کاوشهای باستانشناسی در تپه اشرف با سنگاندازیهای اداره میراث فرهنگی و تغییر شهردار اصفهان باز ایستاد (:متوقف شد) و اکنون در وضعیت دردناکی رها شده است.
علیرضا جعفری زند، سرپرست هیات باستانشناسی تپه اشرف در گفتوگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه اداره میراث فرهنگی نسبت به تپه اشرف بسیار بی تفاوت است، گفت: شوربختانه به میراث باستانی اصفهان و کاوشهای باستانشناسی در این دیار اهمیت داده نمیشود.
وی ادامه داد: باید توجه داشت که تپه اشرف در یکی از بهترین خیابانهای شهر اصفهان جای دارد و به همین شوند رفتوآمد خودروها مشکل این منطقه است و از سوی دیگر این میراث باستانی اکنون به محل رفتوآمد معتادان و کارتنخوابها و تاختوتاز موتورسواران تبدیل شده است.
سرپرست هیات باستانشناسی تپه اشرف یادآوری کرد: با وجود اینکه ادارهی میراث فرهنگی باید پیگیر کاوشهای تپه اشرف باشد، این کار را نکرد و من در دورهی مدیریت شهری پیشین، شهردار و شورای شهر را قانع کردم که هزینهی کاوش و دیوارکشی (:محصور کردن) تپه اشرف را فراهم کنند و با میراث فرهنگی تعاملی دربارهی پذیرفتن هزینهی کاری کاوشها داشته باشند اما شوربختانه با سنگاندازیهایی که میراث فرهنگی کرد و تغییر شهردار اصفهان، فصل هفتم کاوشها در سال ۱۳۹۹ باز ایستاد و تپه اشرف در وضعیت اندوهناک خود رها شد و اکنون هم در همان شرایط قرار دارد.
این باستانشناس و استاد دانشگاه افزود: هرجا که توانستم، کوشیدم سرمایه گذاری برای ادامهی کاوشهای باستانشناسی در تپه اشرف پیدا کنم و اکنون نیز میکوشیم اما شوربختانه همکاری میراث انجام نمیگیرد و با مقررات دستوپا گیر جلوی هرگونه کاوش و روندی که به یک سایت موزه برسد، را میگیرد و این نهاد بسیار بسیار ضعیف عمل میکند.
جعفری زند با بیان اینکه درخواست من گام به گام عمل کردن در جریان کاوشهای باستانشناسی در تپه اشرف بود، گفت: یکی از گامها دیوارکشی این تپه بود که در سال ۱۳۸۹ دیوار سنگی را دور این تپه کشیدیم و قرار بود نردهکشی شود و نگهبان داشته باشد که محصور و محفوظ باشد اما با گذشت ۱۲ سال هنوز نرده نصب نشده است.
وی دربارهی پشتیبانیهای مورد نیاز برای انجام کاوشهای باستانی در تپه اشرف، گفت: مساله این است که برای سایت موزه کردن تپه اشرف به تمهیداتی چون ساختمان نیاز است و به هرروی کاوشهای باستانشناسی در این منطقه یک شبه رخ نمیدهد و بایسته است روندی در پیش گرفته شود که در پایان به سایت موزه بیانجامد.
سرپرست هیات باستانشناسی تپه اشرف افزود: تپه اشرف باید دیوارکشی شود و کاوش دژ ساسانی در بخش شمالی این منطقه ادامه یابد. این بخش اکنون رها شده و درحال ویرانی است و جای گذر موتورسواران و کارتنخوابها شده و شوربختانه محدودهای است که ساکنان بومی، شبها یارای گذر از آنجا را ندارند؛ شوربختانه با وجود اینکه شهردار پیشین را راضی کردم که در این مسیر کمک کنند اما کاری انجام نشد.
