روز اَرد از ماه تیر/ پیروزی تاریخی ایران در داکیه

امروز روز اَرد از ماه تیر 3762 زرتشتی، آدینه 22 تیرماه 1403 خورشیدی، دوازدهم جولای 2024 میلادی

اکنون سخن خواهم گفت.
درباره دو گوهر آغازین‌ مینوی
که در زندگی پویا می‌گردند.
آن گوهر که پاک و سازنده است.
به گوهری که ویرانگر و پلید است یادآوری کرد.
اندیشه و آموزش، خرد و گزینش،
گفتار وکردار، آیین و روان ما
هرگز با یکدیگر سازگاری نخواهند داشت.

یسنا؛ هات ۴۵ بند ۲

برگرفته از نسک: گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام

پیام و سپارش زرتشت در این سرود:

۱– دوگوهر آغازین [مثبت ومنفی] پیوسته در زندگی پویا و آشکار خواهند شد.

۲– دو گوهر آغازین، گاهی در اندیشه‌ها پاک و سازنده [سپنتا مینو] و گاهی ویران کننده [انگره مینو] خواهند بود.

۳– ‌کنش و اثربخشی سپنتامینو و انگره‌مینو یکسان نبوده و با هم سازگاری ندارند.

— — — — —

اَرد ایزدی است که همه خوشی‌ها و آسایش‌ها به او ویژه شده است و گویند اگر به خانواده‌ای «ارت» به گونه دختری زیبا رو کند، داده و خواسته و گشایش و گسترش به آن خانه و خانواده روی می‌آورد. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. هر زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. خواندن سرود «اشم وهی»؛ به بهدینان می‌آموزد که: «خوشبختی از آن کسی ست که در پی خوشبختی دیگران باشد».

ایزد ارد كه در اوستا به گونه‌ی «‌اشا ونگهوئی» آمده است، بیست و پنجمین روز هر ماه است. در یشت‌ها «ارد ایزد»، خواهر امشاسپندان خوانده شده است. یکی از یشت‌های اوستا به نام او «ارت‌یشت» است. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی»، و به چم توانگری، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.

در اوستا یشت هفدهم، به‌نام این ایزد است. نگهبانی از ثروت و دارایی بر دوش این ایزد است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به‌دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. این یشت 62 بند دارد.

‍ در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری، خواسته و دارایی است. و در پهلوی اَرت آمده ، کلمه ٔ ونگهو صفت است به چم نیک وخوب . ترکیب این کلمه‌ به چم اشی نیک است و آن در پهلوی بصورت اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر اَشیش وَنگ آمده است که همگی به چم اشی نیک است . ارت یا ارد نیز پهلوی است که در فارسی باقی مانده . در لغت‌نامه ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است . در گات‌ها و دیگر بخش‌های اوستا، ارت (اشی) گاه اسم مجرد است به معنی توانگری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است . اسم این ایزد در گات‌ها یاد شده است . وی مانند سفندارمذ، آناهید و چیستا (فرشته ‌ی دانش ) مونث شناخته شده . در جهان مادّی مال و جلال و خوشی دینداران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین ، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود.  برخی نیز او را اشیش ونگ می‌نامند، او بفر و شکوه خانه می‌افزاید. زیرا هرکه بدیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگتر شده به خانه‌ی وی بازگردد (چنان که در یسنای 43 بند 12)

زرتشتیان در این روز جامه نو می‌پوشند، به سفر می‌روند و سالمندان را یاری می‌کنند.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

ارد‌ روز است فرخ و میمون / با همه لهو و خرمی مقرون

ای دلارای یار گلگون‌رخ / خیز و پیش‌آر باده‌ی گلگون

 

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

هرچیز نو بخر و اندر خانه بر.

