امروز پیروز و فرخ روز سپندارمزد امشاسپند و بهمنماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، چهارشنبه 29 دیماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 19 ژانویه 2022 میلادی
بانو هما اَرژَنگی، چکامهسُرای ملی و میهنی، ترانهسرا، نویسنده، مترجم و پژوهشگر یک روز مانده به پایان دیماه، دیده به جهان گشود.
هما ارژنگی در خانوادهای پرورش یافته که در آن عشق به میهن، پاسداشت فرهنگِ گرانسنگِ ایران و مهر به زبانِ پارسی، میراث و سنت است. نیاکانش در گاهوارهی آزادگان، سرزمین آذرآبادگان ریشه دارند. نیای بزرگش میرک، نگارگر نامآور دوران صفوی است و پدرش استاد رسام ارژنگی نیز با همین میراث و سنت پرورش یافته بود. بانو اَرژنگی، زادهی 29 دیماه 1322 خورشیدی در تهران است. هما، آموزشهای نخستین خود را در دبستان سعدی و سپس در دبیرستان اسدی گذراند و از همان سالهای کودکی و نوجوانی، شیفتگی او به هنرهایی چون: شعر و نویسندگی ، نگارگری و خوانندگی و بازیگری آشکار شد. نخستین شعرگونههایش را در ۹ سالگی سرود و از همان آغاز، در ساعتِ درسِ انشا، تواناییاش را در نوشتن نشان داد. در دبیرستان، شاگردی سختکوش و ممتاز بود و در انجمن ادبی هنریِ دبیرستان، کنشگری پویا که داستانهای کوتاه و شعرهایش در مجلات اطلاعات جوانان و بانوان به چاپ میرسیدند و خاطره هنرآفرینیهایش بر صحنه دبیرستان هنوز در خاطر دوستانش زنده است. نخستین کتاب او، پس از مرگ تلخ برادر هنرمندش، با عنوان «زندگی بیست و دو ساله فرهاد ارژنگی» در سال ۱۳۴۰ بهچاپ رسید. او از دانشکده ادبیاتِ دانشگاه تهران در رشته زبان و ادبیات انگلیسی و فرانسوی لیسانس گرفت و به خدمت آموزش و پرورش در آمد و در این راه، سالها کوشید.
نخستین دفتر سرودههای بانو اَرژنگی با عنوان «پرواز عاشقان» در سال 1373 خورشیدی و دومین آن با نام «گل هزار پر» در سال 1379 خورشیدی، انتشارات المعی: زرگنده عطاری مقدم به چاپ رسیده است. همچنین دفتر ارزشمند «راز پرواز» در سال 1385 خورشیدی در انتشارت سمرقند و «پیکرتراش» در سال 1393 خورشیدی، انتشارات سمرقند به زیور چاپ آراسته شده است.
وی با فراگیری آثار ادب و عرفان، در این راه گام نهاد و با عرفان و اندیشه و روش استادان آشنا شد. آنها را به کار بست و پس از گذر از آزمونها، دیدگاه و راه استادانش، شمس تبریزی و مولانا را برگزید. یادگار گذرعمرِ وی در چهار دفتر از سرودههایش پدیدار اند. اما آنچه که امروز هما ارژنگی را شاعری ملی و حماسهسرا میشناساند، تلاش او برای آشنا ساختنِ جوانان با تاریخ، ریشهها و فرهنگ ایران است. هم اکنون بانو هما ارژنگی هموند دانشگاه جهانی کورش بزرگ است . پی ریزی این دانشگاه در سیدنی انجام گردیده و مرکز آن در تاجیکستان از بزرگترین مراکز ایرانشناسی جهان به شمار میرود. وی همچنین از هموندان در سامانه جهانی بوکبال است که سامانهای با هدف ایجاد بانک جهانی اطلاعاتی در حوزه کتاب و کتابخوانی است.
سپند آرامئیتی، سپندارمزد در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته میشود، از دو بخش «سپنته» (Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی» (Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت» (SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده میشود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شدهاست. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و همچنین نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شدهاست. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانستهاند و گفتهاند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی میکنند و این سه گروهی از امشاسپندان را میسازند که قرینهی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) به شمار میروند.
این فروزه در آدمی به گونهی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان میشود. سپندارمزد در جهان خاكی، نگاهدارندهی زمین و زنان است. زمینی كه بیهیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران میگذارد و زنانی چون مادر كه همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر میورزند بدون این كه چشمبه راه پاسخی مهرانگیز باشند.
زن و زمین همسانیهای بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است كه جریان دارد.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن كه بی مینشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن كه چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یک پاسخ
درود بر زنان فرهیخته ایران زمین چون بانو هما ارژنگی گرامی