برپایه‌ی برخی گزارش‌ها گفته‌شده که طالبان به دنبال دست پیدا کردن به یکی از پرآوازه‌‌ترین گنجینه‌های افغانستان با دیرینگی ۲۰۰۰ ساله، نامور به «گنجینه‌ی باختر» با نزدیک‌به۲۰ هزار اثر تاریخی از جنس طلا است.
به گزارش ایسنا و به‌گفته‌ی یاهونیوز، برپایه‌ی برخی گزارش‌ها، گروه شبه نظامی طالبان که اکنون بر افغانستان چیره شده است، اعلام کرده که اگر این گنجینه از کشور خارج شده باشد، این کار خیانت علیه دولت است.
گنجینه‌ی طلاتپه در شبرغان مرکز ولایت جوزجان در شمال افغانستان از گورستانی به‌دست آمد که در آن هفت جسد، با هزاران قطعه طلا تزیین شده بود.
بسیاری نگران‌اند که اگر طالبان این گنجینه را کشف و مصادره کند، در راستای کوشش‌هایش برای پاکسازی تاریخ، فرهنگ و مردم افغانستان، آن را نابود سازد.
این گنجینه که در دهه ۱۹۷۰ میلادی به‌دست باستان‌شناسان در گورهای عشایر ثروتمند شمال افغانستان کشف شد، نشانگر تاثیر پارسیان و یونانیان بر آثار است. اصلی‌ترین اثر در این گنجینه، یک تاج طلای بسیار باشکوه است. این تاج که پنج اینچ بلندا دارد، سراسر از طلا ساخته شده و با برگ‌هایی طلایی آذین شده است.
شمار اندکی از مردم جهان ممکن است بدانند که یک امپراتوری بسیار ثروتمند و مرفه در سرزمینی حاصل‌خیز نزدیک‌به برای هزار سال در مرزهای کنونی افغانستان فرمانروایی می‌کرده است. اکنون طالبان برای دومین‌بار می‌کوشد صاحب گنجینه‌های گران‌‌بهای بازمانده از این تمدن شوند.
پادشاهی باستانی که به نام باختر شناخته می‌شد، در حوضه‌ی رودخانه آمودریا میان رشته‌کوه‌های هندوکوش و پامیر وجود داشت. اگر نقشه‌ی کنونی افغانستان را ببینیم، رودخانه «آمودریا» در واقع مرز شمالی کشور را تشکیل می‌داد.
«گنج باختر» مجموعه‌ای از بیش از ۲۰ هزار ساخته‌ی هنری و تزئینی است که بسیاری از آن‌ها از طلا ساخته‌شده‌اند و در سال ۱۹۷۸ در گورهای دوهزار ساله در مکانی به نام «طلاتپه» پیدا شده است. این گنج در موزه‌ی ملی افغانستان و در کاخ ریاست‌جمهوری به نمایش گذاشته شد، اما مکان کنونی نگه‌داری از آن روشن نیست. این گنج بارها طمع جنگ‌سالاران را برانگیخته، اما به دست آن‌ها نیفتاده است.
عمر خان مسعودی، رییس پیشین موزه‌ی کابل می‌گوید که پس از آغاز جنگ‌های داخلی علیه اشغالگران روسی، گنجینه به بانک مرکزی افغانستان منتقل شد. بارها به‌‌گونه‌ی معجزه‌آسایی با فداکاری موزه‌دارها محفوظ ماند تا اینکه سرانجام پس از استقرار دولت افغانستان به رهبری حامد کرزای، گاوصندوق‌های محتوی این گنجینه با کمک شرکت سازنده باز شد.
زمستان گذشته میررحمان رحمانی، رییس مجلس نمایندگان افغانستان با ابراز نگرانی درباره‌ی گنجینه طلای باختر یا طلا تپه گفته بود جای این آثار «امن نیست و باید به کشورهای معتبر فرستاده شود.»
در آن زمان این اظهارات رحمانی با واکنش شدید کاخ ریاست‌جمهوری روبه‌رو شد؛ اما اکنون به گمان می‌رسد نگرانی‌ها بی‌مورد نبوده است.
از بقایای باستان‌شناسی دیگری که ممکن است ازسوی طالبان تهدید شود می‌توان به «مس عینک» اشاره کرد؛ شهری بودایی که نزدیک‌به ۱۶۰۰ سال پیش شکوفا شد. این شهر در امتداد جاده‌ی تاریخی ابریشم قرار داشت که هم برای تجارت و هم برای نیایش مورد استفاده قرار می‌گرفت. شمار بسیاری صومعه‌ی بودایی باستانی و دیگر آثار باستانی بودایی در آنجا مدفون است.
هنگامی‌که طالبان میان سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ در افغانستان قدرت را در دست داشتند، بسیاری از این آثار بودایی از جمله دو مجسمه شکوهمند سده‌ی ششمی نامور به «بوداهای بامیان» را که در میان صخره‌ها تراشیده شده بودند، نابود کردند. این گروه تندرو در آن زمان از موشک، گلوله تانک و دینامیت برای ویران‌کردن این تندیس‌‌های بزرگ و تاریخی استفاده کردند.
آینده‌ی «مس عینک» بسیار ناروشن (:مبهم) به نظر می‌رسد و منابع آگاه می‌گویند که همه‌ی تجهیزات مورد استفاده برای حفاری و حفاظت در این محل از میان رفته است و طالبان با اهدافی ناروشن از این مکان دیدن کرده‌اند.
پیش‌ازاین برنامه‌هایی برای برگزاری نمایشگاه آثار باستانی «مس عینک» و دیگر مکان‌های افغانستان در فرانسه در سال ۲۰۲۲ وجود داشت، اما طالبان پیش از انتقال آثار کابل را تصرف کردند.
اگرچه تاکنون گزارشی از تخریب عمدی آثار باستانی توسط طالبان منتشرنشده است و رهبری طالبان با انتشار بیانیه‌هایی گفته است که از اماکن باستانی حفاظت خواهد شد؛ اما روشن نیست که آیا طالبان به وعده‌های خود عمل خواهند کرد یا خیر.
غارت آثار باستانی و سایت‌های باستان‌شناسی مشکلی دیرینه در افغانستان است . تنها زمان نشان خواهد داد که آیا طالبان از تاراج یا ویران‌کردن اماکن باستانی خودداری می‌کند یا نه. در یک رویداد دلگرم‌کننده، طالبان نگهبانانی را خارج از موزه‌ی ملی افغانستان مستقر کرده‌اند، کاری که در حمله‌ی سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق در اطراف موزه بغداد وجود نداشت و منجر به تاراج این موزه در بحبوحه هرج‌ومرج شد.
البته متخصصان بر این باورند که حتی اگر رهبری طالبان در کابل تصمیم گرفته باشد تا از آثار باستانی حفاظت کند، هیچ تضمینی وجود ندارد که اعضای طالبان در دیگر منطقه‌های افغانستان از این دستورها پیروی کنند.
