امروز باد ایزد از ماه بهمن به سالمه‌ی 3757 زرتشتی، چهارشنبه 16 بهمن‌ماه 1398 خورشیدی، پنجم فوریه 2020 میلادی
اديب نامور و عارف بزرگ ايرانی، شيخ فريدالدين عطار نيشابوری چنین روزی سال 628 هجری قمری درگذشت.
شیخ فریدالدین محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری از بزرگان عارفان و مشاهیر مشایخ صوفیه و شعرا، در سال 513 هجری قمری در نیشابور به دنیا آمد. وی در آغاز کار پیشه‌ی عطاری داشت و دارای ثروت شده بود. بعدها در پی رخدادی، قدم به دایره‌ی سیر و سلوک گذاشت و تا واپسین روزهای زندگانی در این وادی پَر گشود. عطار، به حقّ، از شاعران بزرگ مُتِصّوفه بود که گفتار ساده و گیرنده‌ی او با عشق و شوقی سوزان همراه است. زبان نرم و گفتار دل‌انگیزش که از دلی سوخته و عاشق و شیدا برمی‌آید، حقایق عرفانی رابه نَحوی خاص در دل‌ها جایگزین می‌سازد. عطار از تمثیلات گوناگون و بیان حکایت‌های مختلف در هنگام طرح یک موضوع عرفانی استفاده می‌کند تا مقاصد مُعتکفان خانقاه‌ها و نکات عرفانی را برای مردم عادی، بیشتر و بهتر روشن و آشکار سازد. عطار به داشتن آثار بسیار در میان شاعران متصوف ممتاز است. در آثار نظمی و نثری عطار، نکات دقیقی درباره‌ی توحید و معارف الهی یافت می‌شود. تالیفات او را تا یکصد و چهارده و بیشتر وده‌ها هزار بیت شعر، گفته‌اند. اِخوانُالصَّفا، اسرار نامه، الهی نامه، بلبل نامه، پند نامه، دیوان اشعار، مَنطِقُ الطّیر، تَذکرةُالاولیاء و جواهر نامه از آن جمله‌اند. عطار به سال 627 یا 628 هجری در فتنه‌ی مغول در سن 114 سالگی وفات یافت و بعضی او را مقتول می‌دانند. آرامگاه عطار نیشابوری درنزدیکی شهر نیشابور در استان خراسان جای دارد و محفلِ دوستداران زبان و ادب فارسی است.
چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار
شادی فزای هین و بده باده و بیار
«باد»، نام بیست‌و‌دومین روز ماه در گاهشمار زرتشتی است. باد، به چم هوا است. در فرهنگ زرتشتی هوا از چهار آخشیج ستودنی و سپندینه مانند آب و آتش و … است. در فرهنگ ایران پاک نگهداشتن چهار آخشیج خویشکاری هر انسان است. در اوستا ایزد وَیو (باد) همراه و همکار ایزدان آب و آتش و خاک است. ایزد وَیو (ایزد «باد» یا «هوا») همواره با ایزد رام آمده است. در اوستای سی‌روزه آمده: «…یاری باد به همه رزم و کارزار برساد. هر که را باد پشتیبان است پیروزی همیشه با اوست.
ایزد وَیو یا ایزد باد همواره با ایزد رام آمده است. نماد این روز در دین زرتشتی گل « بادرنگ بویه» است.” وای یا وایو ”باد” چهره‌ای دوگانه دارد، خوب وبد زیرا باد از هر دو جهان نیک وبد می‌گذرد. او نیکوکار است ودر عین‌حال می‌تواند با نیروی ویرانگر خود همه‌چیز و همه کس را نابود سازد.
در ادبیات پهلوی دارای دو نیمه‌ی بد و خوب است که در اوستا نیمه‌ی نیک او که دشمن دیوان است ستوده شده. ایزد وایو در یشت پانزدهم اوستا به عنوان ایزدی مهم مورد ستایش قرار گرفته و این ستایش تا دوران اشکانی و ساسانی ادامه داشته‌است. در فرهنگ ایران قدیم ایزد یا الههٔ باد است.
این خداوندگار نه تنها برای تمام موجودات زنده روح حیات بوده بلکه روح دنیا و گیتی نیز محسوب می شده است. وایو همچنین هوایی است که در آن تمام موجودات زنده در هنگام مرگ نابود می شوند.
ایزد باد در اوستا چنین گزارش شده: جوینده، نیک‌کردار، چیره‌شونده، پس‌رونده، پیش‌رونده، پاینده‌فر، سخت‌ترین، قوی‌ترین، شکست‌دهنده، موج‌ریزنده، زبانه‌کشنده و ….
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار
شادی فزای هین و بده باده و بیار
باده است شادی دل پیوسته باده خور
بی‌باده هر چه بینی باد هوا شمار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
در بخش (نیایش خواندن سرود و ادعیه) از بر کن و به کار نو مَپیوند
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
وگر با شدت کار، با داوران / در این روز رو، تا شوی کامران
سزد روز (باد) ار درنگی شوی / نپیوندی امروز کار از نوی
گل بادرنگ‌بویه نماد روز باد
