امروز سپندارمزد امشاسپند و بهمنماه به سال 3757 زرتشتی، برابر با 29 دیماه 1398 خورشیدی 19 ژانویه 2020 میلادی
امروز ـ 19 ژانویه ـ سالروز درگذشت شاه عباس یکم است که در سال 1629 میلادی در اشرف (بهشهر) درگذشت.
شاه عباس برای آگاه شدن «بدون واسطه» از مشکلات مردم، برخی از شبها بگونهای ناشناس در کوچه و پس کوچه و این گوشه و آن گوشه به پرسه زنی می پرداخت.
پس از انقراض ساسانیان، شاه عباس نخستین زمامدار ایران بود که قدرت را به طور کامل در پایتخت متمرکز ساخت، مرزهای ایران را به خطوط عهد باستان نزدیک کرد و ایران باردیگر دارای یک نیروی دریایی موثر شد، با کشورهای دوردست مناسبتهای سیاسی و بازرگانی برابر برقرار ساخت و دست به عمران و آبادانی زد.
وی اصفهان [شهر مرکزی کشور] را پایتخت ایران کرد و به صورت زیباترین شهر جهان آن زمان در آورد، امنیت راههای ارتباطی را تامین و کاروانسراهای متعدد برای تسهیل حمل و نقل ایجاد، و ایران را دارای یک ارتش ملی کرد که سربازان آن از میان همه مردم انتخاب میشدند، نه افراد چند ایل. شاه عباس به دلیل باز شدن پای اروپائیان به آبهای مشرق زمین، نسبت به امنیت خلیج فارس بسیار حساس بود.
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.
این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته میشود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده میشود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شدهاست. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و در عین حال نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شدهاست. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانستهاند و گفتهاند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی میکنند و این سه گروهی از امشاسپندان را میسازند که قرینهی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب میشوند.
این فروزه در انسان به گونهی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان میشود. سپندارمزد در جهان خاکی، نگاهدارندهی زمین و زنان است. زمینی که بیهیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران میگذارد و زنانی چون مادر که همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر میورزند بدون این که چشمبه راه پاسخی مهرانگیز باشند.
زن و زمین همسانیهای بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است که جریان دارد.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
سپندارمزروز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن که بی مینشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن که چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یاد روز 29 دیماه:
– مجلس شورای ملی 29 ديماه 1324 (19 ژانويه 1946) تلاش فرهنگی علی اکبر دهخدا را یک کار عام المنفعه اعلام و دولت را مأمور چاپ و انتشار فرهنگ دهخدا و تکمیل کار و ادامه پژوهشهای او كرد.
– 17 ژانویه 2013 (28 دیماه 1391) همایون خُرّم موسیقیدان، آهنگساز و ویولنیست نامور ایران در 82 سالگی درگذشت. وی که سیام ژوئن 1930 (تیرماه 1309) در بوشهر به دنیا آمده بود از نوجوانی گام به دنیای موسیقی گذارده بود و از شاگردان ابوالحسن صبا بود.
– 19 ژانویه 1966 پارلمان هند ایندیرا گاندی تنها دختر نهرو را که در آن زمان یک بیوه 48 ساله و مادر دو پسر بود به نخست وزیری هند انتخاب کرد.
