آفرینههای نمایشگاه «امپراتوری گلسرخ» برآیند گردآوری شاهکارهای هنر قاجاری که در دیرینکده (:موزه) لوورـ لانس فرانسه به نمایش درآمدهبود پس از بازگشت به تهران در کاخ گلستان برای تماشای همگان به نمایش درآمد.
مسعود نصرتی سرپرست مجموعه فرهنگی کاخ گلستان درباره این نمایشگاه به خبرنگار امرداد گفت: «در راستای اجرای پیماننامهای که بین دیرینکده لوور و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال 94 صورت گرفت، دیرینکده لوور پیشنهاد برپایی نمایشگاه هنر قاجاری را داد.
پیش از آن دیدگاه نیکی همانند هنرهای دوره صفویه، زندیه و …. به هنر دوره قاجاری وجود نداشت و این برای نخستین بار در جهان بود که نگاه مثبتی به هنر قاجاری پدید آمد و آفرینههای هنری قاجاری از ایران به شهر لانس فرانسه برده شد که شاخهای از دیرینکده لوور به شمار میآید.»
در ادامه نصرتی افزود: «در نمایشگاه لانس نزدیک به 500 شی از دیرینکده و مجموعهداران جهان به نمایش درآمد که 21 آفرینه از ایران برگزیده شد و از این شمار، 19 آفرینه از مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان برده شد که پس از بازگشت به نمایش همگان درآمدهاست. البته در کاخ گلستان آثار ارزنده بسیاری از قاجار وجود دارد.
شهر لانس با اینکه شهر کوچکی است ولی نمایشگاه امپراتوری گل سرخ بیش از 180هزار بازدید کننده در درازای سه ماه داشت.»
وی از نمایش آثار بیشتر دیگری در همایشهای ملی و جهانی که پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار خواهد کرد، خبر داد
19 شاهکار هنری دوره قاجار نمایشگاه امپراطوری گل های سرخ که پس از بازگشت از نمایشگاه سه ماهه موزه لوور لانس فرانسه، اکنون در تهران به نمایش درآمده است:
ـ تاج آقا محمدخان قاجار از جنس مس با وزن یک کیلو و 400 گرمی که دارای تزیینات زیبای میناکاری است
ـ آلبوم عکس شامل تصاویر محارم دربار ناصری که خود ناصرالدین شاه عکاس آنها بوده است
ـ قرآن ام السلطنه خط گلین خانم دختر فتحعلی شاه قاجار که به خط نسخ نوشته شده است
ـ ملیجک تصویری از عزیز السطان، داماد ناصرالدین شاه که ناصرالدین شاه با طراحی مدادی آن را کشیده است
ـ خواب، دیگر اثر هنری این نمایشگاه تصویری از خوابهای ناصرالدین شاه است که خودش آن را با آبرنگ نقاشی کرده است
ـ دوربین عکاسی متعلق کلکسیون ناصرالدین شاه، بدون پایه مدل فانوسی
ـ تابلوی رنگ و روغن دورنمای کاخ گلستان اثر کمال الملک
ـ طراحی آبرنگ محمدحسن افشار ارومی از خودش در دوره قاجار
ـ 3 تابلو بزرگ نقاشی
ـ تابلوی تصویری رنگ و روغن از مظفرالدین شاه اثر مصور الممالک
ـ مرقع ناخنی ادعیه انتخابی از صحیفه سجادیه به خط جعفرخان
ـ مرقع سرودههای به خط ناصرالدین شاه قاجار
ـ مرقع شکارگاه ناصری شامل تصاویری از شکارهای ناصرالدین شاه اثر صنیع الملک و بهرام اصفهانی با آبرنگ
ـ مرقع خط نستعلیق اسدالله شیرازی
ـ مرقع نقاشی شامل طراحی از انسان، گل و حیوان اثر میرزا بابا، محمد صادق و محمدباقر با آبرنگ و قلم سیاه
ـ مرقع نقاشی با سیاه قلم شامل تصاویری از عرفا و دراویش اثر اسماعیل جلایر
ـ قرآن دو ورقی سیدعلی شامل دو برگ و سی بخش که شامل سی جزء قرآن و بسیار نفیس و دیدنی است به همراه ذره بینی که کنار آن قرار داده شده تا خط هایی بسیار ریز و به زیبایی نوشته شده، به وضوح قابل دیدن باشد.
