باستان‌شناسان در بندر سیراف، به گونه‌های بی‌مانندی از سفال‌های نوک اژدری‌شکل را که ویژه‌ی جابه‌جایی مایعات از خلیج‌فارس به دیگر جاهای جهان بوده است، دست پیدا کردند.
به گزارش ایسنا، سید مهدی آذریان، مدیر پایگاه ملی میراث‌فرهنگی بندر سیراف، با اشاره به آغاز فصل تازه‌ی کاوش‌های باستان‌شناسی در این بندر باستانی و واپسین نتایج به‌دست آمده، گفت: این فصل از کاوش‌ها با پشتیبانی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر از محل اعتبارات استانی با مشارکت دانشگاه تهران و پروانه (:مجوز) پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی به سرپرستی محمداسماعیل اسمعیلی جلودار انجام شد.
او با اشاره به این‌که این کاوش در کنار مسجد جامع و قلعه ساسانی و با پژوهش روی دیگر آثار آن انجام شده است، افزود: برپایه‌ی یافته‌های موجود از کاوش‌های باستان‌شناسی که در گذشته انجام گرفته، مسجد جامع سیراف به صورت مستقیم روی بخش‌هایی از قلعه دوره‌ی ساسانی ساخته شده است. از همین‌روی کاوش در بندر باستانی سیراف با آرمان بازخوانی جبهه‌ی خاوری مسجد جامع سیراف مربوط به صدر اسلام و دژ ساسانی مدفون در زیر آن با ایجاد ترانشه‌ای به ابعاد ۵×۵ متر در امتداد برج گوشه شمال خاوری دژ ساسانی و در کنار مسجد جامع سیراف آغاز شد. پس از آن به دلیل محدودیت فضا و برای شناخت بیشتر، ترانشه‌ای پیشرو با ابعاد ۲/۵×۴ متر گسترش یافت و در ادامه در بخش درونی ضلع شمالی دژ ساسانی و در محلی که در سال‌های گذشته برای انجام عملیات مرمتی و شناخت سازه آن، سونداژی حفر شده بود، گمانه‌ای به ابعاد ۱/۵×۲ متر با آرمان بازشناسی پی دیوار و دوره‌های احتمالی پیشین آن، مورد کاوش قرار گرفت که نتایج اولیه آن نشان‌گر مهندسی دقیق ساسانیان در شناخت وضعیت سازه‌ای و زمین‌شناسی محل ساخت قلعه بوده و کاوش آن در مراحل پایانی تا رسیدن به خاک دست‌نخورده (:بکر) ادامه یافت.
مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی سیراف افزود: فصل تازه‌ی کاوش در بندر باستانی سیراف به دلیل پایان زمان کاوش و وضعیت دشوار شرایط آب‌وهوایی در مستندسازی آثار، متوقف و قرار شد در صورت موافقت دستگاه‌های سرپرست (:متولی)، ادامه‌ی آن در زمستان امسال تا به سرانجام رسیدن کاوش و رسیدن به خاک دست‌نخورده ادامه یابد.
دست‌یابی به یکی از دوربردترین گونه‌های سفالی خلیج‌فارس
محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار، سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف، نیز با تشریح روند این کاوش گفت: برآیندهای نخستین کاوش در ترانشه اصلی نشان از شواهدی از جای‌گیری (:استقرار)های مرتبط با دوره‌ی اسلامی تا سده‌ی پنجم هجری با کارکرد مسکونی و صنعتی به همراه آثاری از دوره ساسانی مانند بخشی از دیوارهای اصلی در پیوند با دژ ساسانی و در امتداد برج خاوری آن دارد.
به گفته‌ی او، به‌دست آمدن مدارکی از تولید سفال شامل توپی‌های کوره و سفال دفرمه‌شده‌ی نوع سبزآبی یکی از برآیندهای درخور توجه این فصل است.
