امروز فرخ و پیروز روز تیر ایزد، سومین روز گهنبار چهره میدیوزرم گاه، 13 اردیبهشتماه سال 3759 زرتشتی، یکشنبه 12 اردیبهشتماه 1400 خورشیدی، دوم می 2021 میلادی
در حالی که ناصرالدین شاه خود را برای 12 اردیبهشتماه آغاز جشنهای پنجاهمین سالگرد سلطنت آماده میکرد اما درست پیش از برگزاری جشن با گلولهی فردی به نام میرزا رضا کرمانی به قتل رسید و بدین گونه زندگی او پایان یافت.
اردیبهشتماه 1275 خورشیدی، ناصرالدین شاه، خود را برای برگزاری جشن آغاز پنجاهمین سالِ پادشاهی خویش آماده میكرد. قرار بود این جشنها در مدت یک هفته برگزار شود. بدین مناسبت، بامداد روز یازدهم اردیبهشت 1275 خورشیدی، یک روز مانده به آغاز جشنها، ناصرالدین شاه آهنگ ری كرد برای زیارت مزار حضرت عبدالعظیم تا جشنهای پنجاهمین سالگرد سلطنت خود را با آیین دینی آغاز کند. او برخلاف همیشه دستور داد که حرم هنگام زیارت خالی نشود و مردم کارهای دینی خود را انجام دهند به این ترتیب میرزا رضای کرمانی این خبر را بهگونهی اتفاقی میشنود، بنابراین وی این روز را بهترین روز برای تاوانگیری ستمی که از سوی پادشاه به او و مرشدش، سید جمالالدین اسدآبادی روا داشته شده بود، تشخیص داد. در حرم حضرت عبدالعظیم(ع)، ناگاه صدای تیرِ تپانچهای، سكوت را شكست و سه گلوله میرزا رضا كرمانی از یاران سید جمال الدین اسدآبادی، شاه قدرتمند قاجار را از پای درآورد. او را در جوار بقعه حضرت عبدالعظیم (ع) به خاک سپردند. قتل امیركبیر صدراعظم كاردان و لایق ناصرالدین شاه، واگذاری امتیاز تنباكو و لغو آن با حكم تحریم تنباكوی میرزای شیرازی، جدایی سددرسد هرات، سرخس، سرزمینهای کرانهی رود جیحون و بخشی از سیستان و بلوچستان از ایران، واگذاری امتیازات گوناگون به دولت انگلیس و روسیه و افزایش نفوذ آنان در همهی امور كشور، انجام مسافرتهای پرهزینه و … از جمله حوادث و رویدادهای دوران فرمانروایی این شاه قاجار است. به طور كلی در دوره پادشاهی او، نفوذ و مداخله بیگانگان در امور ایران، بیش از پیش افزایش یافت. با قتل ناصرالدین شاه، چهارمین شاه از سلسله قاجار، یک دورهی پنجاه ساله از تاریخ ایران به پایان رسید و زمینه برای انقلاب مشروطه هموار شد.
۱۲ اردیبهشت روز معلم گرامی باد
در سطح جهان و به پیشنهاد یونسکو روز ۵ اکتبر ” ۱۳ مهر” هرسال بهعنوان روز جهانی معلم نامگذاری شده است. با این حال در بسیاری از کشورها از جمله ایران در روز متفاوتی جشن گرفته میشود.
پیش از انقلاب، روز معلم در ۱۲ اردیبهشتماه بود و مناسبت آن، کشته شدن یکی از معلمان به نام ابوالحسن خانعلی در روز ۱۲ اردیبهشتماه سال ۱۳۴۰ در تجمع اعتراضآمیز معلمان در میدان بهارستان بود.
پس از انقلاب، خبر ترور و قتل مرتضی مطهری بهدست اعضای گروه فرقان در ۱۲ اردیبهشتماه، به این مناسبت نیز همین روز دوباره به نام روز معلم نامگذاری شد.
امروز سومین روز از گهنبار چهره میدیوزرمگاه است. گهنبار، آیین و جشنی است که از دیرباز در پهنهی ایران فرهنگی، بهپا داشته میشده، جشنی که نخستین بنپایه و مایهی آن گردهم آمدن، همافزایی، همازوری و شادی است. گهنبار میدیوزرمگاه یا میانهی بهار، نخستین چهره از گهنبار است که در میان اردیبهشت (از روز خیر تا دیبمهر ایزد در گاهشمار زرتشتی) و به پاس آفرینش آسمان برگزار میشود. مجمر آتش و چراغ روغنی نماد این چهره در سفرهی گهنبار است.
روز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه و چهارمین ماه هر سال، در گاهشمار زرتشتی و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران میشوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده میشود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژهای برگزار میکردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی(اپوش) به در و دشت میرفتند و تیریشت میخواندند.
بخشی از یشتهای اوستا دربارهی این ایزد است. تیر نام ستارهای است كه امروزه آن را «شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) مینامیم.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ای نگار تیر بالا روز تیر
خیز و جام باده ده بر لحن زیر
عاشقی در پردهی عشاق گوی
راههای طبع خواه دلپذیر
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب
