امروز روز رَشن از ماه تیر 3762 زرتشتی، سومین روز دیدار همگانی پارسبانو، آدینه 15 تیرماه 1403 خورشیدی، پنجم جولای 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بشود تا از کسانی باشیم، که زندگانی را تازه میکنند و جهان را به سوی پیشرفت و آبادانی میبرند.
بنمایه:
گاتها، هات٣٠، بند۹
هجدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام رَشن پیوند یافته است. رَشن (رَشْنو) ـ ایزد دادگرى و آزمایش ایزدى، ایزد درستی و دادگری كه از ایزدان سرای پسین و از داوران روز جزا هست. یشت رشن، یشتی هست در ستایش رَشن، رَشنو، رشن یشت ، یشت دوازدهم اوستا هست.
ایزد عدل و داد در دین مزدیسنى. در اوستا رَشْنو Rašnu و در پهلوى رَشْن Rašn به معناى عادل و دادگر است. رَشْن در اوستا اغلب با صفت رَزْیشْته Razišta (در پهلوى رزیستک Razistak) وبه صورت رَشْنو رزْیشْتَه به معناى راست تر و درست تر آمده است، و در فارسى معمولاً این ایزد با صفتش «رَشْن راست» خوانده مى شود.
ابوریحان بیرونى در الآثار الباقیة (ص73) در فهرست روزهاى ایرانى، این ایزد را رَشْن خوانده که در زبان سُغدى رَسْن Rasn و در خوارزمى همان رَشْن خوانده مى شده است. در ادبیات فارسى این واژه به صورت «رش» بدون نون بکار رفته است.
فردوسى گوید: چو هور سپهر آورد روز رَش / ترا زندگى باد پدرام و خَوش،
خسروى مى گوید: مى سورى بخواه کامد رَش / مطربان پیش دار و باده بکَش.
فرمانروایی ایرانیان بر یمن در روزگار ساسانیان
در سال ۵۷۰ میلادی، ایرانیان بر سرزمین یمن فرمانروا شدند. پس از اخراج حبشیها، سرزمین یمن در قلمرو ایران قرار گرفت. بزرگان یمن از خسرو انوشیروان، شاه ساسانی ایران، خواسته بودند که لشکری بفرستد و حبشیها را بیرون راند. به فرماندهی اسپهبد دیلمی به نام “وهرز”، ایران لشکری را با کشتی از خلیج فارس به یمن رهسپار کرد و حبشیها را از سرزمین خود بیرون راند. حکومت ایرانیان بر یمن پس از ۵۷ سال، در سال ۶۲۸ میلادی، به پایان رسید. این رویداد پس از مرگ “خسرو پرویز” و گسترش اسلام در جزیره العرب رخ داد. با مرگ خسرو پرویز و گسترش اسلام در جزیره العرب، حکومت ایرانیان بر یمن به پایان رسید. این دوره نشاندهنده تغییرات بزرگ سیاسی و دینی در منطقه بود که تاثیرات آن تا به امروز باقی مانده است.
فرمانروایی ایرانیان بر یمن نه تنها از نظر نظامی و سیاسی مهم بود، بلکه تاثیرات فرهنگی و اقتصادی قابل توجهی نیز داشت. ایرانیان با خود فرهنگ، هنر و دانش فنی به یمن آوردند که باعث پیشرفت و توسعه این منطقه شد. همچنین، بازرگانی بین یمن و ایران گسترش یافت و کالاهای مختلفی بین دو کشور دادوستد میشد.
بحران کابینه ایران در جنگ جهانی اول
در جریان جنگ جهانی اول، ایران به میدان نزاع نیروهای متخاصم تبدیل شده بود. در این روز، 15 تیرماه 1294، بحران کابینه به اوج خود رسید. عینالدوله در دوم جولای پس از درگیری با مجلس بر سر ادامه وزارت فرمانفرما (وزیر داخله) از نخستوزیری کنارهگیری کرد. دو جناح اصلی مجلس (اعتدالیون و دموکراتها) هر کدام نظر به یک سیاستمدار داشتند. احمدشاه، شاه وقت، مستوفیالممالک را معرفی کرد که این پیشنهاد در مجلس رد شد. شاه بار دیگر عینالدوله را معرفی کرد که اکثریت مجلس وی را هم تایید نکرد. در این میان، جمعی از اعضای مجلس مشیرالدوله را پیشنهاد کردند که خود او نپذیرفت. سرانجام در 27 جولای (پنجم امرداد)، دوباره مستوفیالممالک معرفی شد و این بار رای اعتماد به دست آورد. مخالفت مجلس با فرمانفرما از 25 ژوئن آغاز شده بود و دموکراتهای مجلس خواستار عزل او شده بودند. عینالدوله گفته بود به این شرط فرمانفرما را از وزارت داخله عزل میکند که با وزیر جنگ شدنش موافقت شود، که مجلس نپذیرفته بود.
