روز سروش از ماه تیر/ تاثیرگذاری فرهنگی و نظامی ساسانیان

امروز روز سروش از ماه تیر 3762 زرتشتی، دومین روز دیدار همگانی پارس‌بانو، پنجشنبه 14 تیرماه 1403 خورشیدی، چهارم جولای 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

ای مزدا،
آيا روزی خواهد آمد كه
مردم آیين تو را در يابند؟
و پليدی و دروغ و آز
از پهنه گيتی بر انداخته شود؟
چون با چنين ابزارهايست
كه رهبران فريبكار دينی،
مردم را گمراه كرده
و فرمانروايان ستمكار و بدانديش
به كمک آنها فرمان می‌رانند.

گات‌ها – هات ۴۸ – بند۱۰

روز هفدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام سروش ایزد پیوند یافته است. سروش به چم (:معنی) گوش دادن و فرمان بردن است به خواست خدایی و ما آن را نیوشایی معنا کرده‌ایم تا نزدیکتر به اصل باشیم.

اینک من سروش ترا که

از همه بزرگتر است، می‌طلبم

تا به آرمان خود رسم

و زندگانی درازی به دست آورم

و به شهریاری منش نیک در آمده

و به راه راستی گام زده،

به جایگاهی رسم که مزدا اهورا می‌باشد. (گات‌ها ۳۳_۵)

اشو زرتشت می‌گوید:

کسی را که مزدا دوست دارد ، نیوشایی و منش نیک به او روی می‌آورد (۴۴_۱۶)

زرتشت می‌خواهد به دستیاری نیوشایی به خواست و آرمان خود برسد (۳۳_۵)

نیوشایی راهی است که به اهورامزدای توانا می‌رود (۲۸_۵)

نیوشایی راه رستگاری را ، هم برای رستگار و هم برای دروغکار ، همواره روشن می‌سازد (۴۳_۱۲)

از این گفته‌ها به ویژه آنجایی که نیوشایی با منش نیک است‌، بر می‌آید‌، که فرمانبرداری زرتشت کورکورانه نیست بلکه از روی اندیشه و با دلی پر از مهر است.

بازسازی دربند؛ نماد قدرت و تاثیر ساسانیان در قفقاز

قلعه دربند یکی از سازه‌های تاریخ ایرانی است که اکنون در کشور روسیه قرار دارد. در تابستان سال 527 میلادی، قباد یکم، شاه ساسانی ایران، پس از عقب راندن خَزَرها به آن سوی رود وُلگا و بازگرداندن نظم و آرامش به قفقاز شمالی، در ژوئيه (جولای) سال 527 ميلادی، بازسازی شهر استراتژیک دربند را فرمان داد. این نشان از تلاش‌های ایران برای تحکیم حضور خود در قفقاز و تامین امنیت مرزهای شمالی فرمانروایی بود. جانشین (:ولیعهد) خسروانوشیروان به عنوان کارگزار نگرنده بر این پروژه بزرگ گمارده شد، که در دوران پادشاهی خود نیز به تقویت بیشتر این شهر پرداخت. خسرو انوشیروان در این منطقه ۴۰ کیلومتر دیوار با ارتفاع حدود ۲۰ متر و قطر ۲.۵ تا ۴متر شبیه دیوار گرگان ساخت. اکنون نزدیک به ۱۲.۵ متر از این دیوار باقی مانده است. 
شهر دربند در داغستان کنونی، با دیوارهایی به بلندی  20 متر و 30 برج دفاعی، نقش مهمی در دفاع از گستره‌ی ایران در برابر اقوام کوچنده داشت. این شهر، که به عنوان «دروازه قفقاز» شناخته می‌شود، مانعی برای ورود اقوامی چون آوارها و خزرها به سرزمین‌های ایران و روم بود. منطقه داغستان كه اينک يک ايالت (جمهوری خودمختار) فدراسيون روسيه است در مدت فرمانروایی ساسانيان، افزون بر فرمانروای غيرنظامی يک مرزبان (ژنرالی با درجه اسپهبد) داشت كه در عمل مقام برتر منطقه بود. مرزبانان قفقاز پس از یورش تازیان، بمانند مرزبانان «فرارود» سازمان‌های خود را منحل نكردند بلكه مستقلا و يا با كمک فرمانروایان ایرانی محل تا زمان صفويه به كار ادامه دادند. ايستادگی آنان در سال 728 ميلادی در برابر یورش تازیان كه قصد ورود به داغستان امروز را داشتند، پرآوازه است و گور کشته‌شدگان اين ايستادگی که به “چهل قهرمان” شناخته می‌شود، هنوز مورد احترام است.

