ساخت عمارت تاج محل در هند به دست استاد ایرانی

امروز خورداد امشاسپند و بهمن‌ماه به سال 3757 زرتشتی، برابر با 30 دی‌ماه 1398 خورشیدی 20 ژانویه 2020 میلادی

عمارت تاج محل در هند در این روز از ماه ژانویه سال 1653 میلادی تکمیل شد.

«شاهجهان» امپراتور تیموری وقت هند (و به قول اروپاییان؛ مغولی) تصمیم به ساختن چنین عمارتی را به یاد بود همسر خود ــ ممتاز محل ــ گرفته بود که در هنگام زایمان چهاردهمین فرزند خویش درگذشته بود. کار ساختن این عمارت زیبا پس از دعوت از استاد عیسی معمار بزرگ ایرانی به هند از سال 1631  آغاز شده بود.
استاد عیسی برای ساختن این عمارت باشکوه ده‌ها معمار و تزیین کار از ایران (و عمدتا از شهرهای اصفهان، کرمان و شیراز) به هند برده بود. بیشتر تزیین‌کاران از شیراز بودند. قسمتی از سنگ‌های مرمر از ایران ـ معادن کوه هزار واقع در شهرک «راین Rayen»  استان کرمان ـ و نیز ایران خاوری [سرزمینی که انگلیسی ها بعدا نامش را افغانستان گذارده‌اند و در آن زمان قطعه خاوری ایران بود] به محل حمل شده بود. چند قلم دیگر از مصالح ساختمانی نیز از ایران بود. استاد عیسی در طرح این ساختمان همه نمونه‌های معماری خاورمیانه را به‌کار گرفته است تا عمارت کاملا اصالت خاورمیانه‌ای داشته باشد، نه هندی (آسیای جنوبی).
سلطه تیموریان بر هندوستان بنا به مصالح و با کمک دولت صفویه ایران صورت گرفت و امپراتوران تیموری هند که فارسی را زبان دولتی خود کرده بودند تا نیمه قرن 19 و زمان تکمیل تسخیر هندوستان توسط انگلیسی‌ها، بر این شبه قاره حکومت می‌راندند. دولت صفویه ایران با هدف دور ساختن تیموریان از قلمرو ایران کمک کرده بود که هندوستان را تصرف کنند و تیموریان که در منطقه فرارود با ورود ازبکان رو به رو شده بودند از انتقال به هندوستان استقبال کرده بودند.

از باده جوی شادی و از باده باش خوش

بی‌باده این جهان، صنما بادگیر، باد

خورداد نام ششمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. پنجمین امشاسپند و پاس دارنده‌ی آب‌ها و سرسبزی است. خورداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال است که در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورا مزدا و در اوستای نو نام یکی از هفت امشاسپند و نماد رسایی اهورا مزدا است. بخش هئوروه که صفت است به چم رسا، همه، درست و کامل. بخش دوم تات که پسوند است برای اسم، بنابراین هئوروتات به چم کمال و رسایی است. خورداد نماینده رسایی و کمال اهورامزداست.

خورداد، امشاسپند بانویی است که نگهداری از آب‌ها در این جهان، خویشکاری اوست و کسان را در چیرگی بر تشنگی یاری می‌کند از این روی در آیین، به هنگام نوشیدن آب از او به نیکی یاد می‌شود و در گیتی به نگهبانی آب گماشته شده است.ایزدان تیر و باد و فروردین از همکاران خورداد هستند.

در گات‌ها، از خورداد و امرداد پیوسته در کنار یکدیگر یاد می‌شود و در اوستای نو نیز این دو امشاسپند، پاسدارنده آب‌ها و گیاهان‌اند که به یاری مردمان می‌آیند و تشنگی و گرسنگی را شکست می‌دهند.

در یسنا، هات ۴۷، آمده‌است که اهورامزدا رسایی خورداد و جاودانگی امرداد را به کسی خواهد بخشید که اندیشه و گفتار و کردارش برابر آیین راستی است.

در متن‌های کهن امشاسپند خورداد: چهارمین یشت از یشت‌های بیست و یک گانه‌ی اوستا، ویژه ستایش و نیایش امشاسپند بانو خورداد است که در آن یشت از زبان اهورا مزدا یادآور می‌شود که «… یاری و رستگاری و رامش و بهروزی خورداد را برای مردمان اشون بیافریدم…» و سپس تاکید می‌شود هر آن کس که خورداد را بستاید همانند آن است که همه امشاسپندان را ستایش کرده‌است. در بندهش نیز درباره خورداد آمده‌است : «… ششم از مینویان، خورداد است؛ او از آفرینش گیتی، آب را به خویش پذیرفت..»، چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست…»

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

خورداد ‌روز داد نباشد که بامداد

از لهو و خرمی بستانی ز باده داد

از باده جوی شادی و از باده باش خوش

بی‌باده این جهان، صنما بادگیر، باد

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

جوی کن

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (خورداد) جوی نوین کن روان/ (امرداد) بیخ نو اندر نشان

یاد روز 30 دی‌ماه:

– 30 دی‌ماه، مهدی بازرگان رييس دولت موقت درگذشت. (1373 خورشیدی)

– تکمیل بزرگترين هواپيمای پهن پيكر دهه يکم قرن 21 (2005 میلادی)

تكميل نخستين ایرباس دو طبقه كه در وضعيت «صندلي های همگی اكونومی» گنجايش حمل 853 مسافر و در وضعيت سه کلاسه (فرست، بيزنس و اکونومی) گنجايش 525 مسافر دارد و به مراتب بزرگتر از جمبو جت‌های ساخت بوئينگ است طی مراسمی اعلام شد.

– در دی‌ماه 1343، نرخ گوشت گوسفند در تهران: هر کیلوگرم 89 ریال و کورسِ تاکسی: 2 تومان