یادروز 15 تیرماه:
“سپهبد رستم خان” فرمانده نيروهای اعزامی از اصفهان به قفقاز، به نافرمانی “تهمورث” حكمران گرجستان پايان داد. در پی اين رويداد، دربار صفوی در اصفهان “خسرو ميرزا” را به جای حکمران سابق به فرمانداری گرجستان تعيين كرد. (۱۰۱۰ خورشیدی)
“امير لشگر احمد آقا خان امير احمدی” فرمانده امنيه كل مملكتی به فرماندهی لشگر آذربايجان منصوب گرديد. (۱۳۰۵ خورشیدی)
“محمد علی فروغی”، ذكاالملك نماينده اول ايران در جامعه ملل به سمت سفارت فوقالعاده در كشور تركيه گمارده شد تا سوتفاهمات سابق را از میان بردارد. (۱۳۰۶ خورشیدی)
بين دولت ايران و دولت عراق روابط سياسی برقرار گرديد و از طرف ايران “عنايتالله سميعی” به عنوان وزير مختار به بغداد رفت. (۱۳۰۸ خورشیدی)
زادروز “رضا داوری اردکانی”، فیلسوف، رییس فرهنگستان علوم ایران و از چهرههای شاخص در حوزه نظریهپردازی فرهنگی و اندیشه فلسفی. (۱۳۱۲ خورشیدی)
تصويب قرارداد الحاق ايران به سازمان يونسكو در پاريس توسط مجلس شورای ملی. (۱۳۲۷ خورشیدی)
فراخوانی نمایندگان ایران از تلآویو از سوی دولت دکتر محمد مصدق که در عمل باعث قطع روابط دیپلماتیک بین ایران و اسرائیل شد. این عمل که در ظاهر به دلیل مشکلات مالی انجام شده بود، باعث تقویت روابط ایران و اعراب و محبوبیت بیشتر دکتر مصدق در مصر شد. (۱۳۳۰ خورشیدی)
تصويب لايحه تقسيمات كشوری در مجلس شورای اسلامی. (۱۳۶۲ خورشیدی)
ثبت قلعه “نهبندان” در فهرست آثار ملی ايران. (۱۳۷۶ خورشیدی)
زادروز “دانته اليگيری” اديب و شاعر بلندآوازه ايتاليا. (1265 م)
“توماس مور” فيلسوف و متفكر معروف انگليسی كه حاضر نشده بود پادشاه را به عنوان رييس كل كليساهای اين کشور به رسميت بشناسد و طلاق گفتن زنش را تاييد کند به جرم خيانت! گردن زده شد. (1535 م)
كنگره آمريكا به اتفاق آرا “دلار” را واحد پول آن كشور قرار داد. پيش از آن، پول انگلستان (ليره) در آمريكا رايج بود. (1785 م)
درگذشت “جورج سيمون اُهم” فيزيكدان معروف آلمانی. (1854 م)
كشف نخستين واكسن، “واکسن هاری”، توسط “لوئی پاستور” شيميدان فرانسوی. (1885 م)
مرگ “هانری موپاسان” نويسنده و داستانسرای معروف فرانسوی. (1893 م)
مرگ “ويليام فاكنِر” اديب و نويسنده معروف آمريكايی. (1963 م)
روز ملی و استقلال “مالاوی” از استعمار انگلستان. (1964 م)
“مالاوی” با بيش از ۱۱۸ هزار كيلومتر مربع مساحت در جنوب شرقی آفريقا قرار دارد و نزدیک به ۱۱ میلیون نفر جمعیت دارد. پايتخت مالاوی “ليلونگوه” و واحد پول آن “كواچای مالاوی” است. نظام سياسی آن جمهوری چند حزبی با يك مجلس قانونگذاری است.
روز ملی و استقلال جمهوری “كومور” از استعمار فرانسه. (1975 م)
“كومور” با ۱/۸۶۲ كيلومتر مربع مساحت در جنوب شرقی آفريقا واقع شده است. جمعيت آن نزديك به ۷۰۰ هزار نفر و دين بيشتر مردم آن، اسلام است. “موزونی” پايتخت و واحد پول آن “فرانك كومور” می باشد. حكومت اين كشور، جمهوری فدرال با يك مجلس قانونگذاری است.
تاسيس سلسلهی ايلكانی يا آل جلاير توسط شيخ حسن بزرگ. (۷۴۰ ه.ق)
همزمان با انحطاط ايلخانان مغول، عدهای از سرداران ايلخانی سر به استقلال خواهی برداشتند و آل جلاير يا ايلكانيان از همه نيرومندتر شدند. ايشان عراق و آذربايجان را سالها در دست داشتند. جلايريان كه موسس آن شيخ حسن بزرگ بود، بغداد را به عنوان پايتخت زمستانی و تبريز را پايتخت تابستانی خود برگزيدند. اين خاندان از سال ۷۳۶ تا ۸۱۴ ه.ق بر نواحی غربی ايران و نقاط مجاور میانرودان (بينالنهرين) حكومت كردند.
