مری ست تگاست، تاریخ‌شناسی است که بررسی‌های علمی خود را برای شناخت تاریخ و زمان زندگی اشوزرتشت سمت‌وسو داده است و پس از سال‌ها پژوهش و بررسی‌های دانشگاهی، به دستاوردهای باارزشی دست یافته است. او درس‌خوانده‌ی دانشگاه‌های کالیفرنیا، برکلی و کلمبیا است.
مری ست تگاست، پژوهشگر آمریکایی،پژوهش درباره‌ی زندگی و آموزه‌های اشوزرتشت را در دهه‌ی هفتاد میلادی، در نیویورک، آغاز کرد. رشته‌ی تخصصی او باستان‌شناسی با گرایش دوره‌ی نوسنگی خاورمیانه و خاور نزدیک است. آنچه پژوهش‌های او را از بررسی‌های باستان‌شناسان دیگر جدا می‌کند توجه ست تگاست به استوره‌شناسی دوران کلاسیک است. این روش را او با مطالعه درباره‌ی یونان باستان و روم یافته بود. به همین شیوه بود که ست تگاست به بررسی اواخر دوران پارینه‌سنگی و نوسنگی پرداخت و به نتایج بسیار درخور توجهی دست یافت. او بر این باور است که هیچ دوره‌ای از تاریخ انسان گیراتر و جذاب‌تر از دوره‌ی نوسنگی نیست؛ چرا که آن دوران بسیار دور سرشار از رازهایی‌ست که پژوهنده را برمی‌انگیزد تا راهی برای گشودن‌شان بیابد.
دل‌بستگی علمی ست تگاست به چگونگی تکامل دین و کشاورزی در دوره‌ی باستان است. او در کتابی که در سال 1986 میلادی چاپ کرد به بررسی این امکان پرداخت که گسترش کشاورزی در دوره‌ی پس از 6500 پیش از میلاد که سبب انقلاب نوسنگی ایران (تا دریای اژه) شد، از آموزه‌های اشوزتشت، پیامبر آریایی، اثر گرفته است.
ست تگاست یافته‌ی علمی خود را پی‌گیرانه گسترش داد و بیست‌سال پس از انتشار کتابش به نتایج روشن‌تر و باریک‌بینانه‌تری رسید. پس بر آن شد که دامنه‌ی پژوهش‌های پیشین خود را افزون‌تر کند. بر همین پایه بود که ست تگاست زمان زیست اشوزرتشت را 6500 سال پیش از میلاد برآورد کرد و دیگر تاریخ‌های پیشنهادی را به کنار نهاد. او گزارش پُردامنه و علمی‌ای از نظریه‌ی خود را در کتابش «آن‌گاه که زردشت سخن گفت» آورده است. این کتاب عنوانی فرعی نیز دارد: «اصلاحات فرهنگی و دینی در دوره‌ی نوسنگی». ست تگاست در این کتاب باارزش، در 11 بخش نخست انگاره‌های دوره‌ی نوسنگی را برمی‌شمارد، سپس از خاور نزدیک و نوسنگی آغازین یونان و خاورمیانه سخن می‌گوید و در بخشی جداگانه به «زندگی و آموزه‌های زردشت» می‌پردازد و در بخش‌های دیگر از زادبوم و میراث اشوزرتشت سخن به میان می‌آورد. ست تگاست از اثرگذاری دین زرتشتی بر دین‌های دیگر را نیز یاد کرده است.
کتاب ست تگاست رویدادهای باستان‌شناختی درخور توجهی را دربر دارد. از این کتاب دو برگردان (:ترجمه) در دست است؛ یکی همان که پیش‌تر نام بردیم و برگردان آن را عسکر بهرامی انجام داده است؛ دیگری برگردان شهربانو صارمی است.
مری ست تگاست در این سالیان سرگرم پژوهش‌های دانشگاهی خود است و از استادان باستان‌شناس پُرآوازه شناخته می‌شود.
*یاری‌نامه: پیشگفتار ست تگاست بر کتابش: «آن‌گاه که زردشت سخن گفت» (ترجمه‌ی عسکر بهرامی- نشر ثالث، 1393).
با دیگر اوستاشناسان و زرتشت‌پژوهان جهان در پست زیر آشنا شوید:
