دیدن نخالههای خانگی و ساختمانی، زیر کشت کلم و کاهو در دلی یکی از ارزشمندترین میراثهای بشری، استخرهای انباشت آب، پسماندهای کشاورزی در کنار رفتوآمد وانت، تراکتور و ماشینهای سنگین و نیمهسنگین، چریدن چارپایان و گلههای گوسفند و …
اینجا قلعه ایرج است. بزرگترین دژ خشتی نظامی جهان!
شوربختانه از بیش از 110 اثر ملی شهرستانهای پیشوا، قرچک، ورامین و پاکدشت که 66 مورد آن در شهرستان ورامین جای دارد، تنها مسجد جامع و برج علاءالدوله تعیین حریم شده و شگفت اینکه سازهی ارزشمندی مانند قلعه ایرج بدون تعیین حریم ثبت ملی شده است. نداشتن حریم به ویژهدر حوزههای روستایی به دستاندازی به آثار، خاکبرداری، ویرانی و بردن خاک و آجر میانجامد که به شوند (:علت) روشن نشدن حریم دست ادارهی میراث فرهنگی و حتا ادارات متولی در نگاهداری از این سازهها کوتاه است.
در بخش کشاورزی باید ضوابط تعریف شود و در برنامهی درازمدت یا باید زمینها از مالکین خریداری شود یا زمین معاوض به آنها داده شود که شوربختانه این امکان برای میراث فرهنگی فراهم نیست. از اینرو از سوی میراث فرهنگی ضابطهای برای نگاهداری از دژ تعریف شد که برپایهی آن کشاورزی به گونهی سنتی مانعی نداشته باشد.
شوربختانه آنگونه که شایسته است از این اثر نگهداری نمیشود و امید میرود با وزارتخانه شدن میراث فرهنگی و نگاه مثبت مدیران در سازمان برنامهریزی منابع مناسبی برای کاوش، مرمت و سایتموزهشدن به اینگونه یادمانهای ویژه شود. مهمتر از آن باید در این زمینه فرهنگسازی شود که خود مردم نگاهبان میراث خود باشند.
حتا اگر همهی اعتبارات دولت را به میراث فرهنگی ویژه کنند پاسخگو نیست و باید کار فرهنگی بشود تا مردم خود دست بهکار نگاهداری از میراث خود شوند. از سویی شرکتهای خصوصی باید به این سو هدایت شوند و برای مرمت و نگاهداری از میراث هزینه و سپس از آن بهرهبرداری کنند.
آنچه در بالا آمده بخشی از گفتوگوی امرداد با محمدرضا تاجیک، کارشناس ارشد تاریخ، روزنامهنگار و نویسنده و مجید ژالهنیا، فرنشین ادارهی میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان پیشوا پیرامون وضعیت نابسامان سازهی باستانی قلعه ایرج است که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این این گزارش را در رویهی دوم (رویداد) شمارهی 416 هفتهنامهی امرداد بخوانید.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفتهنامهی امرداد شماره 416
