باستانشناسان هنگام جستوجوی نیایشگاه «لائودیسه» در شهر نهاوند به آثاری بازمانده از روزگار سلوکی، اشکانی و اسلامی (دوره ایلخانی) دست یافتند.
به گزارش ایسنا و بهگفتهی روابطعمومی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، محسن جانجان، سرپرست این گروه باستانشناسی گفت: تا پیش از سال ۱۳۸۴ خورشیدی، که اداره کل میراثفرهنگی استان همدان از مهدی رهبر برای گمانهزنی در محله «دو خواهران» دعوت کرد، هیچگونه اقدامی برای شناسایی محل «لائودیسه» صورت نگرفته بود.
او به آغاز گمانهزنیها و کاوشها در چهار فصل، در سالهای ۱۳۸۴، ۱۳۹۰، ۱۳۹۱ و ۱۳۹۸ یاد کرد و افزود: با توجه به ساختوسازهای انبوه و متراکم در محلهی «دو خواهران» که از محلههای فقیرنشین نهاوند بهشمار میرود، گروه کاوش با مشکلات فراوانی مانند گزینش محل مناسب برای گمانهزنی روبهرو بود.
این باستانشناس به ادامهی کاوشها در فصل پنجم و ششم و برآیندهای (:نتایج) شش فصل کاوش در این محوطه تاریخی اشاره کرد و گفت: آثاری از دورهی سلوکی و اشکانی مانند سرستون، پایهستون و سفالهای دوران تاریخی (سلوکی و اشکانی) در این شش فصل کاوش کشف شده است.
جانجان با بیان اینکه فصل ششم کاوش با تخریب دیوار حسینیه دو خواهران نهاوند آغاز شد، افزود: با توجه به نتایج پنج فصل گذشته، کشف آثار تاریخی مربوط به دوره سلوکی و گمانهی وجود سرنخ در جای کنونی حسینیه، کاوش در این سازه انجام شد.
وی همچنین گفت: کاوش در داخل صحن امامزاده دو خواهران نیز ادامه یافت که نتیجهی برآمده از ترانشههای ایجادشده در این منطقه به کشف آثاری از دوران سلوکی، اشکانی و اسلامی (دوره ایلخانی) انجامید.
سرپرست گروه باستانشناسی با بیان اینکه جستوجوها برای کشف نیایشگاه لائودیسه همچنان ادامه دارد، ابراز امیدواری کرد که این کشف در فصلهای آیندهی کاوش دستیافتنی شود.
لائودیسه به شهر گمشده سلوکیها نامور است که کشف آن رازهای سر به مهر این این سلسلهی تاریخی را فاش میکند. اما باستانشناسان چگونه متوجه حدود جغرافیایی لائودیسه در شهر نهاوند شدند؟
در سال ۱۳۲۲ شمسی بهگونهی اتفاقی، سنگنوشته (:کتیبه)ای به خط و زبان یونانی از محله «دو خواهران» نهاوند کشف شد که نشان میداد نهاوند در زمان سلوکیها «لائودیسه» نام داشته و دارای نیایشگاهی به همین نام بوده است. شهرهایی که تاریخنویسان و نویسندگان از زمان اسکندر مقدونی و جانشینان او در ایران و دیگر متصرفات از آنها یاد میکنند، الکساندریا، آپامهآ، آنتیوخیا، لائودیسهآ و … نام داشتهاند که جز نام آنها، آگاهی دیگری از این شهرها در دست نیست.
در اسناد تاریخی اشاره شده که اسکندر و جانشینان او برای تسلط بر ایران که دارای تمدن درخشانی بوده، اسکان یونانیهای مهاجر در ایران را در دستور کار خود قرار داده بودند و برخی از شهرهای ایران را نیز به منظور پیوند دو تمدن ایران و یونان توسعه و یونانیها را در آن اسکان دادند. با توجه به مدت کوتاه سلطنت اسکندر که دوازده سال و نیم طول کشیده و در تمام این مدت سرگرم قشونکشی از آسیای صغیر تا هند و مصر بود، نمیتوان این فرضیه را پذیرفت که اسکندر در این مدت توانسته باشد شهرهایی به مفهوم واقعی ایجاد کند. بنابراین میتوان تصور کرد که شهرهای نام بردهشده در حقیقت اردوگاههای نظامی برای سپاه مقدونی بودهاند؛ شهرهایی که در این دوره ایجاد میشدند معمولا به نامِ شاهان یا همسرانشان نامگذاری میشدند. یکی از ویژگیهای شهرهای یونانی وجود نیایشگاه، ورزشگاه، تئاتر و آگورا (محل داد و ستد و اجتماعات مردمی) بود.
از شهرهای ایجادشده در غرب ایران، لائودیسه (نهاوند) است که به نام همسر آنتیوخوسِ سوم نامگذاری شده بود. «گیرشمن» ـ باستانشناس و نویسنده کتاب ایران از آغاز تا اسلام ـ توسط لوئی روبر از کشف «لائودیسه» آگاهی پیدا کرد و برای فراهم آوردن مقدمات کاوش، یک روز را در نهاوند گذراند. ظاهرا گیرشمن با حضور در نهاوند، قصد ارزیابی موفقیت خود از کاوش در این محل را داشته، اما با بررسی وضعیت موجود، متوجه شد که صرف وقت در نهاوند برایش موفقیتی در بر نخواهد داشت. بنابراین به لوئی روبر نوشت: «توجه شما را به این نکته جلب میکنم که ظاهرا تمام قسمتهای محوطه باستانی نهاوند، به بهانه تهیه خاک و سنگ برای بناهای جدید زیر و رو شده و در عین حال شهر جدید نهاوند به سرعت روی آثار هلنیستیک را پوشانیده است.»
محوطهی تاریخی و منطقه دوخواهران که گمان میرود معبد لائودیسه در آنجا باشد، سال ۱۳۲۷ خورشیدی به شماره ۳۷۴ به عنوان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، با اینهمه، لائودیسه هنوز برای باستانشناسان، رازی سر به مهر است.