امروز شهریور روز از ماه تیر 3762 زرتشتی، آدینه یکم تیرماه 1403 خورشیدی، بیست‌ویکم ژوئن 2024 میلادی
خشَتَره وییریه یا شهریور به چم «شهریاری و نیرومندی اهورایی»، نام سومین امشاسپند است. این امشاسپند نشان از پیروزی دارد، زیرا وظیفه‌ی اصلی او پاسداری از فلزات است.
شهریور (امشاسپند)، خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان زرتشتی است. در اوستا «خشَثرَ وَیریَه» و در پهلوی «شَهرِوَر» و در فارسی «شَهریوَر» یا «شَهریَر» است. بخش نخست این واژه به چم (:معنای) شهریاری و شهر است (مراد از شهر، همانا کشور است، چنان‌که سرزمین ایران را، ایران شهر می‌نامیدند) بخش دوم این واژه، یعنی «ویریه»، فروزه (:صفت) و به چم مورد پسند است. بر این اساس، خشتره‌ویریه، به معنای آرمان‌شهر یا شهریاری آرمانی یا توانایی مینُوی آرمانی است. در اساتیر زرتشتی و ایرانی این امشاسپند نماد شهریاری و فَر و فرمان‌روایی اهورا مزدا و نگاهبان فلزها و پاسدار فَر و پیروزی شهریاران دادگر و یاور بینوایان و دستگیر مستمندان است.
در جهان مادی پاسبان فلزات است. شهریاری اهورایی از قانون اشا ( هنجار هستی ) بر می خیزد و همه جهان را در بر می گیرد. در این روز نیکوست به خواستگاری رفتن و زن خواستن. مسعود سعد سلمان می سراید: «ای تنت را ز نیکویی زیور / شهره روزی ست روز شهریور».
چکامه از «مسعود سعد سلمان»
شهریور است و گیتی از عدل شهریار
شاد است، خیز و مایه شادی به من بیآر
باده شناس، مایه شادی و خرمی
بی باده هیچ جان نشد از مایه شاد خوار
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
این تنت را ز نیكویی زیور
شهره روزی است روز شهریور
تا به اقبال شهریار جهان
بگذرانیم جان به لهو و بطر
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
خوش باش
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
کرمان؛ از چیرگی تازیان تا رویداد قاجار
1370 سال پیش، شهر کرمان در نخستین روز تابستان به دست تازیان افتاد و «مجاشع بن مسعود سلمی» فرماندهی آنان بود. این رویداد در تاریخ «منتظم ناصری» به سال 651 میلادی، برابر با سال 31 هجری، ثبت شده است. در آن زمان، یزدگرد سوم، واپسین شاه ساسانی، هنوز در شهر مرو زنده بود که در همان سال ترور شد.
مجاشع پس از تصرف کرمان، به انگیزه‌های امنیتی، اجازه نداد سپاهیانش در شهر بمانند، زیرا کرمانیان به آیین زرتشت باور داشتند و به شدت ملی‌گرا بودند. لشکریان تازی در روستایی کوچک در جنوب کرمان، که بعدها به قنات غسان شناخته شد، جای گرفتند. منطقه راین با دژ مستحکم خود در دامنه کوه هزار، تسلیم نشد. در همان دوران، برای سکونت عرب‌های مهاجر، «قریة العرب» در ایالت کرمان ساخته شد که کرمانیان آن را «ده تازیان» می‌نامیدند. سپس نواحی ديگر كرمان تا “سِند” به تصرف تازیان درآمد، ولی شهر” كرمان ” همچنان مركز حكومت منطقه بود.
هزار و 140 سال بعد، در 17 ژوئن 1794، کرمان پس از یک ماه محاصره به دست آغامحمدخان قاجار افتاد. این رویداد ناگوار به مردم و سرزمین کرمان آسیب زد. این رویدادها نشان‌دهنده تاریخ پرفرازونشیب کرمان است که از دوران ساسانیان تا قاجار را در بر می‌گیرد.
یادروز یکم تیرماه:
بلندترین روز سال: یکم تیرماه خورشیدی، جشن آفتاب یا چشمه‌ی آفتاب جشن آغاز تابستان، رسیدن خورشیدن به بالاترین جایگاه در اوج درخشش و روشنایی است.
– روز “اصناف”.
– روز “تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی”.
– آغاز هفته قوه قضاييه، “هفته عدالت”.