 

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به بازار شو، روز (ارد) ای پسر / نوانو بخر چیز و با خانه بر

— — — — —

یک رویداد تاریخی باستانی، پیروزی داریوش بزرگ در سال 513 پیش از میلاد

به فرمان “داريوش بزرگ”، ارتش ایران به فرماندهی سپهبد بغابیش (بغابیشه) موفق شد نیروهای کنفدراسیون گتائه (Getae) را در کنار دانوب جنوبی، منطقه داکیه (Dacia) که امروزه رومانی نامیده می‌شود، شکست دهد و سراسر بالکان شرقی را به قلمرو ایران اضافه کند. این پیروزی بزرگ، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ باستان و نخستین پیشروی نظامی بزرگ شرق (آسیا) به غرب (اروپا) به شمار می‌رود.

به فرمان داریوش بزرگ، ارتش ایران برای سرکوب سیثی‌ها از دریای مرمره عبور کرده و وارد اروپا شده بود. حاکمان محلی برای مقابله با نیروهای ایران که متشکل از هشتاد هزار نفر بودند، کنفدراسیون گتائه را تشکیل داده بودند. پس از چند روز نبرد، در 13 جولای، نیروهای گتائه شکست خوردند و مناطق رومانی و مولداوی امروزی به گستره‌ی ایران افزوده شد.

داریوش بزرگ این پیروزی و دلیل لشکرکشی به اروپا را در کتیبه‌ای شرح داده و مناطق متصرفه را نام برده است. هرودوت در کتاب چهارم خود به شرح جنگ داکیه پرداخته و استرابو نیز منطقه مفتوحه ایران در این پیروزی را «دائوی» (Daoi) نامیده است. این منطقه بعدها توسط رومی‌ها در جنگ‌های سال 101 تا 106 میلادی تصرف و سپس «رومانیا» نامیده شد. تاریخ‌نگاران اروپايی این نبرد را از بزرگترين رويدادهای دنيای باستان و نخستين پيشروی نظامی بزرگ و عميق شرق (آسيا) در غرب (اروپا) به شمار آورده‌اند. داريوش بزرگ دو سال پيش از جنگ “دیشيا”، در سال ۵۱۵ پيش از ميلاد كار ساختن تخت جمشيد را آغاز كرده بود. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

داریوش بزرگ، چهارمین شاهنشاه از دودمان هخامنشی بود. او از سال 522 تا 486 پیش از میلاد بر ایران فرمانروایی کرد و در دوران فرمانروایی او، شاهنشاهی هخامنشی به بزرگ‌ترین گستره خود رسید.

 

—

یادروز 22 تیرماه:

شکست سپاه “محمدعلی شاه” به فرماندهی “كلنل لياخوف” از مشروطه طلبان. (۱۲۸۸ خورشیدی)

 

“دكتر محمود حسابی” به رياست دانشكده علوم انتخاب گرديد. (۱۳۲۱ خورشیدی)

 

ايران دولت موقتی فرانسه را به رسميت شناخت. (۱۳۲۳ خورشیدی)

 

قانون چک‌های تضمين شده به تصويب نهائی رسيد. (۱۳۳۷ خورشیدی)

 

دانشگاه تهران تاریخ دو جلدی “زندگی شاه عباس اول”، تالیف “استاد نصراله فلسفی” را به توزیع داد و کتاب درسی شد. “فلسفی” با این تالیف، تاریخ‌نگاری را در ایران وارد عصر تازه‌ای کرد. (۱۳۴۴ خورشیدی)

 

بمبارانِ بغداد توسط تيز پروازان دلاور نيروی هوايی ايران، بعد از اعلام وجود امنیت در عراق توسط صدام برای برگزاری اجلاس سران در آن کشور. (۱۳۶۱ خورشیدی)

 

درگذشت “دکتر رحیم رضازاده ملک”، استاد و پژوهشگر در تقویم و تاریخ و فرهنگ معاصر ایران. (۱۳۸۹ خورشیدی)

 

درگذشت “حمید سمندریان” ، کارگردان و استاد پیشکسوت تئا‌تر ایران. (۱۳۹۱ خورشیدی)

