با بازدید و بررسی ارزیابان یونسکو، کاروانسرای سرایان در استان خراسان جنوبی، به‌عنوان نخستین اثر این شهرستان گام در راه جهانی شدن گذاشت.
به‌گزارش میراث‌آریا و به‌گفته‌ی روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، محمد عرب امروز ۱۷ مهر ۱۴۰۰ در این‌باره گفت: پس از معرفی و بازدیدهای کارشناسان گوناگون و تاییدیه‌های نخستین، بررسی نهایی سازه‌ی تاریخی کاروانسرای سرایان، روز پنجشنبه ۱۵ مهرماه از سوی ارزیاب یونسکو برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو انجام شد و در سال 1401 خورشیدی، این سازه به‌عنوان نخستین اثر شهرستان سرایان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت خواهد رسید.
عرب در دنباله افزود: مرمت کاروانسرای سرایان از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و فاز اول این پروژه سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسید که در این مرحله بنا تا اندازه‌آی مرمت شد و در ادامه از سال ۱۳۹۰ تکمیل فاز نخست موزه (اعلان حریق، سیستم پایش تصویری، سیستم روشنایی و نورپردازی و …) و راه‌اندازی فاز دوم موزه انجام شد. همچنین ساختمان اداری میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان جابه‌جا ونیمی از سازه تبدیل به اقامتگاه بوم‌گردی شد و غرفه‌های بیرونی در دسترس صنعت‌گران صنایع‌دستی قرار گرفت.
او یادآور شد: «کف‌سازی و جداره‌‌سازی گذرگاه(:معبر) روبه‌روی کاروانسرا، محوطه‌سازی پشت‌بام آب‌انبار، مرمت فضای داخلی غرفه‌های بازار میثم، مرمت کامل حمام، مرمت نمای بازار میثم و… در این سال‌ها انجام شد و جمع‌آوری میدان کوثر، محوطه‌سازی روبه‌روی بازار و حمام، آغاز محوطه‌سازی و ساخت بوستان محله‌ای در محوطه‌ی روبه‌روی کاروانسرا از محل اعتبارات ستاد بازآفرینی شهری و با مشارکت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، شهرداری و راه و شهرسازی در حال اجرا است.
وی افزود: مجموعه تاریخی شهر سرایان، مجموعه تاریخی شهر سه قلعه، آب‌انبارهای شهر آیسک، کویر زیبای سه‌قلعه بهشت منجمان و کویرنوردان، آب‌انبارهای شهر سرایان، غار بتون، مجموعه آبشارهای دره‌کلگی و دوتگی واقع در منطقه سبزرود، منطقه گردشگری کریمو و مصعبی و روستاهای ییلاقی شمال شهرستان، کال زو و منطقه گردشگری زابر، برخی از آثار جذاب تاریخی و طبیعی شهرستان سرایان هستند که آب انبارهای شهرستان و مجموعه کال زو و آبشارهای دره سبزرود نیز قابلیت کاندید شدن برای ثبت جهانی را دارند.
عرب گفت: كاروانسرای سرایان به همراه آب انبار، مسجد، حمام و بازار يک مجموعه تاريخی را تشكيل می‌دهند. بنا به شيوه دو ايوانی ساخته شده و فضاهای معمار آن عبارت از سر در ورودی، هشتی، صحن، ايوان‌ها و حجره‌های پرشمار است. اين سازه با شماره۸۷۳۳ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسيده است.
مسوول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان گفت: کاروانسراهای ایرانی همچو خانه ایرانی، باغ ایرانی، قنات ایرانی و برج ایرانی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که بدون در نظر گرفتن ارزش معماری خاص آن از لحاظ جایگاه اجتماعی، فرهنگی و تعاملات ساختاری دارای ارزش‌های بالایی است. به دور از تعریف و گسترش کالبدی کاروانسرا‌ها آنچه اهمیت پیدا می‌کند مولفه‌های فرهنگی اجتماعی است که دوره‌های گوناگون در آن گذشته و استمرار یافته است و در درازای چند هزار سال بدون گسست ارزش‌های معماری ایران در کنار فرهنگ جامعه حفظ شده است.
عرب یادآوری کرد: گستره‌ی تاریخی شهر سرایان شامل کاروانسرا، آب‌انبار، حمام، بازار و مسجد جامع یک مجموعه تاریخی و مرکز محله زنده شهری هستند که هنوز جایگاه اجتماعی خود را حفظ کرده و زنده‌ترین نقطه شهر است و مردم تعاملات خوبی با این محدوده دارند.
شهرستان سرایان ۲۸۶ اثر تاریخی، طبیعی و معنوی دارد که ۶۳ اثر از این شمار، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
همچنین دو روز پیش (پنجشنبه 15 مهرماه 1400 خورشیدی) معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان از حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی پرونده ۲ کاروانسرای این استان برای ثبت جهانی خبر داد.
به گزارش ایرنا و به‌گفته‌ی از اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، مجتبی شفیعی افزود: ارزیابان یونسکو برای بررسی ۲ پرونده کاروانسرای چاه‌توران راور و کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان که به ترتیب به دوره قاجاریه و صفویه برمی‌گردند، به این استان سفر کرده‌اند.
وی افزود: این دو کاروانسرای استان کرمان همراه با ۵۶ کاروانسرای دیگر در سطح کشور به صورت زنجیره‌ای در دست بررسی سازمان یونسکو برای ثبت جهانی هستند و در صورت تایید، این پرونده‌ها در تابستان ۱۴۰۱ در مجمع یونسکو مطرح و به تصویب نهایی خواهند رسید.
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان یادآوری کرد: استان کرمان هم‌اکنون با هفت اثر ثبت جهانی و جایگاه نخست کشور را در این زمینه به خود اختصاص داده و امیدواریم با ثبت این ۲ اثر بتوانیم این رتبه را نگاه داریم.
