یادگاری نویسیها از سوی افراد فرومایه بر روی یادمان های تاریخی در شیراز همچنان دنباله دارد و در تازهترین این دستاَندازیها، زخمهای ژرفی بر پیکرهی مدرسهی خان شیراز وارد شده است.
به گزارش تارنمای اَمرداد، گل بود به سبزه نیز آراسته شد. این زبانزد (:ضرب المثل) درست حالوروز غمبار امروز مدرسهی صفوی خان شیراز را نشان میدهد. چند سالی است که مدرسهی تاریخی و ارزشمند خان شیراز سرتیتر خبرگزاریها و روزنامهها شده و دوستداران و کُنشگران میراث فرهنگی را نگران کرده است. روزی بهسازی و مرمتهای کارشناسی نشده و نابنیادین این مدرسهی تاریخی، فرهنگی مورد اعتراض کُنشگران و کارشناسان میراث فرهنگی بوده است و هنگامی دیگر، ربوده شدن یا ریزش کاشیهای بیرونی و کناری سر در ورودی آن، حاشیهساز و خبرساز میشود. با این همه، هنوز هم مدیریت شهری و مسوولان فرهنگی به ویژه سازمان اوقاف که مالکیت مدرسه خان را بر دوش دارد و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که سرپرستی اصلی را به دوش میکشد، نتوانستهاند چاره ای بنیادین برای این نگین هنر و مِهرازی شیراز بیابند و همچنان مورد بیتوجهی قرار گرفته است.
اما در تازهترین بازدید میدانی نگارنده، دیوارنویسی و یادگارینویسیهای گستردهای با رنگ از سوی افراد نابخرد و فرومایه بر روی پایین دیوارههای ورودی این یادمان باشکوه انجام گرفته است که زخمهای ژرفی بر پیکرهی بی دفاع و بیجان مدرسهی 400 سالهی تاریخی ارزشمند شیراز وارد شده و آسیبهای برگشتناپذیری را برجای گذاشته است.
همچنین این دستاَندازیها چهرهی بسیار زشت و زنندهای را به نمایش گذاشته و هویت و جایگاه یادمان ملی را خدشهدار کرده است که با دیدن چنین صحنههایی دل هر دوستدار تاریخ و میراث ایرانی به درد میآید.
سخن در خور نگرش این است که، هنگامی که با نگهبان این مدرسه تاریخی گفتوگو میکنیم، این چالش را از سر خود دور کرده و مسوولیت را به گردن نهاد دیگری میاندازد و به سخنی روشنتر «توپ را به زمین وزارت میراث فرهنگی میاندازد»! و در پاسخ میگوید، ما هیچ خویشکاریای (:وظیفهای) در برابر یادگارینویسیها نداریم! بله، شاید هم درست گفته باشد. زیرا تا هنگامی که بدون آموزش و پالایش فرهنگ افراد را بر سرکارهای فرهنگی میگماریم و فلهای یادمانهای تاریخی و فرهنگی را واگذار میکنیم، نباید چشمداشتی جز این داشته باشیم. در پایان این نشانههای هویتی و کیستی و چیستی و شناسنامهی بالندهی مردمانی با فرهنگ است که خدشهدار شده و آسیب میبیند و در فرجام از چهرهی تاریخ پاکشده و از صحنهی روزگار حذف میشود.
کم نبوده است یادمانهای تاریخی ارزشمندی که در یک سده گذشته به ویژه با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن شهرها و شهرستانها و به بهانههای شگفتانگیز و زیادیخواهی برخی از نهادها و افراد در یکی و دو دههی گذشته برای همیشه از چهرهی تاریخ زدوده شده است. دوستداران و کنشگران و دلسوزان میراثفرهنگی نیز، تنها به آه و افسوسی بسنده کرده و «دوباره روز از نو و روزی از نو»!
با این همه، نگارنده این دست اندازیها را به گوش کارشناسان وزارت میراثفرهنگی رسانده و خواستار رسیدگی و توجه بیشتر آنها به یادمانهای تاریخی و ملی شده است. بیگمان پاسداری و نگهبانی از یادمانهای تاریخی و فرهنگی خویشکاری همهی نهادها، سازمانها، ارگانهای دولتی و غیردولتی و مهمتر از همه، خود مردم است و وزارت میراث فرهنگی به تنهایی توان چنین کاری را نداشته و ندارد و تا هنگامی که پاسداری و نگهداری از یادمانهای تاریخی خواست و مطالبهی مردم نباشد، نمیتوان کاری از پیش برد و وضعیت به همین گونه خواهد بود. هر چند، نقش اساسی و بنیادین بر دوش نهادهای فرهنگی و دولتی و نظارتی خواهد بود.
مدرسه خان شیراز
مدرسه خان شیراز در خیابان لطفعلیخان زند، پس از سه راه احمدی کنونی در سمت چپ جای گرفته است. این مدرسه ازسوی اللهوردی خان، فرمانروای پارس (:فارس) ساخته شده و از سوی فرزندش امام قلیخان در سال 1024 مَهی (:قمری) در زمان فرمانروایی شاه عباس صفوی به پایان رسیده است.
فضای مدرسه دارای زیربنایی برابر با 7686 متر مربع است و مساحت سراسر فضا برابر با 5003 مترمربع است. صحن مدرسه دارای 51 متر درازا و 45 متر پهنا است. سر درِ مدرسه دارای تاقی ضربی است و پوشیده از کاشیهای رنگی است که با نگارههای (:تصاویر) گل و ترنج آراسته شده است و در زیر سقف تاق نیز با کاشیهای معرق رنگین آرایش شده است.
بدنه، پیشانی، جرزها و بخشی از دیوارهای دو سوی تاق پوشیده از کاشیهای رنگینی است که دارای طرحهای گل و بوته و اسلیمی ناهَمسانی (:متفاوتی) است. بر روی این کاشیها و در میان ترنجها ، طرحهای گوناگونی از نگارههای پرندگان، گلها، درختان و خطهای اسلیمی بر روی زمینههای گوناگون وجود دارد.
در بالای پیشانی سردر و در کمرکش زیر تاق دو سنگنبشته (:کتیبه) وجود دارد که بر روی آن آیههای قرآنی به دبیرهی (:خط) ثلث و با قلمی درشت نوشته شده است. در کاشی کاریهای سردر مدرسه خان، آیههای قرآنی به گونهای نگاشته شده که نخستین و واپسین واتهای (:حرفها) « لام، الف، لام» ها به هم پیوسته است.
این مدرسه، روزگاری جایگاه زندگی و تدریس ملاصدرای شیرازی، دانشمند بزرگ سده یازدهم بوده است و همین ارزش آن را دوچندان کرده است. هم اینک این مدرسه زیر نظر آیتالله ملکحسینی به حوزهی علمیه تبدیل شده است.
مدرسه خان شیراز با شمارهی 75 و در تاریخ 15 دیماه 1310 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است و یکی از ارزشمندترین و بیهمتاترین یادمانهای تاریخی، فرهنگی شهرستان شیراز به شمار میآید.
دستاندازی افراد فرومایه به هویت و شناسنامه مردم، آسیب های برگشت ناپذیری را وارد میآورد
زخم یادگارینویسی بر پیکره مدرسه 400 ساله شیراز
سر در ورودی مدرسه صفوی خان شیراز، نگین هنر و معماری ایرانی
فرتورها از سیاوش آریا است.
7777
