یوسف حسنزاده گفت: آثار نمایشگاه «گذری بر هنر و فرهنگ مانا»نشان میدهد که ریشههای هنر هخامنشی بیشتر از آنی که باید در فراسوی مرزهای ایران جستجو کنیم، باید در فلات ایران و زاگرس بگردیم.
به گزارش تارنمای امرداد آیین گشایش نمایشگاه «گذری بر فرهنگ و هنر مانا» با باشندگی مهندس محمد بهشتی فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی، محمدحسن طالبیان معاون سازمان میراث فرهنگی کشور، دکتر حمیده چوبک فرنشین پژوهشکده باستانشناسی، احمد محیط طباطبایی فرنشین ایکوم ایران، محسن علوی فرنشین سازمان میراث فرهنگی استان کردستان، صابر وفایی فرنشین پایگاه میراث فرهنگی زیویه و جلیل گلشن مشاوری عالی پژوهشگاه در گنجخانه ملی ایران برگزار شد.
سال گذشته همزمان با آغاز هفته دولت، پس از 9 سال گنجخانه (:موزه) دوره اسلامی گشایش یافت و امسال نیز گنجخانه ملی با برپایی نمایشگاهی از آثار گنجینه که تاکنون به نمایش درنیامده، باستانشناسان و پژوهشگران را به شناخت تمدنی کهن از سرزمین ایران که تا اندازه بسیاری ناشناخته مانده، فرا خواند.
جبرییل نوکنده فرنشین گنجخانه ملی ایران
جبرییل نوکنده فرنشین گنجخانه ملی در این گردهمایی گفت: «سال گذشته با گشایش گنجخانه دوره اسلامی و پیش از تاریخ در خدمت شما بودیم و پس از ساماندهی گنجینه، رسیدگی به مجموعههای نگهداری شده را برنامه کاری خود قرار دادیم و تا کنون با همیاری همکاران توانستیم بیش از 130هزار اشیای تاریخی را در آغاز کار ساماندهی کنیم که برآیند آن به برپایی نمایشگاه «فرهنگ و هنر مانا» انجامید، اکنون میتوانیم بگوییم گنجینهها مکانی برای انبار اشیا نیستند بلکه مکانی برای پژوهشهای علمی است و درهای گنجخانه به روی دانشپژوهان باز است.»
محسن علوی فرنشین میراث فرهنگی استان کردستان
محسن علوی فرنشین میراث فرهنگی استان کردستان در این گردهمایی از بیمهریهایی که از گذشته نسبت به این استان شده سخن گفت: «کاوش باستانشناسی استان کردستان در پیش از انقلاب نادیده گرفتهشد، آنان براین بودند تاریخ پیش از هخامنشی را ناچیز بیانگارند بنابراین تاریخ را پس از هخامنشیان شناساندند. سال 1355 خورشیدی هم تاریخ بر تخت نشستن کورش را به عنوان آغاز تاریخ ایران برگزیدند.»
وی از ندادن گزارشهای باستانشناسان گفت: «شوربختانه آیین نادرستی که در برخی باستان شناسان وجود دارد، ندادن گزارش است و نبود گزارش بهمانند انجام نگرفتن کاوشی است و با اینکه در کردستان 11 فصل کاوش شده ولی یک گزارش وجود ندارد.
از سوی دیگر برآیند کاوش نبایستی تنها گزارش باشد، اگر ریزبین شویم کاوشهای بزرگ حسنلو در نقده و زیویه همزمان آغاز شد، از حسنلو تا کنون صد مقاله و کتاب پراکنش یافته ولی زیویه چنین نیست. تپه حسنلو را بیگانگان کاوش کردند و زیویه را گروه ایرانی. گاهی گمان میکنم اگر بیگانگان در همه کاوشهای باستانشناسی باشنده بودند امروز در این رشته آگاهی بیشتری داشتیم.»
علوی در بخشی به بیمهریهای دیگر اشاره کرد: «در سال 76 گمانهزنیهای ارزشمندی انجام شد ولی تاکنون هیچ گزارشی داده نشدهاست. امسال که از مسوولان هیات پرسیدم چرا گزارش نداید! پاسخ دادند هنگام جابهجایی به شیراز گزارشها گم شدهاست در حالیکه زمان کاوش و جابهجایی 12 سال بازه زمانی دارد.
روزگاری در همین پژوهشکده باستانشناسی با اشخاص خارج از میراث پیماننامههای بزرگی بسته شد و پروانه آبگیری سدهایی مانند تلوار را دادند که 18 اثر ارزنده و چندین اثر ثبتی به زیر آب رفت.»