این باستان‌شناس افزود: هرچند باستان‌شناسان غربی، همچون «درک کنت»، سرچشمه‌ی (منشا) این سفال‌ها را کشور عراق برشمرده‌اند، اما فراوانی این‌گونه سفالی در سیراف و بقایای به‌دست آمده از کوره در این فصل و نیز شواهد پیشین به‌دست آمده از بندر باستانی بی‌بی خاتون یا همان نجیرم نشان می‌دهد منشا تولید این گونه سفالی سواحل خلیج‌فارس بوده است.
اسمعیلی جلودار گفت: این‌گونه سفال یکی از دوربردترین گونه‌های سفالی خلیج‌فارس است که به‌نظر توسط دریانوردان پارسی به‌ویژه سیرافی به بنادر دریای عمان، شرق آفریقا، چین و حتا ژاپن صادر می‌شده و نمونه‌های سالم این ظرف‌ها افزون‌بر سیراف از بنادر و محوطه‌های پاکستان، چین و دیگر جاهای جهان به‌دست آمده و در موزه‌های این کشورها نگهداری می‌شود.
سرپرست کاوش بندر سیراف ادامه داد: از گونه‌های سفالی دیگر به‌دست آمده در این فصل از کاوش سیراف می‌توان به نمونه سفال‌های نوک اژدری‌شکل که ویژه جابه‌جایی (:حمل) مایعات از خلیج‌فارس به دیگر جاهای جهان بوده، اشاره کرد که نمونه‌های آن به‌ویژه در بنادر هندوستان، سریلانکا و نوع کتیبه‌دار آن به‌زبان پهلوی ساسانی از تایلند و کشتی غرق‌شده‌ی کاوش‌شده در سورینام و نیز دیگر بندرهای باستانی جهان به‌دست آمده است.
او همچنین با اشاره به کشف سفال نوع چینی از گونه «چانگشا»، گفت: همگی این‌ها نشان از جایگاه تجاری بزرگ سیراف در تعامل با خاور دور، هندوستان و آفریقا دارد.
اسمعیلی جلودار یادآوری کرد: به‌دست آمدن مواد فرهنگی دارای قطعه ظرف‌های از جنس شیشه، فلز، سنگ و نیز موادی همچون خاکستر، زغال و به‌ویژه استخوان انسانی و جانوری از این کاوش و برنامه‌ریزی برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای این آثار نوید نگاهی تازه در تحلیل زیستی ایرانیان در این بندر دارد.
کاوش‌های سیراف ۱۵ سال متوقف شده بود
نصرالله ابراهیمی، معاون میراث‌فرهنگی استان بوشهر، نیز گفت: کاوش‌های باستان‌شناسی سیراف پس از وقفه‌ای ۱۵ ساله شروع شده و قرار است این کاوش‌ها به صورت منظم با مشارکت اداره کل میراث‌فرهنگی استان بوشهر، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستان‌شناسی و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران تداوم یابد.
به گفته‌ی او، توسعه شهری سیراف در عرصه این بندر باستانی و ساخت‌وسازهای گسترده در آن مهمترین مشکل این بندر باستانی و جهانی ایرانی در خلیج‌فارس است که در صورت بی‌توجهی مسوولان شهری نابودی کامل آن، دور از انتظار نیست.
ابراهیمی بیان کرد: این بندر از منظر باستان‌شناسی هم‌ردیف شهرهای باستانی دنیا نظیر پومپئی ایتالیا است با این تفاوت که متاسفانه تمام عرصه آن مورد تجاوز قرار گرفته است و وضعیت آن به گونه‌ای است که حفاظت و پژوهش‌های باستان‌شناسی در آن امری بایسته و نیاز توجه به زیرساخت‌های گردشگری آن به‌ویژه در مبحث گردشگری فرهنگی، دریایی و طبیعی دوچندان است.
بنابر اعلام روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه پژوهشی کاوش‌های باستان‌شناسی در بندر باستانی سیراف با افق پنج ساله و با آرمان ساماندهی و روشن کردن زوایای ناروشن (:مبهم) این بندر بین‌المللی کهن پارسی از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر در دست بررسی است.