جعفری زند با اشاره به اینکه هر کاوش باستانشناسی چندین فصل کاوش دارد، یادآوری کرد: پیشبینی ما برای تپه اشرف ۵۰ فصل کاوش است؛ کاوش همراه با نگهداری و مرمت و دیوارکشی تپه اشرف که باید گام به گام انجام شود، اما این کار تاکنون رخ نداده است در حالی که میراث فرهنگی اصفهان با توجه به بودجههایی که دارد توان انجام این کار را دارد.
این باستانشناس با بیان اینکه تعریفی در میراث فرهنگی اصفهان به عنوان کاوشهای باستانشناسی وجود ندارد، افزود: اصفهان به عنوان یک شهر باستانی مورد توجه نیست درحالی که این کاوشها در دیگر استانهای کشور وجود دارد و پیدرپی انجام میشود.
گفتنیست تپه اشرف نام بنایی بسیار کهن در اصفهان است که در کنار پل شهرستان و در کناره شمالی زاینده رود جای دارد.
تپه اشرف با گستردگی ۱۲ هکتاری، سال ۱۳۱۰ خورشیدی، در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید و مالکیت آن به میراث فرهنگی واگذار شد. با وجود این در همهی دورهها مورد بیمهری قرار گرفت بهگونهایکه در پایان دههی شصت و در جنگ تحمیلی از آن بهعنوان پایگاه ضد هوایی بهره برده میشد و سال ۱۳۷۱ نیز، چهار هزار متر آن هموار (:تسطیح) و به خیابان تبدیل شد. با تبدیل دیگر بخشهای این تپه به فضای سبز نیز از ۱۲ هزار هکتار محوطه، تنها هفت هکتار از تپه اشرف بهجا ماند.
یافتههای این تپهی تاریخی در شهر اصفهان از دوران هخامنشی تا سدهی دوازده مهی (:قمری) است و از اینروی این تپه باستانی ارزش بسیاری در روشن شدن زاویههای تاریک تاریخی شهر اصفهان دارد.
در شش فصل گذشته کاوش تپه اشرف، یک سکه ساسانی و سفالهایی از سدهی سوم پیش از میلاد (سلوکی و اشکانی) به دست آمد. هیات باستانشناسی در این کاوشها به حوضخانه و بنای نیمهتمام کاخ اشرف از سدهی دوازدهم مهی رسیدند. مهمترین دستاورد کاوشهای پیشین تپه اشرف شناسایی بخشهایی از دژ ساسانی بود که اکنون در کنار خیابان مشتاق دوم دیده میشود. همچنین در فصل ششم کاوش تپه اشرف، بخشهایی از یک سازهی هخامنشی یافت شد که به دلیل نبود بودجههای بایسته، در زیر خاک و با رعایت اصلهای باستانشناسی نهشته (:مدفون) شد.
هیات باستانشناسی تپه اشرف به سرپرستی علیرضا جعفری زند در تابستان ۱۳۹۹ در ۲ ماه عملیات نجاتبخشی آثار تپه اشرف در مسیر لولهگذاری آب به سمت خاور این تپه به کشفیات درخور نگرشی رسیدند که پیش از آن در فلات مرکزی ایران پیشینه نداشت.
در فصل هفتم کاوشها و عملیات نجاتبخشی در شمال تپه اشرف سه نوع گورسپاری (:تدفین) اشکانی یافت شد؛ دخمهای که همهی سطح آن به دلیل پهناور کردن (:تعریض) خیابان با لودر از میان رفته است، دیگری گورخمرهای و واپسین یافته، گورسپاری مستقیم در خاک و به سوی برآمدن (: طلوع) خورشید. این یافتهها در راستای یکدیگر و پیرامون خیابان مشتاق کشف شد. افزونبر تدفینها آثار یک کارگاه عصارهگیری انگور، کارگاه ذوب فلزات، سکه اشکانی، یک چاه ساسانی و دو چاه اشکانی (تصفیهخانه) در این عملیات نجاتبخشی بهدست آمد.