در خاور استان سمنان، در شهرستانی زیبا به نام سُرخه و روستایی کهن و دیرینه به نام صفاییه، پهنه‌ای نمایان است که به آن «کویر کوه سرخ» می‌گویند. پس از این اشاره خواهیم کرد که چرا این نام را برای آن بخش از استان سمنان و زیست‌بوم آن برگزیده‌اند.
جنوب کویر کوه سرخ تکیه داده به کویر ریگ جن است و باختر آن سربه‌سر با کویر صفاییه و سیاه‌کوه. پس آن گستره پوشیده از کویری است که هر بخش آن به نامی جداگانه خوانده می‌شود. اما از آن‌رو که پاره‌ای از این کویرِ سراسری به‌تمامی پوشیده از خاک رُس است و تپه‌های نمکی آن سرخ‌رنگ هستند، به کویر کوه سرخ آوازه پیدا کرده است. در آنجا تا چشم می‌بیند رنگ سرخ است و دامنی گشوده از خاکی که به سرخی می‌زند. اما این تنها شگفتی کویر کوه سرخ سمنان نیست و یک ویژگی یگانه‌ی دیگر نیز دارد که به آن اشاره خواهیم کرد.
کویر سمنان در جایی‌ست که زمین‌شناسان به آن «زون مرکزی ایران» می‌گویند. زون به معنای ناحیه و گستره است. زون مرکزی فلات ایران به شکل مثلثی با ساختار زمین‌شناسی بسیار پیچیده است. در آنجا دیرینه‌ترین کوه‌های آتش‌فشانی پُرکنش (:فعال) و نیمه‌کنش دیده می‌شوند. شمال زون مرکزی ایران به بلندی‌های البرز می‌رسد و باختر آن به پهنه‌ی زمین‌شناسی دیگری که آن را زون سنندج- سیرجان نامیده‌اند. در زون مرکزی، یعنی همان جایی که کویر کوه سرخ دیده می‌شود، لایه‌هایی با ویژگی‌های سنگ‌شناسی نمونه‌وار دیده می‌شود که به آن «سازند» می‌گویند. سازندهای کویر کوه سرخ سرشار از گونه‌ای خاک کلسیم کربنات به نام مارن است و رُس و گونه‌ای سنگ رسوبی که به آن سیلتستون می‌گویند. هم‌چنین پوشیده از گنبدهای نمکی است. این را هم بگوییم و گریبان‌مان را از دست اصطلاحات دشوار زمین‌شناسی که تنها به کارِ کارشناسان (متخصصان) می‌آید، رها کنیم که: فرسایش‌های باد و آب و خاک شکل‌هایی از زمین‌های نامرغوب را در این کویر پدید آورده که زمین‌شناسان به آن بدلند می‌گویند.
یکی از پُرآوازه‌ترین بدلندهای کویر کوه سرخ، صخره‌ای است که نام آن را «هُمای سعادت» گذاشته‌اند. اگر این صخره‌ی طبیعی را از بالا نگاه کنیم به شکل عقابی بال‌گشوده و بسیار دیدنی است. شاید باور کردنی نباشد که این صخره نه به دست انسان، بلکه به‌گونه‌ی طبیعی و در گذر چندین و چند هزارسال شکل گرفته و اکنون در برابر نگاه کویرنوردان و گردشگران است. به‌راستی که زیست‌بوم ایران سرشار و آکنده از چنین شگفتی‌ها و زیبایی‌هایی است. می‌دانیم که هُما پرنده‌ای اسطوره‌ای است که در فرهنگ ما جایگاه مهمی دارد و گذشتگان چنین باور داشتند که نشانه‌ای از بخت‌یاری و نیکبختی است.
کویر کوه سرخ پوشش گیاهی درخور توجهی دارد. مانند بسیاری دیگر از گستره‌های کویری، گیاهان شورپسند در آنجا یافتنی است و گیاهان تاغ و گز نیز در آن به فراوانی دیده می‌شوند. در پیرامون کویر نیز نی‌زارها قامت گشوده‌اند. افزون‌بر گیاهان، حیات وحش نیز در کویر سرخ های‌وهویی دارند و خرگوش‌ها و موش‌های صحرایی، مارها و خزندگان دیگر سرگرم گذران زندگی‌شان هستند و نگرنده‌ی شترهایی که از همه جای دنیا پهنه‌های کویری را دوست‌تر دارند تا در آرامش و بردباریی شگفت‌انگیز و حوصله‌بَر، آهسته و پیوسته کویر را بپیمایند، بی‌آن‌که از سختی کویر خَم به ابرو بیاورند!
برای رفتن به کویر سرخ سمنان باید راه را از باختر این استان پی گرفت تا به آغاز جاده‌ی روستای صوفی‌آباد رسید. این روستا پیوند مهمی با بخشی از تاریخ و فرهنگ ما دارد و دیرینگی‌اش به 700 سال می‌رسد. درباره‌ی صوفی‌آباد باید در جای دیگری سخن گفت. تنها پنج کیلومتر آن‌سوتر از این روستا است که پهنه‌ی کویر سرخ نمایان می‌شود. اما هنوز باید از جاده‌ای خاکی گذر کرد که کمتر گیاه و بوته‌ای در آن دیده می‌شود. در ادامه به رودخانه‌ی دیدنی شوراب می‌رسیم و آب اشباع شده از نمک و گچ آن. از شوراب به سوی کویر باید پیاده‌روی کرد، از آن‌رو که راهی برای گذر ایمن خودروها دیده نمی‌شود. از اینجا به بعد کویر سرخ با همه‌ی دیدنی‌هایش چشم به راه ماست.
* یاری‌نامه: تارنماهای ویکی‌سمنان؛ ایسنا؛ جاذبه؛
