فرخ روز دی به‌دین از ماه خورداد به سالمه‌ی 3762 زرتشتی، دوشنبه 21 خوردادماه 1403 خورشیدی، دهم ژوئن 2024 میلادی
بیست‌وسومین روز از ماه سی‌روزه در گاهشماری دینی زرتشتی دی‌بدین نامیده شده است. دی به چم آفریننده و آفریدگار است. در هر ماه سه روز «دی» داریم كه برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شود. “دی‌بآذر، دی بمهر، دی بدین”. دی در ادبیات اوستا به چم اهورامزدا است. است که به شوند سپندینگی این نام بارها در ماه بازگویی شده است. در اوستا نام همکاران را اورمزد اواگاه, سه دی ویسپه شام نامیده‌اند.
این روز كه همچون، روزهای اورمزد و دی‌بآذر و دی‌بمهر به معنای دادار یا آفریدگار است یكی دیگر از تعطیلی‌های هر ماه به‌شمار می‌آمده است. روزهای دی روزهای آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است. زرتشتیان در روزهای اورمزد و دی بآذر و دی به‌مهر و دی بدین نیایش همگانی برگزار می‌کنند. روز نیایش همگانی در ایران باستان استراحت کاری بوده است.
این روز كه همچون، اورمزد و دی‌بآذر و دی‌بمهر به معنای دادار یا آفریدگار است یكی دیگر از تعطیلی‌های هر ماه به‌شمار می‌آمده است.
نماد این روز در دین زرتشتی گل « شنبلید» است
دی‌بدین است و دین‌مرد، خود/ آن شناسم که لعل باده خورد
– سکه زرین شعله جاویدان، پول ملی ایران ساسانی به نماد آیین زرتشت
1798 سال پیش، چنین روزی اردشیر پاپکان، بنیادگذار دودمان ساسانی سکه زرین به نام “شعله جاویدان” را پول ملی ایران اعلام کرد. این سکه در سال 224 میلادی در منطقه “پارس” به عنوان واحد پول رایج ضرب شده بود. روی این سکه نقش “شعله جاویدان” حک شده است که در ظرفی روی ستونی قرار داده شده و زبانه می‌کشد. اردشیر با این اقدام، توجه خود را به آیین زرتشت که بر رعایت اخلاقیات، درستی و مهربانی تاکید داشت، نشان داد و آن را با سیاست حکومتی درآمیخت. این ترکیب دین و دولت در ایران پس از دوره ساسانی، در دوران‌های بوئیان، صفویان و حتا در زمان معاصر نیز تجدید شده است. ناسیونالیسم ایرانی، اقتدار و نیرومندی ایران را تقویت کرده و استعداد و خلاقیت ایرانیان را به کار گرفته است.
اردشیر پیش از این در سال 226 میلادی، در جریان جنگ داخلی ایرانیان با شکست نهایی بر اردوان پنجم، آخرین شاه دودمان اشکانی، به پایان حکومت 475 ساله اشکانیان دست یافت. او فرمانروای پارس (شامل استان‌های جنوبی ایران آن زمان مانند سپاهان و کرمان) بود و پاسبان آتش سپند (:مقدس) در هرمزگان (نزدیک بهبهان امروز) بود. اردشیر حکومت اردوان را به فساد داخلی و ضعف در برابر رومیان متهم کرده و پرچم نجات میهن را بر دوش گرفته بود.
یادروز 21 خوردادماه:
– بپاخيزی عمومی برضد “محمدعلی شاه قاجار” در پی استقرار وی در باغ شاه (پادگان حرّ) كه در آن زمان بيرون از دروازه‌های تهران بود. (۱۲۸۷ خورشیدی)
– زادروز “پروفسور محمد حسن گنجی”، استاد جغرافیا، پدر جغرافیای نوین و هواشناسی ایران. (۱۲۹۱ خورشیدی)
– در نزديكی تبريز بين قوای نظامی و قوای چريک شاهسون، زدوخوردی روی داد وعده‌ای از طرفين كشته شدند. (۱۳۰۱ خورشیدی)
– بلديه تهران به مناسبت ورود امير امان‌الله خان پادشاه افغانستان ضيافتی ترتيب داد. (۱۳۰۷ خورشیدی)
– دولت وقت اعلام كرد كه از سال تحصيلی آينده تحصيل در دانشگاه تهران رايگان خواهد بود و از دانشجويان پولی دريافت نخواهد شد.(۱۳۳۵ ه.ش)
از اواسط دهه ۱۳۵۰، موسسات غيردولتی آموزش عالی هم از دريافت شهريه و هرگونه پول ديگر از دانشجويان منع شدند و از همان سال پرداخت كمک هزينه به دانشجويان نيز آغاز شد.
