امروز پیروز و فرخ روز سروش ایزد و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، 11 اسفندماه ۱۴۰۰ خورشیدی، دوم مارس 2022 میلادی
مرتضی حنانه موسیقیدان، آهنگساز و عضو ارکستر سمفونیک تهران، زادهی 11 اسفندماه 1301 خورشیدی در تهران بود. هنرمندی که به عنوان نخستین سازندهی موسیقی فیلم در ایران شناخته میشود.
موسیقیدانی كه با آفرينش آثار، آموزش و رهبری اركستر، بر هنر موسیقی تاثیر بسزایی گذاشت. مرتضی حنانه فرزند مهندس محمد حنانه، بنیانگذار دبیرستان ایرانشهر بود. او پس از پایان دوره ابتدایی، به سفارش پدر راهی هنرستان موسیقی شد. در آن زمان، هنرستان موسیقی ۱۰ تن از موسیقیدانان را از چکسلواکی برای آموزش به هنرآموزان هنرستان استخدام کرده بود. مرتضی حنانه آموختن ساز هورن را زیر نظر «رودولف اوربانتس» آغاز کرد. وی بعدها بهعنوان نوازنده هورن اول ارکستر سمفونیک تهران شناخته شد. در سال ۱۳۳۲ که جشن هزاره بوعلی سینا برگزار شد، حنانه توانست آثار خود را در حضور شرق شناسانی که برای شرکت در جشن دعوت شده بودند با همسرایی و ارکستر سمفونیک اجرا كند و این اجرا چنان مورد توجه قرار گرفت که چرولی سفیر وقت ایتالیا، بورس هنری آن کشور را در اختیار وی قرار داد و حنانه برای تکمیل تحصیلات و مطالعات خود در رشتههای مختلف هنری، بهویژه موسیقی به آن کشور سفر كرد. او پس از فارغالتحصیلی در انستیتوی موسیقی واتیکان در سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشت.
وی از آن پس در ایران بهعنوان پرکارترین موسیقیدان پیشرو بهشمار میرفت و در سال ۱۳۴۱ توانست ارکستر بزرگ تازهای را به نام «ارکستر فارابی» بنیاد کند و آفریدههای خود و دیگران را به اجرا درآورد. ارکستر فارابی در مدت ۷ سال نزدیک به ۸۰ قطعه از آثار آهنگسازان ایرانی را به مرحله اجرا و ضبط در رادیو رساند.
حنانه در سال ۱۳۴۲ افزون بر تدریس سازبندی (ارکستراسیون) و اداره کلاس هورن در هنرستان عالی موسیقی، بهعضویت شورایعالی موسیقی رادیو درآمد و در همین زمان بود که ارکستر سمفونیک رادیو ایران را به نام ارکستر فارابی پایهگذاری کرد. این ارکستر توانست آثار آهنگسازان ایران، همچون: صدیقه شهنیا، فریدون ناصری، فریدون فرزانه، مصطفی کسروی، سیروس شهردار و همچنین آثار خود مرتضی حنانه را اجرا و ضبط کند.
در سالهای پایانی دهه چهل با برکناری ارکستر فارابی و با پشتوانهی تجربههای سینمایی که در ایتالیا اندوخته بود به موسیقی فیلم رو آورد و با آفریدههای خود به بسیاری از فیلمهای متوسط موفقیت بخشید. او در سالهای ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ سرپرستی و اجرای سلسله برنامههای آموزشی موسیقی ایرانی در تلویزیون را زیر عنوان «شناسایی موسیقی اصیل ایرانی» به همراه حسین قوامی و برخی هنرمندان موسیقی میهنی به دوش گرفت.
وی در سال ۱۳۴۵ از طرف رادیو ایران و بنا به دعوت یونسکو به «تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون» راهی شد و در آنجا قطعاتی از اثر خود بهنام «ارتوریو» را اجرا کرد که از رادیوی ایرلند و سوییس پخش شد. پس از گشایش سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، در سمت مشاور سرپرستی، به تشکیل کلاسهایی برای آموزش فنی خوانندگان اقدام کرد و همچنین ارکستر سازهای ایرانی را تشکیل داد. حنانه در زمینهی پژوهش روی موسیقی کهن ایران نیز کوشید که از جمله آنها میتوان به کتاب گامهای گمشده او اشاره کرد که چند سالی پیش از درگذشت وی از سوی انتشارات سروش به بازار کتاب روانه شد.
استاد حنانه در 24 مهر 1368 خورشيدی پس از گذراندن بيماری سرطان در 67 سالگی چشم از جهان فروبست.
روز هفدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام سروش ایزد پیوند یافته است. سروش به چم (:معنی) گوش دادن و فرمان بردن است به خواست خدایی و نیوشایی معنا شده است.
اینک من سروش ترا که
از همه بزرگتر است، میطلبم
تا به آرمان خود رسم
و زندگانی درازی به دست آورم
و به شهریاری منش نیک در آمده
با یاری راستی و پاکی و پیمودن راه پارسایی
به جایگاه والایی که مزدا اهورا است راه یابم. (یسنا هات 33_ بند ۵)
اشو زرتشت میگوید:
کسی را که مزدا دوست دارد، نیوشایی و منش نیک به او روی میآورد (۴۴_۱۶)
زرتشت میخواهد به دستیاری نیوشایی به خواست و آرمان خود برسد (۳۳_۵)
نیوشایی راهی است که به اهورامزدای توانا میرود (۲۸_۵)
نیوشایی راه رستگاری را ، هم برای رستگار و هم برای دروغکار ، همواره روشن میسازد (۴۳_۱۲)
از این گفتهها به ویژه آنجایی که نیوشایی با منش نیک است، بر میآید، که فرمانبرداری زرتشت کورکورانه نیست بلکه از روی اندیشه و با دلی پر از مهر است.