امروز پیروز و فرخ روز اشتاد ایزد و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، آغاز پنجه کوچک، 20 اسفندماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 11 مارس 2022 میلادی
حسین زندهرودی زاده ۲۰ اسفند ۱۳۱۶ نقاش و از بنیادگذاران مکتب سقاخانه و پیشگامان شیوه نقاشیخط است با بهره از خوشنویسی و کاربرد نمادهای هنر سنتی ایران شیوهای نوین در عرصهی هنرهای تجسمی کشور را پایه گذاشت.
زندهرودی از آغاز نقاشیهایش را با اعداد و حروف و تکرار آنها پدید آورد و در آثار او چهار عنصر آب، خاک، باد، و آتش مورد توجه قرار گرفتهاند. هنرشناس فرانسوی ژان کلود کاریر معتقد است: «گام نهادن در آثار زندهرودی به معنای ترک اشکال و محیطی است که بهطور معمول در آن زندگی میکنیم». خارج از ایران با نام شارل حسین زندهرودی شناخته میشود.
در حراجی هنر مدرن و معاصر خاورمیانه حراجخانه بونامز در لندن ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) با ۹۲ اثر از هنرمندان اهل ایران، فلسطین، لبنان، سوریه، عراق و مصر، تابلوی «دال+دال+دال» حسین زندهرودی با ۱۲۵ هزار و ۲۵۰ پوند در کنار آثار برخی از چهرههای نامی هنر معاصر دنیا چکش خورد و در جایگاه سوم گرانقیمتترین آثار این حراجی ایستاد. در چهارمین حراج بینالمللی کریستی (۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷) که در دبی برگزار شد، تابلو نقاشیخط چهارباغ زندهرودی به مبلغ یک میلیون و ۶۰۰ هزار دلار فروخته شد که رکورد گرانترین تابلو نقاشی مدرن در تاریخ نقاشی ایران است. صدا صبحِ زود، نام اثری اوست که درسال ۱۹۷۱ با استفاده از رنگدانهها و اکریلیک روی بوم در اندازه ۱۱۸ در ۱۱۲ سانتیمتر خلق شدهاست و اکنون در مالکیت مجموعه خصوصی قرار دارد.
زندهرودی در سال ۱۳۳۵ وارد هنرستان هنرهای زیبای تهران شد و نخستین اثر نقاشیاش را در همان دوران پدید آورد. او در ۲۲ سالگی در پاریس، برنده جایزه بیینال ۱۹۶۱ شد و یک بورس تحصیلی به او تعلق گرفت و در رشته هنر تحصیل کرد.
وی پس از پایان تحصیلات به ایران بازگشت و آثارش را در «آتلیه کبود» به نمایش گذاشت. او بیتردید از مهمترین چهرههای مکتب سقاخانه محسوب میشود هرچند او در مصاحبه با دو هفتهنامه تندیس این نسبت داشتن با مکتب را نفی میکند و سقاخانه را مترادفی با نام خودش میداند. وی درسال ۱۳۵۱ قرآنی نفیس با طرحهای رنگی را از طرف انتشارات «کلوب کتاب» در پاریس منتشر کرد که جایزه «زیباترین کتاب درسال جهانی کتاب» از طرف یونسکو به آن تعلق گرفت. سه دهه پس از انقلاب، گالری هما نخستین بار آثار او را در کلکسیونهای مختلفی در برابر دید علاقهمندان قرار داد. از جمله این دورهها میشود به نمایش سری مهرهای زندهرودی در این گالری در همکاری با فریدون آو اشاره کرد. موزه بریتانیا در اردیبهشت ۱۳۹۲ بزرگداشتی به احترام وی و با سخنرانی ونیا پورتر برگزار کرد.
آثار در موزه:
موزه هنرهای معاصر تهران
موزه هنرهای معاصر شهرداری پاریس
مرکز فرهنگی ژرژ پمپیدو، پاریس
مرکز ملی هنرهای معاصر پاریس
موزه بریتانیا، لندن
موزه هنر مدرن نیویورک
موزه وورو وللکن کوند، رتردام، هلند
مرکز تحقیقات زیباییشناسی تورین، ایتالیا
موزه هنرهای معاصر عمان، اردن
موزه اشتاتن لوپنهاک، دانمارک
موزه هنرهای زیبا، شودوفن، سویس
مرکز فرهنگی مالمائو، سوئد
موزه هنرهای مدرن آلبورگ، دانمارک
جوایز:
۱۳۳۷- انجمن ایران و آمریکا، تهران
۱۳۳۹- جایزه اول نمایشگاه دوساله پاریس
۱۳۴۰- جایزه نمایشگاه دوساله پاریس
۱۳۴۱- جایزه نمایشگاه دوساله ونیز
۱۳۴۲- نشان افتخار از نمایشگاه دوساله سائوپائولو، برزیل
۱۳۴۹- نشان افتخار مرکز بینالمللی تحقیقات زیباییشناسی تورین، ایتالیا
۱۳۵۰- انتخاب بهعنوان یکی از ده هنرمند زنده معاصر در منتخب نقد منتشر شده توسط نشریه فرانسوی شناخت هنر.
اشتاد ایزد از ماه اسفند آغاز پنجه کوچک همایون باد
آیینهای زرتشتیان بر پایهی هماندیشی، همازوری، همبستگی، شادی و همافزایی استوار است. زرتشتیان ده روز مانده به جشن نوروز، به پیشواز نوروز میروند. از اشتاد روز و ماه اسفند در گاهشمار زرتشتی، 20 اسفندماه خورشیدی پنجه کوچک آغاز میشود. به مدت پنج شبانهروز تا پایان روز انارام و اسفندماه، 24 اسفندماه، ادامه مییابد. پنج روز پایان سال، پنجه بزرگ و گهنبار پنجی نام دارد. پیش از گهنبار همه جا را پاکیزه و خانه و کاشانه خود را تازگی میبخشند و برای برگزاری هرچه باشکوهتر جشن نوروز فراهم میشود. به باور نياکان ما در پنج روز مانده به پايان سال فروَهر درگذشتگان برای سركشی بازماندگان خود به زمين فرود میآيند.
اشتاد یا ایزدبانو اشتاد، در اساتیر ایران نام یک ایزدبانو است که ایزد پایدار روز بیستوششم هر ماه در کاهشمار زرتشتی نامیده میشود. اشتاد به چم «راستی و درستی» است. این ایزد راهنمای مینویان و جهانیان است.
واژهی اشتاد از بنیان و نهان ارشتاد یا ارشتات بوده که در گذر زمان به اشتاد تبدیل شده است. ارشتات به معنای راستی و درستی است و در یسنا ۱۶و و همچنین در دو سی روزهی کوچک و بزرگ، در ردیف سی فرشته در پیوند با روزهای ماه به شمار آمده است.
در آیین مزدیسنا بر این باور است که خداوند، زمین را در اشتاد روز آفرید. برپایهی این بازگفت اشتاد روز را، روزی خجسته دانستهاند.
اشتاد همچنین رهنمای مینویان و جهانیان شمرده شده و با دو ایزد دیگر، یعنی زامیاد (ایزد زمین) و رشن در پیوند ویژه و نزدیک دارد و ایزد اشتاد همکار و یاور امشاسپند «امرداد» بوده و در اوستا به چم «کار و دادخواهی» هم آمده است.
زرتشت بهرام پژدو میسراید: «روانت باد ویژه جان و دل شاد / نگهدارت سروش و رشن و اشتاد
چهار روز در نزد زرتشتیان ارج بسیار ویژهای دارد: مهر، آذر، ورهرام و اشتاد و برای هر یک از آن ها زیارتگاهی ساخته شده است. یکی از نیایشگاههای زرتشتیان کرمان، «شاه اشتاد ایزد» نام دارد. این زیارتگاه که در محله گَبر آباد در شمال شرقی شهر کرمان جای دارد، به این ایزد ویژه شده است. زرتشتیان روز اشتاد ایزد هر ماه در پیرانگاه ستیپیر در نزدیکی روستای زرتشتینشین مریمآباد یزد به نیایش همگانی میپردازند.
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
اسب، گاو و ستور به گشتن، هل تا به درستی آیی (بازگردی).
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
در (اشتاد) روز، اسب و گاو ستور / به گشتن افکنی مایه گیرند و زور
در بندهش پیرامون این ایزدان آمده است:
آن سه فره بر چینوت برایستند. آنجا که رشن، روان را آمار کند و اشتاد و زامیاد، روان را بر ترازو بگذارند.
در شاهنامه آمده است:
«همه ساله ز اشتاد و از آسمان / تن و جانت با شادی و کامتان».
مسعود سعد سلمان گوید:
«اشتاد روز و تازه ز گل بوستان / ای دوست می ستان ز کف دوستان».
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
اشتادروز و تازه ز گل، بوستان
ای دوست می ستان ز كف دوستان
در بوستان نشین و می لعل نوش
زیرا كه سبز گشت همه بوستان
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه مینویسد:
«در این روز خداوند زمین را بیافرید». سفر کردن و خون گرفتن در این روز نیکوست.