فرنشین میراث استان کردستان ار برنامههایی که برای شناساندن ناشناختههای استان کردستان انجام شده گفت: «خرداد ماه امسال نخستین همایش باستانشناسی و مردمی «غارکرفتو» در شهر دیواندره برگزار کردیم. قرار است دهم و یازدهم مهرماه امسال همایش باستانشناسی مریوان را در شهر مریوان داشتهباشیم و کارهای نخستین همایش بزرگ برای زیویه در اردیبهشتماه سال آینده انجام شدهاست. این برای نخستینبار است که بهگونه جدی به شمالباختری (:شمال غرب) ایران پرداخته میشود.»
یوسف حسنزاده کارشناس پژوهشهای عصر آهن و سرپرست انتشارات گنجخانه ملی ایران
یوسف حسنزاده کارشناس پژوهشهای عصر آهن و سرپرست انتشارات گنجخانه ملی ایران درباره نمایشگاه برپاشده به خبرنگار امرداد گفت: «نزدیک به 100 اثر از آثار مخزن گنجخانه ملی به نمایش گذاشته شده که وابسته به محوطه زیویه، حسنلو، چنگبارو دژ بردینه است. ما برآن بودیم با این نمایشگاه پرتوی بیافکنیم بر فرهنگ بسیار کم شناخته شده؛ این حکومتهای کوچک، بیشتر زیر سایه شکوه حکومت هخامنشی ایران گم شدهاست.
آثار نمایشگاه نشان میدهد که ریشههای هنر هخامنشی بیشتر از آنی که باید در فراسوی مرزهای ایران جستجو کنیم، باید در فلات ایران و زاگرس بگردیم. نشان به این نشان که داریوش در سنگنبشته شوش میگوید آنهایی که دیوارها را برای ما آراستند از ماد بودند. اکنون میبینید از سرزمینی که آنها بهنام ماد میشناختند، چه اندازه آجرهای لعابدار کار کردهاند و این هنر در روزگاری دیگر در نگاره سربازان جاویدان و… دیدهمیشود. آنان سه سده کاخهای هخامنشی را آراستهاند و چون آگاهی نداریم، ریشههای این هنر را در جای دیگری میگردیم و آدرس را اشتباه میرویم.
این پژوهشگر درباره آثار نمایش داده شده گفت: «آثار شامل آجرها و سفالهای لعابدار و عاجها است. بیگمان ماناها این گونه هنر را بسیار دوست داشتند زیرا در همه آثار بسیار و به شکلهای گوناگون اجرا کردهاند.»
وی از نگارههای بر روی اشیا گفت: «در بین اشیا نمایشگاه پلاک تزیینی بهنام «گلمیخ» وجود دارد که پایهاش وارد دیوار شده و بخش لعابیاش برای آراستن مهرازی و بناهای بهکار میرفتهاست.
هنوز آگاهی درستی وجود ندارد آیا فیل در منطقه وجود داشته یا تنها عاج فیل را وارد میکردند که پس از تراش در کارگاهها هنر مورد نظر خود را پیاده میکردند؛ ولی کارشناسان پس از آنالیز کردن، تشخیص دادهاند جنس آنان از عاج است.»
رونمایی کتاب «گذری بر هنر و فرهنگ مانا»
در پایان گردهمایی کتاب «گذری بر هنر و فرهنگ مانا» رونمایی شد و آیین گشایش نمایشگاه نیز در اشکوبه دوم گنجخانه ایران باستان برگزار شد.
مانا یکی از حکومتهای آغازین در زاگرس، پیش از شکلگیری پادشاهی ماد است. در متون آشوری و اورارتویی سده ی 9 تا سده 6 پیش از میلاد، درباره این فرهنگ آگاهی به ما رسیدهاست.
سرزمین مانا مابین دو دریاچه ارومیه و زریبار بودهاست که از سوی شمال به قلمرو اورارتور میرسید. کوه سهند و بلندیهای بزغوش داغ، مرز طبیعی اورارتور و مانا بود. از سوی باختر مانا با آشور همسایه بود که مرز آنها شامل کوههای سرحدی امروز ایران و عراق است. در خاور (:شرق) دولت مانا، نواری را از منطقه مریوان به دهگلان تا دره قزلاوزن پیشنهاد میکنند.
بانو ریاحی مجری برنامه
گل میخهایی که برای آراستن دیوار به کار میرفته است
پلاک کندهکاری شده از عاج، سقز، کردستان، سده 7 ـ 8 پیش از میلاد
آجر لعابدار، قلایچی، بوکان، آذربایجان غربی، سده 7 ـ 8 پیش از میلاد
سفال لعابدار با نگاره، زیویه، سقز، کردستان، سده 7 ـ 8 پیش از میلاد
اثر مهر با نقش جانوری، چنگبار، سقز، کردستان، سده 7 ـ 8 پیش از میلاد
ر
حکمت ملاصالحی و جلیل گلشن
عکس از مارال آریایی است.
6744