قباد یکم، بیستمین شاهنشاه ساسانی ایران، دو بار بر تخت پادشاهی نشست:  از سال ۴۸۸ تا ۴۹۶ میلادی و سپس از سال ۴۹۹ تا ۵۳۱ میلادی. او پسر پیروز یکم بود و جانشین عمویش بلاش شد. قباد در دوران حکومت خود با چالش‌های سیاسی و اقتصادی بسیاری روبه‌رو بود و در زمانی که پادشاهان ناتوان شده بودند، بزرگان کشور تصمیم‌گیری‌ها را به دست گرفتند.

فرمانروایی ساسانیان، با تاثیرگذاری فرهنگی و نظامی خود، نه تنها در قفقاز بلکه در سراسر جهان باستان، نقش مهمی داشتند. تاریخ‌نگارانی چون کالانکاتوک و استرابو به تفصیل به توصیف این تاثیرات پرداخته‌اند. این دوران، که به عنوان اوج تاریخ ایران پیش از اسلام شناخته می‌شود، نمایانگر شکوه و پایداری فرهنگ و تمدن ایرانی است. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

یادروز 14 تیرماه:

روز “قلم”.

 

روز “شهرداری‌ها و دهیاری‌ها”.

 

درگذشت “غیاث‌الدین جمشید کاشانی”، ریاضی‌دان برجسته، اخترشناس و شمارشگر زبردست ایرانی. (۸۰۸ ه.ش)

 

زادروز “صادق چوبک”، نویسنده معاصر و از پیشگامان داستان‌نویسی مدرن ایران است. (۱۲۹۵ ه.ش)

 

“سرتيپ محمد حسين آيرم”، فرمانده لشگر آذربايجان به علت اهمال در انجام وظيفه از سمت خود معزول و به تهران احضار شد. (۱۳۰۵ ه.ش)

 

سرمايه بانک ملی ايران از بيست ميليون ريال به سيصد ميليون ريال افزايش يافت. (۱۳۱۴ ه.ش)

 

بين سه شرکت ژاپنی و شرکت ملی نفت قراردادی منعقد شد، به موجب قرارداد شرکت‌های مزبور تا حدود دو ميليون دلار ماشين‌های نساجی و کشتيی‌های يدک کش به ايران دادند و در عوض در ازاء آن نفت دريافت نمودند. (۱۳۳۳ ه.ش)

 

افتتاح اولين خط اتوبوسرانی شرکت واحد در تهران. (۱۳۳۵ ه.ش)

 

زادروز “محمد مهدی واعظی”‌ معروف به “محمد اصفهانی”، پزشک، خواننده و آهنگساز پاپ و سنتی ایرانی. (۱۳۴۵ ه.ش)

 

درگذشت خطاط شهير، استاد “ميرزا طاهر خوشنويس تبريزی”. (۱۳۵۵ ه.ش)

 

ربودن “احمد متوسلیان” و هیات دیپلماتیک ایران توسط نیروهای اسرائیلی در لبنان. (۱۳۶۱ ه.ش)

 

درگذشت “دکتر کريم سنجابی” وزير امور خارجه دولت موقت. (۱۳۷۴ ه.ش)

 

ثبت مجموعه تاريخی “تخت سليمان” در فهرست آثار فرهنگی ميراث جهانی يونسکو. (۱۳۸۲ ه.ش)

 

زادروز “تاسی توس” نويسنده شهير رومی. (50 م)

 

“ايزاک نيوتن” دانشمند انگليسی  تاليف مهم خود “اصول رياضی فلسفه طبيعی” را منتشر ساخت. (1687 م)

 

روز ملی و استقلال “ونزوئلا” از استعمار اسپانيا. (1811 م)

 

“سر جان ملکم” تاليف خود، “تاريخ ايران” را که کلا حدود هزار صفحه است و آن را در هند تکميل کرده بود به دست چاپ داد. (1813 م)

 

درگذشت “ژوزف نیپس” دانشمند فرانسوی مخترع دوربين عکاسی. (1833 م)

 

“چرچيل” در انتخابات انگلستان شکست خورد. اين انتخابات انگلستان بلوغ دمکراسی اين کشور را ثابت کرد. (1945 م)

 

روز استقلال “الجزاير” از استعمار فرانسه. (1962 م)

 

روز ملی و استقلال جمهوری “کيپ ورد” “دماغه سبز” از استعمار پرتغال. (1975 م)

 

سرنگونی دولت “ذوالفقار علی بوتو” نخست وزير پاکستان با يک کودتای خونين. (1977 م)

 

درگذشت “محمد بن جيانی”، ستاره‌شناس مسلمان اندلسی. (۴۷۱ مهی)

 

چاپ نخستين شماره از روزنامه‏ ی “اختر”. (۱۲۹۲ مهی)

نخستين شماره‌‏ی روزنامه‌‏ی “اختر” به مديريت آقا محمد طاهر تبريزی در استانبول منتشر شد، “اختر”، تنها روزنامه‌ی ايرانی بود که در آن زمان به سبک نوين در خارج از ايران چاپ و منتشر می‌شد.