 

“نبوکدنزر دوم” پادشاه بابِل در این روز ، پس از دو سال محاصره، اورشلیم را تصرف و آرامگاه سلیمان پسر داود معروف به سلیمان نَبی را ویران ساخت. (587 پ.م)

 

آتش‏ سوزی بزرگ شهر رُم پايتخت امپراتوری روم. (64 م)

 

تشكيل قديمی ترين ارتش جهان در سوئيس در دوره جديد. (1400 م)

 

در زمان “شاه طهماسب” ،نيروهای “سلطان سليمان عثمانی” درجريان لشكركشی دوم این امپراتوری به ايران، شهر تبريز را تصرف كردند. (1534 م)

در جولای 1534، نیروهای سلطان سلیمان عثمانی در جریان لشکرکشی دوم این امپراتوری به ایران، شهر تبریز را تصرف کردند و سپس به سمت شروان، سلطانیه و حتی گیلان پیشروی کردند. عثمانی‌ها با استفاده از درگیری‌های داخلی شاه طهماسب صفوی و اختلافات بین سران ایلات تُرک تشکیل‌دهنده نیروی قزلباش، توانستند به ایران نفوذ کنند. این اختلافات به حدی بود که شاه طهماسب نتوانست بیش از ده هزار نیرو فراهم کند، در حالی که عثمانی‌ها با دویست هزار نظامی و سیصد توپ به ایران تعرض کرده بودند.

این عملیات 20 سال پس از جنگ چالدران رخ داد که در آن نیز تبریز موقتاً به دست عثمانی‌ها افتاده بود. در آن زمان، اشغالگران بر اثر مقاومت مسلحانه مردم محلی و حملات چریکی به ستوه آمدند و مجبور به بازگشت شدند. سلطان سلیمان ضمن تصرف مناطق غربی ایران، در 31 دسامبر 1534 بغداد را که در قلمرو ایران بود، متصرف شد. پس از افتادن تبریز به دست عثمانی‌ها، شاه طهماسب پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل کرد.

علت شکست ایران در نبرد چالدران، نداشتن اسلحه نوین مانند توپ و تفنگ بود. سران صفویه در آن زمان استفاده از این اسلحه‌ها را خلاف آیین جوانمردی می‌پنداشتند و با این تفکر، شمشیر بلند هم حمل نمی‌کردند. این رسم بعدها و عمدتاً از زمان شاه عباس به دور انداخته شد و ایران دارای یک ارتش ملی مجهز به اسلحه آتشین شد⁶⁷.

سلطان سلیمان، پسر سلطان سلیم، در سال 1494 متولد و در سال 1566 درگذشت. وی که در 21 سپتامبر 1520 بر جای پدر نشست، یک سال بعد از آغاز سلطنت، بلگراد را تصرف کرد. او به خاطر ایجاد یک قوه قضایی تازه، دادگاه‌های متعدد و تدوین آیین دادرسی و کیفر، به سلیمان قانونی معروف شد.

روز استقلال “رومانی” از امپراتوری عثمانی. (1878 م)

كشور جمهوری “رومانی” با ۲۳۷/۵۰۰ كيلومتر مربع وسعت و ۲۲ میلیون نفر جمعیت در جنوب شرقی اروپا واقع شده است. مذهب اکثریت “ارتدوكس”  و زبان رسمی مردم آن، “رومانيايى” است. پايتخت آن “بخارست” و واحد پولش “لئو” می‌باشد.

 

امضای قرارداد اتحاد بين شوروی و انگلستان در جريان جنگ جهانی دوم. (1941 م)

 

برگزاری فینال جام جهانی ۲۰۱۴ در برزیل که با قهرمانی تیم ملی فوتبال آلمان پایان گرفت. (2014 م)

 

درگذشت عارف نامدار “محمد حسن اصفهانی” معروف به “صفی عليشاه”. (۱۳۱۶ مهی)