امروز دی بهآذر ایزد و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، دوم اسفندماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 21 فوریه 2022 میلادی
اسماعیل فصیح، داستاننویس و مترجم دوم اسفندماه 1313 در محله درخونگاه تهران چشم گشود. فصیح از پرکارترین داستاننویسان برجسته به شمار میرفت که نام خود را در ردیف داستاننویسان معاصر ایرانی جای داده است.
او یکی از پرکارترین نویسندگان فارسی بود که به دنبال نویسندگانی چون بزرگ علوی، جلال آلاحمد، به آذین، گلستان و مانند آنان روی به این هنر آورده است. او در دوره زندگانی ۷۵ ساله خود در ایران، آمریکا و فرانسه، با نوشتن رمانهای شراب خام، دل کور، اسیر زمان، داستان جاوید، ثریا در اغما، درد سیاوش و دهها رمان دیگر و نیز با ترجمه برخی منابع در حوزهی روانشناسی، نام خود را در ردیف داستان نویسان معاصر ایرانی جای داد.
در سال ۱۳۵۸ رمان «داستان جاوید» که آن را میتوان ادای دینی به اشو زرتشت، یگانه پیامبر ایرانی دانست منتشر شد که مورد توجه بسیاری قرار گرفت. داستان جاوید روایت واقعى زندگى پسرى زرتشتى است در روزگار قاجار که به قصد گرفتن خبرى از خانوادهاش، با عموى پیر و کم توانش از یزد، راهى تهران مىشود و همین سفر او را دستخوش رخدادهایی میکند. جاوید، به عنوان یک زرتشتى که همیشه نیکخواه است و به اصولش پایبند، در برابر دنیاى بیگانهاى قرار مىگیرد که سیاه است. در پایان جاوید همچون سیاوش از این آتش سوزان روسپید بیرون آمد، اما چه کسى مىتواند زخمها و خاطرات سخت این دوران را از روان او بزداید؟ این اصل آیین پاک پارسى و پیام زرتشت است که بىوقفه نیکخواه باش؛ پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک.
فصیح نویسندهای است که آثارش براساس واقعیت های موجود نوشته شده و رخدادهای روز در آن جلوه بارزی دارد. به همین دلیل هم هست که به عنوان نمونه، در «شراب خام»، فضای ایران اواخر دهه ۱۳۳۰ به خوبی تصویر شده، «لاله بر افروخت» که پس از داستان جاوید منتشر شد به انقلاب اسلامی ایران پرداخته و «ثریا در اغما» و «زمستان ۶۲» هم به جنگ تحمیلی هشت ساله اختصاص یافتهاند. پس از انتشار «لاله بر افروخت»، جنگ آغاز شد و با تعطیلی دانشکده نفت آبادان، فصیح در ۴۷ سالگی با سمت استادیار زبان انگلیسی تخصصی چارهای جز بازنشستگی نیافت. دراین دوران بود که ماندگارترین آثار فصیح تدوین و منتشر شد. ابتدا «ثریا در اغما» در سال ۱۳۶۲ منتشر شد که در فضای تلخ آن سال ها بسیار مورد توجه قرار گرفت و به عنوان یک منبع از دوره ای از تاریخ معاصر ایران می توان آن را مورد استفاده قرار داد. «ثریا در اغما» تاکنون به زبان های مختلف از جمله انگلیسی، عربی، آلمانی و فرانسوی منتشر شده است.
در سال ۱۳۶۴ فرصتی فراهم شد تا رمان «درد سیاوش» که سال ها پیش از انقلاب نوشته شده بود منتشر شود. در همین سال شاهکار بزرگ فصیح، «زمستان ۶۲» منتشر شد که می توان آن را در زمره ۱۰ اثر برتر ادبیات معاصر ایران قرار داد.
آثار فصیح از نثر و داستانی برخوردار است که هم خواننده عام را راضی میکند و هم بهانه را از منتقدان میگیرد. این موضوع در تمامی آثار فصیح دیده میشود اما در سه کتاب از آثار او آشکارتر است: شراب خام، ثریا دراغما و زمستان ۶۲.
اگر در همهی آثار فصیح رنگی از مرگ را در پایان داستان دیده میشود، در نامهای به دنیا، فصیح، مرگ را به آغاز داستان آورده است. پس از آن «گردابی چنین هایل» منتشر شد. در سال ۸۳، «عشق و مرگ» که نزدیکترین روایت به زندگی شخصی فصیح است منتشر می شود. پس از آن رمان «تلخکام» را مینویسد اما این رمان ۹ ماه در انتظار مجوز انتشار میماند تا اینکه فصیح به دلیل فشار عصبی حاصل این ماجرا، به دلیل بروز عارضه مغزی در بیمارستان بستری میشود. بهار ۱۳۸۶ این اتفاق رخ میدهد و وقتی فصیح مرخص میشود، مجوز تلخکام را هم صادر میکنند. او تا پایان زندگی خود در تهران ماند و به نویسندگی پرداخت و سرانجام در تیرماه ۱۳۸۸ خورشیدی به شوند بیماری چشم از جهان فروبست. ۳۰ کتاب شامل رمان، داستانهای کوتاه و ترجمه از او منتشر شده است. کمتر نویسندهای را می شناسیم که تا این حد فعال باشد و آثارش، هم مورد توجه عامه مردم و هم منتقدان قرار گیرد. اسماعیل فصیح، راهی تازه در ادبیات ایران گشود تنها میتوان احمد محمود را به او نزدیک دانست. فصیح پرفروشترین رمانهای ادبیات معاصر ایران را نوشته است.
واژه های مقدس هم مثل آدمهایی که آنها را به کار می برند، حرمت و شرفشان بالا و پایین میرود. وقتی آنها را از زبان یا قلم یک نفر که دوستش دارید میشنوید فرق میکند.
کتاب زمستان ۶۲
اثر ماندگار اسماعیل فصیح.
دی یکی از نامهای اهورامزداست و در اوستا، دَثوش یا دَدوش یا دَذوه فرنامی و به چم آفریننده، جهاندار زیباییهاست. دی اوستایی دَثوش به چم : پروردگار و دادار هست. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن، آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است.
روز دی است خیز و بیار ای نگار می
ای ترک، می بیار كه تركی گرفت دی
دیبآذر، روز هشتم از هر ماه در گاهشماری زرتشتیان است. دی یکی از نامهای اهورامزداست.
«دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیباییها است. در گاه شماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده میشود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بیهمتاست که به واژهی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته میشود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به آذر، روز هشتم هر ماه، دی به مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به دین، روز بیست و سوم از هر ماه. برای باز شناختن هر یک از این سه روز ، نام روز پس از آن به واژهی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
روز دی است خیز و بیار ای نگار می
ای ترک، می بیار كه تركی گرفت دی
می ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به می
یک پاسخ
با سپاس از این نوشته درباره اسماعیل فصیح. همانطورکه به درستی نوشته شده او را می توان یکی از پرکارترین نویسندگان معاصر نامید که اثار نسبتا زیادی از خود به جا گذاشته است که به نمونه ایی از نوشته های او اشاره شده است. در مجموعه نوشته های او می توان از داستان فرار فروهر نیز نام برد که داستانی پیچیده است. مخصوصا بخش های پایانی که به نوعی با دخمه و روش از بین بردن جسد سروکار دارد. شاید راه حلی که شخصیت داستان در پایان انتخاب می کند را باید سمبل نوعی مدرنیزه کردن سنت های قدیمی نامید.