– ويران‌شدن شهر قديمی “لار” در اثر زلزلههای شديد. (۱۳۴۰ خورشیدی)
– درگذشت دكتر “محمد خزائلی” بنيادگذار انجمن حمايت از نابينايان. (۱۳۵۳ خورشیدی)
– انتخابات جدید هیات رییسه نظام پزشکی مرکز برگزار شد. (۱۳۵۳ خورشیدی)
– زادروز “هادی ساعی”، قهرمان تکواندو جهان و المپیک. او با به‌دست آوردن دو مدال طلا و یک مدال برنز، پرافتخارترین ورزشکار ایرانی در تاریخ بازی‌های المپیک است. (۱۳۵۵ خورشیدی)
– یک فروشنده آهن‌آلات به نام “حسين مهديان” كه سال‌ها در همسايگی روزنامه اطلاعات در خيابان خيام مغازه داشت، موسسه مطبوعاتی “كيهان” را خريداری كرد و مدیر روزنامه شد. (۱۳۵۸ خورشیدی)
– عمليات فرمانده كل قوا در منطقه دارخوين در شرق رود كارون توسط دلیرمردان ایران‌زمین در جریان جنگ تحمیلی. (۱۳۶۰ خورشیدی)
– انتخابات دوره ششم رياست جمهوری و انتخاب “آیت‌الله هاشمی رفسنجانی” به اين مقام. (۱۳۷۲ خورشیدی)
– زادروز محمدحسن گنجی، جغرافیدان، (زاده ۲۱ خورداد ۱۲۹۱ بیرجند – درگذشته ۲۹ تیر ۱۳۹۱ تهران)
– زادروز فریدون شهبازیان، آهنگساز و رهبر ارکستر، (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۲۱ تهران)
– زادروز ادیب برومند، شاعرملی، وکیل دادگستری و رییس شورای مرکزی جبهه ملی، (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۰۳ اصفهان – درگذشته ۲۳ اسفند ۱۳۹۵ تهران)
– زادروز حسین بهروزی‌نیا، آهنگساز، ردیفدان و نوازنده بربط، (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۴۱ تهران)
– زادروز سیاوش قمیشی، موسیقیدان، آهنگساز و خواننده، (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۲۴ اهواز)
– زادروز یداله مفتون‌امینی، شاعر، تخلص”مفتون” (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۰۵ شاهین‌دژ – درگذشته ۱۰ آذر ۱۴۰۱ تهران)
– درگذشت حبیب محبیان، خواننده، نوازنده، آهنگساز و ترانه‌سرا (زاده ۴ مهر ۱۳۲۶ تهران – درگذشته ۲۱ خورداد ۱۳۹۵ رامسر)
– زادروز خلیل عالی‌نژاد، آهنگساز، نوازنده و خواننده، (زاده ۲۱ خورداد ۱۳۳۶ کرمانشاه – درگذشته ۲۷ آبان ۱۳۸۰ سوئد)
– شهر “تروا” به دست يونانيان ويران شد. يونانيان ۴۸ روز پيش از ويرانی وارد اين شهر شده بودند. (1184 پ.م)
– “اردشير پاپكان”، بنيادگذار دودمان ساسانيان سكه زرين “شعله جاويدان” را پول ملی ايران اعلام داشت و به جريان گذارد. (226 م)
– كتابخانه “جندی شاپور” كه بزرگترين كتابخانه دنيای باستان و نخستين کتابخانه عمومی و پژوهشی جهان به‌شمار آورده شده است، آغاز بكار كرد. (250 م)
– “ژاندارک” فرماندهی فرانسويان را به دست گرفت. (1429 م)
– تجزيه نور خورشيد با به كارگيری روشهای علمی توسط دو دانشمند آلمانی به نامهای “كيير شهوف” و “بونسون”. (1855 م)
– زادروز “شارل فابری”، فيزيكدان فرانسوی و کاشف لايه‌های اوزون. (1867 م)
– مرگ “ارنست رادرفورد” فيزيكدان انگليسی و پدر انرژی هستهای. (1937 م)
– “نروژ” كه مورد حمله نظامی آلمان قرار گرفته بود به تصرف نيروهای “هيتلر” درآمد. (1940 م)
– دانشگاه کالیفرنیا به محمدرضا شاه پهلوی دکترای افتخاری داد. (1964 م)
– اخراج نيروهای آمريكايی و انگليسی از ليبی. (1970 م)
– درگذشت پروفسور “چارلز كد” زيست شناس و سازنده داروی “آنتی هيستامين”. (1998 م)
– جام جهانی فوتبال در کشور آفریقای جنوبی آغاز شد. اسپانیا با پیروزی مقابل هلند قهرمان این بازی‌ها شد. (2010 م)
– یورش “سلطان محمود غزنوی” به سيستان و فروپاشی دودمان صفاريان. (۳۸۹ مهی)
-“آلپتکین”، یکی از سپهسالاران سامانیان، در اواخر عمر خود، از دولت سامانی ناراضی شد و به شهر غزنین رفت و با جانشینانش در این شهر حکومتی را تشکیل داد که این حکومت غزنویان نامیده شد. آن‌ها از غزنین به جنگ با بت‌پرستان می‌رفتند. سلطان محمود غزنوی ، بزرگترین فرمانرواهای غزنویان ، قلمرو خود را از غزنین فراتر برد. او به سیستان لشکر کشید و بقایای صفاریان را بر انداخت.
– زادروز”خواجه نظام الملک” وزير دانشمند سلجوقی. (۴۰۸ مهی)
– پايان تاليف تفسير “مجمع البيان” توسط علامه “طبرسی”. (۵۳۶ مهی)
– درگذشت “مجذوب علی شاه همدانی” شاعر و عارفِ مكتب تصوّف. (۱۲۳۸ مهی)
