تعرض به یک تپه هخامنشی در داراب

خبر‌نگار امرداد: سیاوش آریا
1395-04-28
00:00

تپه و تل‌های باستانی از آن گروه یادمان‌هایی هستند که از ارزش فراوانی نزد پژوهشگران و باستان شناسان برخوردارند. این یادمان‌های تاریخی – فرهنگی از دیدگاه مطالعه، شناخت و داده‌های فرهنگی بسیار ارزشمند بوده و پاسداری و نگهداری از آن‌ها اَمری بایسته (:ضروری) است.

به گزارش اَمرداد، تپه‌های باستانی و تاریخی بخشی از هویت و شناسنامه‌ی هر کشوری به شمار می‌آید که پس از کاوش‌های باستان‌شناسی و آشکار شدن راز و رمزهای نهفته در زیر خَروارها خاک، پِی به شرایط زیست و آیین و آداب گذشتگان خواهیم برد. از همین روی نگهداری و پاسداشت این یادمان‌های تاریخی – فرهنگی اَمری بایسته به شمار می‌آید. اما در کشور ما به انگیزه‌ی نبود شناخت و آگاهی مردم و برخی مدیران، کم‌کاری مدیران شهری و استانی به‌ویژه سرپرست اصلی آن، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و مهم‌تر از همه پایبند نبودن به قانون، تپه‌ها با چالش‌های بسیاری روبه‌رو بوده و بیشتر این یادمان‌های تاریخی – فرهنگی رو به نابودی است. روزی نیست که در خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها، نخوانیم که تپه‌ها مورد دستبُرد تاراجگران و کندوکاوهای غیرمجاز جای نگرفته یا دربند زمین‌های کشاورزی گرفتار نشده و یا از سوی نهادها و ارگان‌های دولتی و یا بخش خصوصی مورد دست‌اندازی جای نگرفته‌اند. اما به باور کارشناسان و کُنشگران (:فعالان) میراث فرهنگی قانون در این زمینه‌ها روشن و شفاف است، ولی اجرا نمی‌شود. درواقع هیچ ضمانت اجرایی ندارد. و به همین انگیزه است که یادمان‌های تاریخی – فرهنگی در ایران دستخوش ناملایمات و ویرانی‌های گسترده شده است. کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند، اگر یک‌بار فردی که دچار تخلف شده به دست قانون سپرده می‌شد و بیشینه (:حداکثر) تنبیه و مجازات برای آن در نظر گرفته می‌شد و در رسانه‌ی ملی (رادیو و تلویزیون) بازتاب پیدا می‌کرد، دیگرکسی یا نهادی جرات دست‌اندازی به یادگارهای ارزشمند نیاکانی را نداشت. بر پایه‌ی قانون هرگونه ویرانی، دَخل و تصرف، آسیب به یادمان‌های تاریخی – فرهنگی که به ثبت ملی رسیده باشد برابر با مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ” تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده ” جرم به شمار آمده و گناهکار مشمول مجازات‌های قانونی خواهد بود. همچنین رونوشتی از این مواد قانون به همراه پرونده‌ی ثبتی یک اثر از سوی استانداری به نهادهای وابسته همانند شهرداری، فرمانداری، سازمان حفاظت محیط‌زیست، راه و شهرسازی و … فرستاده خواهد شد و همه‌ی این نهاد و سازمان‌ها از آن آگاهی یافته و بایسته (:ملزم) به اجرای آن خواهند بود. ولی بیشتر بیننده‌ی آسیب‌رسانی از سوی همین نهادها هستیم!
اما تُل هخامنشی نامیده شده به «یونجه‌ای» در داراب پارس (:فارس) روزگار ناخوشی را سپری می‌کند. از جاده‌ای آسفالته که درگذشته از میان این یادمان تاریخی رد شده و آن را به دو نیم، بخش‌بندی کرده، گرفته تا کندوکاوهای غیرمجاز سودجویان اموال فرهنگی – تاریخی به انگیزه‌ی نادرست یافتن گنج . در همین زمینه یکی از دوست داران میراث فرهنگی داراب که به‌تازگی از این تُل باستانی بازدید کرده است به اَمرداد گفت : « زمین‌های کشاورزان در گُستره (:عرصه) و حریم این تُل باستانی جای گرفته و دشواری‌هایی را برای آن به دنبال دارد. در واقع گِرداگرد تُل «یونجه‌ای» را زمین‌های کشاورزی فراگرفته است. از سویی دیگر، بخش بسیار بزرگی از این تُل درگذشته به جاده تبدیل شده و لایه های باستان‌شناسانه‌ی آن را کامل نابود کرده است. این در حالی است که هنوز هیچ کاوش باستان‌شناسی و بررسی و پژوهشی بر روی این یادمان تاریخی – فرهنگی نشده است. از همه بدتر این‌که بخش‌هایی از خاک و گل‌های این یادمان ملی از سوی باغ دارانی که در پیرامون آن بوده به گونه‌ی غیرقانونی برداشته‌شده و در باغ‌های خود مورد بهره جای گرفته و به این یادگار ارزشمند آسیب‌های فراوانی رسیده است».
عیسا فولادفر در دنباله‌ی سخنانش افزود : « این تُل تاریخی روز به روز در حال نابودی بوده و مورد دست‌اندازی کشاورزان، باغ داران و سوداگران نابخرد جای گرفته است. همچنین با بودن ثبت ملی آن، هنوز حریم و گستره‌ای برای آن تعیین نشده و همین راه را برای دست‌اندازی‌های بیشتر باز گذاشته است».
به گزارش اَمرداد، تُل «یونجه‌ای»، تپه‌ای است کمابیش بیضی شکل به‌اندازه‌ی 70* 45 و بلندای 2 متر که در بخش جنوبی جاده‌ی قدیم داراب – فسا به بازه‌ی (:فاصله) 10 کیلومتری داراب در میان زمین‌های کشاورزی جای گرفته است. سطح تپه کمابیش هموار (:مسطح) و گیاهان برگ سوزنی روی آن را پوشانده است. به گمان بسیار گستردگی این تپه درگذشته بیشتر بوده است. زیرا تا بازه‌ی چند متری آن سفال در زمین‌های کشاورزی دیده می‌شود. همچنین بخش بزرگی از گوشه‌ی باختری (:غربی) تپه خاک‌برداری شده است. به‌گونه‌ای که دیواره‌ای با بلندای 2 متر پدیدار شده و در گوشه‌ی شمالی نیز آبراهه‌ای به ژرفای نزدیک 90 سانت و دهانه‌ی 80 سانتی‌متر کَنده شده است. بیشتر اشیای به دست آمده از سطح تپه دربرگیرنده‌ی سفال با خمیره‌ی شنی و گیاهی و سفال‌های نقش دار نخودی رنگ قهوه‌ای و خاکستری در پیوند با روزگار هخامنشی تا روزگار اسلامی است. از ویژگی‌های این یادمان، نزدیکی آن به دژ «دهیا»ی دارابگرد است که از یادمان‌های ساسانی به شمار می‌آید. همچنین این تُل تاریخی مالک خصوصی دارد.
تِل «یونجه‌ای» با شماره‌ی 2954 در تاریخ 28 دی‌ماه 1379 به ثبت ملی رسیده است.

وضعیت اسف بار یادمان باستانی