لوگو امرداد

خانهی سالار محتشم ، موزه مردم‌شناسی خمین

خانه‌ی قاجاری سالار محتشم یکی از خانه‌های بسیار زیبای شهرستان خُمین در استان مرکزی است که دارای گچ‌بری‌های ویژه و آجرچینی‌های هنرمندانه‌ای بوده و هم اینک به گنج‌خانه‌ی‌(:موزه) مردم شناسی و باستان شناسی (سنگ‌نگاره‌های تیمَره و استان مرکزی) تبدیل شده است.
به گزارش اَمرداد، میرزا علی خان کمره‌ای فرزند علی قلی‌خان از افسران آرتش (ارتش) روزگار قاجاریه بوده که در سال 1332 مَهی (:قمری) از سوی دولت وقت (احمد شاه) و به پیشنهاد علاء السلطنه، وزیر داخلی وقت به انگیزه‌ی توانایی‌های (:قابلیت‌ها) فراوان در برابر نیروهای روسی و دفاع از مرزهای کشور به همراه لشگر خُمِین ملقب به سالار محتشم می‌شود. در جنگ جهانی یکم که نیروهای روسیه از شمال و نیروهای عثمانی از باختر‌(:غرب) به پیشروی در خاک ایران سرگرم بودند، سالار محتشم فرماندهی پیاده نظام لشگر کمره و برادرش غلام حسین خان فرماندهی نیروهای سواره نظام لشگر کمره را بر دوش داشته و این دو پیروز شدند نیروهای اِشغال‌گر روسی را تا مرز بروجرد و ملایر به پس (:عقب) برانند.
خانه یا دژ (:قلعه) سالار محتشم از ساخته‌های میرزا علی خان است که دیرینگی آن به اواخر روزگار قاجاریه می‌رسد. این دژ پناهگاه مردم در هنگام یورش دزدان و آشوب‌گران به شهر بوده و از دید سبک مِهرازی‌(:معماری) آمیزه‌ای از مِهرازی کلاسیک اروپا و مهرازی ایرانی است. ساختمان سالار محتشم در خوردادماه 1383 از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی آماده و بازآرایی‌(:مرمت) شد و به عنوان نخستین گنج خانه‌ی شهرستان خمین گشایش یافت. ساختمان سالار محتشم در شمال باختری شهر خمین و در کوی قدیمی شهر (قلعه) جای گرفته و در برگیرنده‌ی یک هزار متر مربع سازه‌های اشرافی و بزرگ در درون یک باغ است. این دژ یک پدیده‌ی چشمگیر (:شاخص) در مجموعه‌ی شهر بوده و دیوارهای بلند و سر درِ با شکوهی دارد. ساختمان از دو اَشکوبه‌(:طبقه) ساخته شده و از نمونه‌ی ساختمان‌های ایوان دار است. یک ایوان سراسری نخستین بخش از ساختمان اَشکوب همکف را تشکیل می‌دهد. ستون‌های آجری این ایوان نسبت به ایوان اَشکوب دوم کوتاه و کُلفت‌تر بوده تا بتوانند بار و سنگینی اشکوب دوم ساختمان را زودتر و آسان‌تر به پایه‌ها  منتقل کنند. این ستون‌ها دارای تاق‌های هلالی پهنی بوده و در پیشانی آن‌ها برای آذین بندی‌(:تزیین) از نگاره و نقش‌هایی همانند یک بشقاب که در آن سه انار وجود دارد، گل، شاخه درخت، برگ‌های گیاهان و پرندگان بهره برده شده است. اَشکوب پایین یا شبستان از 8 اتاق با اندازه‌های گوناگون برای کارهای خدماتی مورد بهره‌ی خدمت‌کاران بوده و به وسیله‌ی سه راه پله به اشکوب بالا می‌رسد. اشکوب بالا نیز از 11 اتاق با اندازه‌های گوناگون و گچ‌بری‌های زیبا تشکیل شده که مورد بهره‌ی سالار محتشم و خانواده‌اش بوده است. در سمت باختر اشکوب یکم این ساختمان یک حوض خانه وجود دارد که دارای چهار ورودی بوده و هم اینک تنها یکی از آن‌ها باز است. محوطه‌سازی حیاط ساختمان، آمیزه‌ای‌(:تلفیق) از سبک ایرانی و اروپایی است. در بخش جنوبی حوض، طرح باغچه‌ها به شیوه‌ی باغ‌های ایرانی است. یعنی تشکیل شده از دو راهرو هَمرس چلیپایی‌(:متقاطع صلیبی) شکل که چهار باغچه در گوشه‌های آن جای دارد که چهار باغ نامیده می‌شود.
در گوشه‌ی شمالی حوض مرز میان حوض و سازه‌ی اصلی، شیوه‌ی باغچه‌سازی متفاوت بوده و به شیوه‌ی اروپایی ساخته شده است. طراح و معمار این ساختمان فرانسوی و پیمانکار آن اِسپهانی‌(اصفهانی) بوده است. ساختمان سالار محتشم هم اینک به گنج‌خانه‌ی مردم شناسی و در برگیرنده‌ی اشیاء و وسایل قدیمی مردم شهرستان خمین و همچنین پیکره‌هایی نمادین از آیین «کوسه ناقالدی»، «کرده به کوه» و شب چله است. همچنین در یکی از اتاق‌های دیگر اسناد و نگاره‌های‌(:عکس‌ها) خاندان سالار محتشم به نمایش در آمده است. اتاق دیگری نیز از این اَشکوب به گنج خانه‌ی باستان شناسی تبدیل شده که پژوهش‌ها و گردآوری‌های دکتر محمد ناصری فرد در زمینه‌ی سنگ نگاره‌های نامدار «تیمَره» و استان مرکزی در آن جای داده شده است.
دژ سالار محتشم در تاریخ 25 خورداد ماه 1381 با شماره‌ی 5804 به ثبت ملی رسیده است و چشم به راه گردشگران در شهریورماه است.

کاخ سالار

عمارت سالار محتشم در خمین تلفیقی از معماری ایران و اروپا.

کاخ سالار

تلفیقی زیبا از آجر و چوب در ورودی کاخ.

کاخ سالار

کاخ سالار

نمایی بسیار زیبا با آجرچینی سر در بالای ساختمان.

کاخ سالار

گچبری هایی برگرفته از هنر ایران و اروپا با نمادهای بیشتر ایرانی.

کاخ سالار

موزه باستان شناسی سنگ نگاره های تیمره و استان مرکزی.

کاخ سالار

موزه اشیای تاریخی و اهدایی مردم.

کاخ سالار

حیاط و باغ عمارت.

کاخ سالار

بخش پایین ورودی به عمارت که از تزیینات زیبایی برخوردار است.

کاخ سالار

بخش ایوان ورودی و راهیابی به اشکوب ها که با گچ بری های زیبای سر ستون ها همراه است.

کاخ سالار

بخش موزه مردم شناسی.

کاخ سالار

کاخ سالار

کاخ سالار

کاخ سالار

کاخ سالار

فرتورها از سیاوش آریا است.
6744

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-09