر او فرهنگ لغت بزرگ و چهارجلدی است که باعنوان فرهنگ ناظم‌الاطبا پرآوازه است.
نفیسی زاده ۹ خوردادماه ۱۲۲۴ کرمان، پدرش میرزاحسن طبیب کرمانی بود که مانند نیاکانش به‌طبابت اشتغال داشت. نیاکان او، اعضای خاندان نفیسی‌های کرمان از چند سده پیش در این شهر به‌طبابت می‌پرداختند. وی تحصیلات مقدماتی را در کرمان به‌پایان رسانید و مقدمات علوم و فنون طب را نزد پدر و دیگر پزشکان آن دوران فراگرفت. او در نوزده سالگی به‌تهران آمد و در دارالفنون به‌تحصیل پرداخت و با علاقه‌ای که نشان داد پس از اندک زمانی به دستیاری و معاونت استادان خود برگزیده شد و در سال ۱۲۸۵مهی همراه با تحصیل در دارالفنون برای طبابت در فوج مهندسی قشون گزینش شد.
در سال ۱۲۸۸مهی که قحطی و امراض گوناگون شهر تهران را فراگرفت، او برای درمان بیماران خدمات و تلاش بسیاری کرد و مدت چهارماه در بیمارستان دولتی تهران مشغول خدمت به تنگ‌دستان و نیازمندان بود. وی در سال ۱۲۸۹مهی از طب دانش‌آموخته شد.
در سال ۱۲۹۰ مهی ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول به اروپا، برآن شد که بیمارستانی به سبک اروپایی در تهران بنیاد کند و برای این کار وی را انتخاب کرد که تا سال ۱۲۹۸ مهی مسوولیت این بیمارستان را که به مریضخانه دولتی شناخته می‌شد بر دوش داشت و از این‌رو حکیم‌باشی نام گرفت.
وی در سال ۱۲۹۸مهی به‌عنوان پزشک ویژه به‌همراهی میرزاحسین مشیرالدوله نامور به سپهسالار که به فرمانروایی خراسان برگزیده شده بود، به مشهد رفت و در آنجا به دستور «سپهسالار» بیمارستان رضوی را با روش بیمارستان‌های اروپایی بازسازی و پایه‌گذاری کرد، به‌طوری که به‌پاس خدماتش در این سفر و مأموریت به دریافت نشان و حمایل سرتیپی نایل آمد.
او در سال ۱۳۱۵ مهی مدرسه شرف را پایه‌گذاری کرد و تا سال ۱۳۲۳مهی نه تنها بدون دریافت پاداش مالی آن را به شیوه اروپایی اداره می‌کرد بلکه بیشتر مخارج آن را خود می پرداخت .
او در آغاز همسری از خاندان دولتشاهی اختیار کرد که در جوانی درگذشت و از او دو فرزند ماند: یکی در کودکی درگذشت و دیگری علی‌اصغر نفیسی نخستین وزیر بهداشت ایران شد. همسر دوم او نیز در جوانی درگذشت و فرزندی به‌جا نگذاشت. همسر سوم جلیل‌الدوله از خاندان خواجه نوری بود و از سوی مادر دخترزاده میرزا فتح‌اله نوری برادرزاده میرزا آقاخان نوری. جلیل‌الدوله چهار پسر و سه دختر داشت که نخستین آنان سعید نفیسی بود.
وی گذشته از آن که مدت ۵۷ سال تمام، شب و روز به دانش خود یعنی مداوای بیماران پرداخت و حتا این وظیفه را تا پایان زندگی که ناتوان شده بود، ادامه داده، هرگاه که فراغتی به‌دست می‌آورد در راستای دانش خویش یا دیگر فن‌ها به تألیف و ترجمه «از زبان فرانسوی» نیز می‌پرداخت.
آغاز خجسته آیین گهنبار چهره میدیوشهیم‌گاه
گهنبار، آیین و جشنی است که از دیرباز در پهنه‌ی ایران فرهنگی، به‌پا داشته می‌شده، جشنی که نخستین پایه و مایه‌ی آن گردهم آمدن، هم‌افزایی، همازوری و شادی است. دومین چَهره‌ی گهنبار میدیوشهیم به چَم (:معنی) میانه‌ی تابستان بزرگ است. در باور زرتشتیان دومین مرحله‌ی آفرینش از سوی اهورامزدا را یادآوری می‌کند که هنگام پدیدار شدن آب در هستی است. هنگامه‌ی این جشن پنج‌روزه از خور ایزد تا دی‌به‌مهر در گاهشمار زرتشتی برابر با هشتم تا 12 تیرماه در سالنمای رسمی کشوراست.
خور یا هْوَر به چم (:معنی) خورشید، نام یازدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. آفتاب‌خوانٓ خور، خوانًخور در گات‌ها به چـم خورشید آمده و اوستا هْوٓر آمده در پارسی خُور و هور یا خورشید مى‌گویند. هَورَخْشَئِتَو در پهلوى خْوَرَشتٓ در گات‌ها بدون شئت آمده است.
خراسان نیز از واژه‌های كهن و سرزمین‌های خاوری بوده و به خورآسان مى‌خواندند به چم بر آینده و بالا رونده همان خورشید را گویند.
«ویس و رامین نو شته‌ی فخرالدین گرگانی»
بر آمدن گاه خورشید هركس سر آید
خراسان آن بود كز وی خور آید
خراسان پهلوی باشد خور آید
عراق و پارس را زو خور بر آید
خراسان هست معنی خور آبان
كجا زو خور بر آید سوی ایران
«سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش»
روز خور است ای به دو رخ همچو خور
تافت خور از چرخ فلک باده خور
باده خور و نیز مرا باده ده
افسوس احوال زمانه مخور
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به دبیرستان کن تا دبیر فرزانه بود
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (خور) روز، کودک به استاد ده / که گردد دبیری خردمند و به
