آنهایی که میگویند:«صدای امروز خوزستان صدای آیندهی استانهای کشور است»، به حقیقتی اشاره میکنند که اگر نادیده گرفته شود پیامدهای ویرانگری خواهد داشت. هرگونه بنگریم نمیتوان چشمانداز خوشبینانهای پیش چشم آورد. خوزستان، سیستانوبلوچستان، فلات مرکزی ایران و بسیاری از بخشهای کشور دچار «بحران آب» است. «بحران آب» را باید بسیار دُرشت نوشت تا شاید به چشم مسوولان بیاید که چه خطر هولناکی در کمین ماست. باید خشکشدن تالابهای کشور و این روزها بیش از همه تالاب هورالعظیم به چشم فاجعهای دید که میشد جلو آن را گرفت، اما کوتاهیها شد.
بیگمان خشکشدن هورالعظیم پیامدهای زیستبومی، تاریخی و فرهنگیِ جبرانناپذیری در پی خواهد داشت که نهتنها خوزستان بلکه گریبان ایران را خواهد گرفت. در همین راستا دیدگاه دو تن از کنشگران میراث فرهنگی را جویا شدهایم.
تالابها؛ ثروتی که با تحمیل از میان میرود نه با تحریم
مجتبا گَهستونی، کنشگر میراثفرهنگی: شاید نیاز باشد که سخن پایانی را در آغاز بنویسم. خوزستان در فشار آبی دوچندانی جای گرفته است، زیرا توسعهی ناپدار که شناسههای مهم را نشانه میگیرد همواره بلای جان منابع طبیعی است و همین نگاه توسعهمحورِ بدون توجه به زیستبومها از شوندهای پدید آمدن وضعیت کنونی در خوزستان است.
هنگامیکه ایران به عنوان کشور پیشرو در برگزاری «تشکیل کنوانسیون جهانی رامسر» اهمیت تالابها را به جهان گوشزد کرد ولی خود با گسترش کشاورزی و صنایع نفتی و فولادی و دیگر کارهای آببر، بارگذاری روی حوضههای آبریز را افزود و کانونهای تولید ریزگرد را پدید آورد و در برخی جاها آگاهانه به بهانههای گوناگون تالابها را خشک میکند، نباید چشم داشته باشیم که خوزستان شرایط بهسامانی داشته باشد.
ناخرسندی و ناامنی پیامد دشواریهای اقتصادی و زیستبومی خوزستان
اشکان زارعی، نویسنده و کنشگر میراثفرهنگی: پهنهی آبی هورالعظیم بیگمان جایگاهی تاریخی دارد. چون هرجا که آب باشد، تمدن نیز شکل میگیرد. تا سال 1362 نام هویزه «هوزگان» بود. از دید واژگانی هر دو نام هویزه و هوزگان، با نامهای اهواز و خوزستان همریشه هستند. نام خوزستان نیز در سنگنبشتههای هخامنشی مانند تختجمشید، بیستون، نقش رستم و … با ریختهای هوز، اوز، اوژ و نیز اواجا آمده است. به باور زبانشناسان خوزستان همان اوجستان است که برخی از تاریخنگاران یونانی، مانند استرابون، آن را اوکسیها یعنی ایلامیان دانستهاند.
تالاب هورالعظیم در شمار تالابهای پیتلند است که بهسبب سرشارشدن (:اشباع) آب، اکسیژن کمتری دارد و انباشتی از کربن است. کربنها از گرمشدن هوا جلوگیری میکنند. از زمانیکه بخشی از تالاب هورالعظیم خشک و بخش دیگر آن کمآب شده است، هوای خوزستان نیز در سنجش با گذشته گرمتر است. این گرما به استانهای همسایهی خوزستان نیز رسیده است. همچنین خشکشدن بخشی از این تالاب پدیدآمدن ریزگردها را بهدنبال داشته است که دیگر بخشهای ایران هم از آن در امان نماندهاند.
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشیست با عنوان«جان هور؛ جان ایران»به قلم مجتبا گهستونی و اشکان زارعی که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی دوم (رویداد) شماره 443 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 443 از دوشنبه یازدهم امردادماه 1400 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
