جهان ما گرفتار ناهنجاریهای بسیاری است، از آشوبهای سیاسی و منطقهای گرفته تا گسترش ویروس کووید 19 که ما نیز از آن آسیبها برکنار نبودهایم. افزونبر این ما دشواریهای دیگری هم داریم که بیمزده و نگرانمان میسازد. اینکه بحران کمآبی به مرز انفجار رسیده است؛ اینکه برجستگان و نخبگان، کشور را رها میکنند؛ اینکه به هویت و تاریخ خود بیاعتنا شدهایم و آنهایی که مسوولیت آموزش کودکان و جوانان ایرانی را بر دوش دارند توجهی به این مساله نمیکنند و نگرانیهایی از ایندست که تمدن از هزارتوی تاریخ گذرکردهی ایران را تهدید میکند. هرچند هشدارها و یادآوریها فراوان است و زمان آن رسیده است که چارهای کارآمد برای کاستیهای کشور اندیشیده شود، باور داریم که برشمردن دشواریها، حتا به همین کوتاهی و فهرستوار، بایسته است. شاید از این رهگذر، تا سررشتهی کار از دست نرفته است، چارهای خردورزانه اندیشیده شود.
خشکسالی و کوچ ناگزیر بومیان
همهی نشانهها اقلیمی و آبوهوایی به ما یادآوری میکنند که دیگر آبهای سطحی پاسخگوی زندگی میلیونهای جمعیت ایران نیست و اینکه دست به برداشت از سفرههای زیرزمینی بردهایم، نشان از درماندگی و ناگزیری ما در برآوردن (:تامین) آب مورد نیاز کشور دارد، اما آگاهان میگویند که این کار درست نیست و بهزودی بسیاری از سفرههای زیرزمینی خشک خواهند شد. پیامد آن، کمبود آب در کشور و کوچهای ناگزیرِ درون سرزمینی خواهد بود، کوچهایی که بخشی از خردهفرهنگهای بومیان هر منطقه را به دست فراموشی میدهد. در این میان، استانهای مرکزی ایران، در خاور رشتهکوههای زاگرس و جنوب کوه البرز در آستانهی بحرانی جدی هستند و چهبسا کمکم خالی از سکونت شوند. از این سخن نباید شگفتزده شد؛ زمانی که آب برای ادامهی زندگی نباشد جز کوچهای گروهی و از سرِ ناگزیری، چه راهی پیش روی مردم خواهد بود؟
کوچ نخبگان از کشور
برای آنهایی که به آینده ایران اهمیت میدهند و نگران دشواریهای کنونی کشور هستند، آیا این آمار تکاندهنده و هشداردهنده نیست که برپایهی تازهترین سنجشهای رصدخانهی مهاجرت در ایران، 37 درصد دارندگان مدال در المپیادهای دانش آموزی، 25 درصد از برگزیدگان بنیاد نخبگان و 15 درصد از دارندگان رتبههای زیر هزار کنکور سراسری ایران، از کشور کوچ میکنند؟ (تارنمای تجارت نیوز، گزارش 15 شهریور 1400). هنگامی این آمار هولناکتر خواهد شد که بدانیم در سالهای 1380 تا 1391 از میان دو هزار و 756 تَن از دارندگان مدال المپیاد دانشآموزی ایران که در کشورهای دیگر سرگرم درس خواندن هستند، تنها 122 تَن به کشور بازگشتهاند. در همین بازهی زمانی، از میان هشتهزار تَن از دارندگان رتبههای زیر هزار کنکور سراسری که از کشور کوچ کردهاند، تنها 1500 تَن آنها بازگشتهاند. پیداست ما با بحرانی آسیبرسان روبهرو هستیم که از آن به نام «فرار مغزها» یاد میکنند. پرسش اصلی این است که چه انگیزهای سبب کوچ نگرانکنندهی برجستگان علمی کشور میشود؟
…
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «هشدار؛ تمدن ایرانزمین در خطر است!» به قلم نگار جمشیدنژاد که در تازهترین شماره امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی دوم (رویداد) امرداد شمارهی ۴۴۷ بخوانید.
«امرداد» شمارهی 448 با عنوان «هشدار برای تمدن ایران!» از دوشنبه هشتم آذرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند: