یادی از فریچهر فریدونیان؛ بانوی دهشمند نیک‌اندیش زرتشتی

خبرنگار امرداد: گوهر برومندی
1398-02-14
00:00

یک سال از درگذشت فریچهر فریدونیان، بانوی نیک‌اندیش و دهشمند زرتشتی می‌گذرد. به یاد وی با مهشید نیکجو که بیش از 30 سال ساکن اتریش و از دوستان خانوادگی فریدونیان است به گفت‌وگو نشستیم. وی ده سال پایانی زندگی فریچهر، بیش از پیش و از نزدیک همدم و همنشین روانشاد بود و از وی مراقبت می‌کرد. مهشید، کنجکاوی، پشتکار، دلبستگی به فرهنگ ایران و ایرانی را از ویژگی‎های فریچهر برشمرد و زندگی‌نامه‌ی روانشاد را بازگو کرد تا ایده‌ای برای جوانان باشد.

فریچهر فریدونیان به زبان‌های اسپرانتو، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و روسی تسلط داشت. پیش از انقلاب سرپرست دانشجویان خارج از کشور در آلمان و اتریش بود. روانشاد فریچهر کنجکاو بود بداند گستره‌ی آیین اشوزرتشت تا به کجا است و کدام فرهنگ‌ها و ملیت‌ها با راه و منش اشو زرتشت آشنا هستند از این رو به همراه استادان ایران‌شناس به کشورهای آلمان شرقی و غربی، آمریکا، مسکو، آلبانی، چین، ازبکستان، استرالیا، اردن، یمن، مصر، مالتا، اسپانیا سفر کرد. وی سال 1978 میلادی به مدت شش ماه در دبستان ایرانی-زرتشتی به نام فرهمند در اسپانیا، زبان و ادبیات فارسی را تدریس ‌کرد. روانشاد همیشه آشنایان را به فارسی‌گویی سفارش می‌کرد و از به کاربردن واژه‌های بیگانه به همراه فارسی رنجیده می‌شد. به مطالعه و نوشتن علاقمند بود. کتاب و مقاله‌هایی از وی درباره‌ی ایران و ایرانی در روزنامه‌‌ی کیهان به چاپ رسیده است. تلویزیون ملی اتریش پنج‌شنبه‌ها برنامه‌هفتگی درباره ادیان پخش می‌کرد، فریچهر با این برنامه همکاری داشت و جشن نوروز و آیین سده را در منزل وی به تصویر کشیدند. روانشاد از نخستین بانوانی بود که گواهینامه رانندگی را در یزد گرفت. این فعالیت‌ها در آن دوران، روانشاد را منحصر به فرد می‌کرد.

پس از پیروزی انقلاب ساکن اتریش شد و دارایی خود از جمله یک دستگاه آپارتمان را برای بهره‌گیری زوج‌های جوان، در اختیار انجمن زرتشتیان تهران گذاشت.

نزدیک به 20 سال پیش با روی‌داد آتش‌سوزی در منزلش، بر اثر گرمای آتش از یک چشم نابینا شد. کتا‌ب‌هایش و تابلویی که مهاتما گاندی، نخست‌وزیر آن زمان هند به وی پیش‌کش کرده بود در آتش سوخت. هشت سال پس از رخ‌داد آتش‌سوزی نشانه‌هایی از فراموشی در وی بروز کرد و از فعالیت‌های وی کاسته شد. واپسین ماه‌ها را در خانه‌ی سالمندان گذراند و 14 اردیبهشت‌ماه 1397 چشم از جهان هستی فرو بست. وی از دوران جوانی وصیت کرده بود که پیکرش برای تشریح به دانشگاه علوم پزشکی اهدا شود. همچنین در وصیت‌نامه خواسته شده بود که جسم بی‌جانش با سدره و کُشتی به خاک سپرده شود. این وصیت‌نامه را همیشه به همراه داشت. پیکر فریچهر فریدونیان و شمار دیگری از اهداکنندگان، شش ماه پس از درگذشتش در آیین ویژه‌ای از سوی دانشگاه علوم پزشکی اتریش به خاک سپرده شد و نامش در تابلوی اهداکنندگان جاوید شد.

روانشاد چکامه‌ی زیر را همیشه زمزمه می‌کرد.

آمد سحری ندا ز میخانه‌ی ما / که ای پیر خراباتی دیوانه‌ی ما

برخیز که پر کنیم پیمانه ز می/ زان پیش که پر کند پیمانه‌ی ما

فریچهر فریدونیان سال 1309 خورشیدی در یزد زاده شد. پدر این بانوی نیکوکار، خدابخش نام داشت. روانشاد در کودکی مادر خود را از دست داد و همیشه از زمرد، مادرخوانده‌ی خود به نیکی یاد می‌کرد و به گفته‌ی خودش با مهربانی‌های زمرد هیچگاه کمبود مادر را حس نکرد. خسرو خسروان همسر فریچهر بازنشسته‌ی فرهنگ بود که نزدیک به 45 سال پیش، قبل از دیدن نخستین نوه‌ی خود، بر اثر سکته در تهران چشم از جهان فروبست. فرزندان وی به نام‌های بابک و فرشته هستند. بابک متخصص روانپزشکی و رییس بخش روانپزشکی بیمارستانی در انگلیس است. فرشته دارای دکترای فیزیک و زمین‌شناسی است و در کشور پرتغال زندگی می‌کند. روانشاد فریچهر فریدونیان در زمان زندگانی چهار نوه و چهار نتیجه داشت.