– زادروز “محمدعلی شاه”، ششمین پادشاه از دودمان قاجار. (۱۲۵۱ خورشیدی)
– اداره انحصار قند و شكر منحل گرديد و امور آن مؤسسه به گمرك محول شد (۱۳۰۶ خورشیدی)
– تصویب قانون “ثبت علایم و اختراعات” در مجلس شورای ملی ایران (۱۳۱۰ خورشیدی)
– رضاشاه، پس از بازديد و مشاهده طرز كار خبرگزاری آناتولی در ترکیه، تصميم گرفت كه ايران دارای يك خبرگزاری مشابه آن شود و این تصميم خودرا به دولت ابلاغ كرد(۱۳۱۳ خورشیدی)
– “محمد حجازی”، مطيع الدوله به رياست انتشارات و تبليغات منصوب شد. (۱۳۲۲ خورشیدی)
– فرمان انتخابات دوره چهاردهم مجلس صادر شد. (۱۳۲۲ خورشیدی)
– زادروز “مصطفی رحماندوست”، شاعر، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان. (۱۳۲۹ خورشیدی)
– در مجلس سنای آمریکا پیشنهاد شد به علت افزایش قیمت نفت که در اثر تلاش ایران صورت گرفته است کمک نظامی آمریکا به ایران قطع شود (۱۳۵۳ خورشیدی)
– پایه‌گذاری “سازمان تبليغات اسلامی” به فرمان “امام خمينی”(۱۳۶۰ خورشیدی)
– برکناری “بنیصدر” از رياست جمهوری با حكم “امام خمينی” (۱۳۶۰ خورشیدی)
– زادروز امیراشرف آریان‌پور کاشانی، موسیقیدان، پژوهشگر و نویسنده (زاده یکم تیر ۱۳۱۷ تهران — درگذشته ششم امرداد ۱۴۰۱ تهران)
– زادروز سیاوش تیموری، معمار و از چهره‌های نسل دوم معماران نوین ایران، (زاده یکم تیر ۱۳۱۶ تهران)
– زادروز عباس کیارستمی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تدوینگر و گرافیست، (زاده یکم تیر ۱۳۱۹ تهران — درگذشته ۱۴ تیر ۱۳۹۵ پاریس)
فیلمسازی تاثیرگذار در سینمای جهان بود و آثارش با استقبال منتقدان، داوران، کارگردانان، فستیوال‌ها و بنیادهای فرهنگی و هنری جهان روبه‌رو بود.
– زادروز علی رحیمیان “همایون”، موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده ویلون، (زاده یکم تیر ۱۳۳۳ تهران)
– زادروز مازیار با نام اصلی عبدالرضا کیانی‌نژاد، خواننده پاپ ایرانی، (زاده یکم تیر ۱۳۳۱ بابل – درگذشته ۱۶ فروردین ۱۳۷۶ کرج)
او تا سال ۱۳۵۷ به‌عنوان یک خواننده مطرح فعالیت داشت و در سال ۱۳۵۸ از فعالیتش کاسته شد. از سال ۱۳۵۹ بدون دلیل مشخصی کامل به‌حاشیه رفت و حتا ترانه‌ای به‌نام شهید که پس از انقلاب با آهنگسازی بابک بیات برای شهیدان ایران خوانده بود نیز برگ برنده‌اش نشد.
وی باوجود فراهم بودن شرایط برای اقامت در خارج از ایران، مایل به مهاجرت نشد و براین باور بود تمام ترانه‌هایی را که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ اجرا کرده ارزشمند و قابل دفاع هستند، پس لزومی بر ترک کشور نمی‌دید.
انتشار آلبوم گل گندم: پس از انقلاب، در دهه ۱۳۷۰ و نزدیک سال‌های ۱۳۷۳ آلبوم «گل گندم» وی انتشار یافت و در همان سال توقیف شد. گفته می‌شود پخش این آلبوم رویداد ناگواری برای وی بود و او نفع مادی از انتشار این آلبوم نبرد.
در سال‌های پایانی زندگی چهار آهنگ را آزمایشی ضبط کرده بود، این آهنگ‌ها با آهنگسازی عباس تجویدی در استودیوی شخصی ضبط شده بود که بعدها باکمک تجویدی و خانواده وی توسط ناشرین داخلی به‌بازار آمد. آرامگاه وی در امامزاده طاهر کرج است.
– زادروز شکوه قاسم‌نیا، شاعر و نویسنده، یکی از نویسندگان شناخته‌شده در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان است. (زاده یکم تیر ۱۳۳۴ تهران)
– درگذشت “جمشید کاشانی”، ریاضی‌دان ایرانی که ۶۰۰ سال پیش قضایای کُسینوس را کشف و فاصله زمین از خورشید و سیّارات را به دست آورد. (1429 م)
– محاكمه “گاليلو گاليله”دانشمند و منجم ايتاليايی در دادگاه تفتيش عقايد. (1633 م)
– زادروز “جوزپه ماتسينی” فيلسوف سياسی ايتاليايی. (1805 م)
– مرگ “ساموئل تايْلِر كالريج” شاعر معروف انگليسی. (1834 م)
– زادروز “ويليام مَكْدوگُل” روانشناس و فيلسوف انگليسی(1871 م)
– انجام موفقيت‌آميز ماساژ قلب و بازگرداندن حيات در انگلستان (1902 م)
– امضای قرارداد تسليم فرانسه به آلمان در جريان جنگ جهانی دوم (1940 م)
– پایه‌گذاری جبهه آزادی‌بخش چاد (1966 م)
– زاددروز “ابوريحان بيرونی”، دانشمند، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تاریخ‌نگارِ بزرگِ ایرانی. (۳۶۲ مهی)
– زادروز “افضل‌الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی” متخلص به “خاقانی”، شاعر، از بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان تاریخ شعر و ادب فارسی. (۵۲۰ مهی)