پس از آنکه نمایشگاه با باشندگی محمد بهشتی سرپرست پژوهشکده میراث فرهنگی، احمد محیط طباطبایی فرنشین ایکوم، علیرضا قاسم خان فرنشین دیرینکده سینما، مسعود نصرتی سرپرست مجموعه جهانی کاخ گلستان و دوستداران هنر قاجاری گشایش یافت آیین رونمایی کتاب «تکیه دولت» در کنار دیوار تاریخی که در دوره ناصرالدین شاه ورودی شاهی به تکیه دولت بود، برگزار شد.
در این همایش محمد بهشتی از ویژگیهای برجسته دوره قاجاری یاد کرد و گفت: «مهرازیهایی (:معماری) که امروز از آنها لدت میبریم بیشتر وابسته به دوره قاجاری است مانند بناهای تاریخی در کاشان؛ دوره قاجار افزون بر پیروی از آیینهای گذشته، بسیاری از آیینها را بهروز کرد ولی ویژگی برتر قاجار این است که پس از سدهها پیوندی بین ایران و جهان پیرامونش پدید آورد هنگامی که دگرگونیهای بزرگی مانند انقلاب صنعتی در خاور زمین رخ میداد و قاجار توانست با این پیوند دگرگونیها را وارد سرزمین ما بکند.»
وی در ادامه افزود: «اگرچه در تهران و سایر شهرها تکیههای بسیاری وجود داشت و جایی برای گردهمایی مردمی و آیینهای محرم بود ولی تکیه دولت سخن تازهای داشت و اثر نویی را در مهرازی ایرانی پدید آوردهبود.»
سخنران دیگر این همایش اردشیر صالحپور پژوهشگر نمایشهای مردمی و تیاتر از اینکه چنین همایش دانشی و پژوهشی در کنار نخستین بنای نمایشی ملی ایران همانا تکیه دولت برگزار میشد، ابراز خورسندی کرد و امیدوار بود به کوشش مسوولان فرهنگی بنای کهن تکیه دولت که تماشاخانهای با گنجایش نزدیک به بیست هزار تماشاگر است و پدیده شگرف و رویداد بزرگی در نمایش ایرانی است بازسازی شود.
صالحپور گفت: «کنت دوگوبینو پژوهشگر فرانسوی که در همین کاخ گلستان و تکیه دولت شاهد اجرای آیین باشکوه تعزیه بود پیشگویی کرده بود تیاتر ملی ایرانی به زودی از دل همین تعزیه پدید خواهد آمد زیرا همه اسباب و زمینههای عینی و ذهنی فراهم بود ولی شوربختانه یک گسست تاریخی در دوره پهلوی در تعزیه پدید آمد و ما نتوانستیم به تیاتر ملی دست پیدا کنیم.»
محمدجواد مهدوینژاد پس از بیان بررسیهای گوناگون، مهرازی تکیه دولت را ایرانی شناخت اگرچه به بناهای چون آلبرت هال لندن و آمفیتیاتر ورونا در ایتالیا همانندگی بسیاری دارد و مهراز آن با شناخت این بناها رنگ و بوی مهرازی ایرانی به آن داده است.
در پایان همایش آیین رونمایی کتاب تکیه دولت به نویسندگی «علیرضا قاسم خان» برآیند پنج سال کار پژوهشی و نگارشی وی برگزار شد. این کتاب در 180 رویه و 30 فصل زندگی فرهنگی، مهرازی و بنای دوره قاجاری را مورد بررسی قرار دادهاست
قاسم خان گفت: دراین کتاب ثابت کردهایم که ساخت این بنا ریشه فرهنگی دارد و ایران بزرگترین محل نمایش تعزیه در دوران قاجار است. البته باید یادآور شد همانگونه که تعزیه شکل میگرفت نمایش ایرانی در کنار تعزیه و به دنبال آن تعزیه خوانان ، آوازخوان ها و ردیفدانان [نیاگری (:موسیقی) نیز به گسترش و بهتر شدن آواز ایرانی همت گماشتند.
نمایشگاه از چهارشنبه 21 شهریور تا یک هفته، چهارشنبه آتی در تالار نمایش دیرینکده مردمشناسی کاخ گلستان میزبان دوستداران خواهد بود.
اردشیر صالحپور پژوهشگر نمایشهای مردمی و تیات
فرتور از مارال آریایی است.
1986