«شادنامه» با عنوان فرعی «داستانکهای طنز بر اساس شاهنامه»، تازهترین کتاب محمدناصر مودودی، نویسنده و بازآفرین داستانهای شاهنامه برای کودکان و نوجوانان، بهتازگی از سوی نشر دیبایه چاپ و منتشر شده است. مودودی نویسندهی نامآشنایی است که خوانندگان و کودکان و نوجوانان توانایی و نوجویی او را در دو کتاب پیشیناش: «شاهنامه به لالایی» و «شاهنامهی کودک و نوجوان»، شناخته بودند.
اگر بخواهیم کودکان و نوجوانان را با دنیای شکوهمند شاهنامه آشنا کنیم و بدینگونه راهی بجوییم تا آنها با بخشی از میراث تاریخی و کهن خود آشنا شوند، چارهای نداریم جز آنکه از روشهای نوین داستانگویی و بازنویسی نوآورانه بهره ببریم. روشن است که بازگویی داستانهای شاهنامه باید متناسب با دنیای کنونی کودکان و نوجوانان باشد؛ همین دنیایی که آکنده از جاذبههای تصویری و شنیداری برای بچههاست و کموبیش تمامیشان برگرفته از جهان غرب و تمدن پُرزرقوبرق آن است. در حالیکه بسیاری از داستانهای غربی (مانند هریپاتر و مرد عنکبوتی و نمونههای دیگر) شاید به گیرایی و کشش داستانهای شاهنامه و چهرههای نیک و بد آن نباشند و ظرفیتهای متنی مانند شاهنامه بسیار بیشتر از قصههای خیالی جهان غرب به گمان برسد. از اینرو دست نویسندگان ما برای آفرینش داستانهایی مدرن و امروزی برپایهی شاهنامه باز است و تنها کوشش و آفرینشگریی (خلاقیتی) نوجویانه میخواهد و نویسندهای آشنا با راه و رسم منزلها.
محمدناصر مودودی از نویسندگانی است که راههایی نوجویانه، برای آشنا ساختن کودکان و نوجوانان با جهان شگفتآور شاهنامه، یافته است و این بار نیز اثری در اختیار آنها قرار داده که بهراستی خواندنی و مبتکرانه است و چنان شیرین و دلچسب نوشته شده است که هر خوانندهی کودک و نوجوان (و حتی بزرگسال) را شیفتهی شخصیتهای داستانکهای کتاب و نیز زنان و مردان شاهنامه میسازد. کتابِ شیرین و دلچسب او «شادنامه» نام دارد؛ کتابی با داستانکهای طنز و شاد و شیرین بر پایهی شاهنامه.
مودودی –نویسندهی کتاب «شادنامه»- پیشتر با دو کتاب «شاهنامه به لالایی» و «شاهنامهی کودکونوجوان»، نشان داده بود که چگونه میتوان شاهنامه را در قالب و چارچوبی نو برای کودکان و نوجوانان عرضه کرد و دست آنها را گرفت و به دنیای رنگارنگ شاهنامه بُرد. «شاهنامه به لالایی» کاری بسیار ابتکاری بود. مودودی در آن کتابِ خواندنی، برای نخستینبار همهی شاهنامه را در 333 بیت بر وزن لالاییها، برای نوزادان و خانوادهها بازسازی کرده بود. در کتاب دیگرش «شاهنامهی کودکونوجوان» نیز که با استقبال خوانندگان روبهرو شد، همهی شاهنامه را از آغاز تا پایان، بازآفرینی کرد و با افزودن پیوستهایی به کتاب (مانند: نام شاهان و توضیح دربارهی چهرههای پهلوانی شاهنامه و شجرهنامه و نام مکانهای داستانی و گزارش واژگان) دریچهای رنگین و پُر از جاذبه و گیرایی گشود تا کودکان و نوجوانان ایرانی و فارسیزبان، شاهنامه را بخوانند و با رویدادهای آن آشنا شوند.
«شادنامه»، آموزنده و خواندنی
دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد دانشکدهی ادبیاتوعلوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و از شاهنامهشناسان نامور، در پیشگفتاری بر کتاب «شادنامه» همهی آنچه را که دربارهی این کتاب خواندنی بتوان گفت، در عبارتی کوتاه گنجانده است تا بدانیم که با چه اثر نو و اثرگذاری روبهرو هستیم و چگونه «شادنامه» میتواند بر دل و جان کودکان و نوجوانان ما بنشیند و آنها را همراه و همپای داستانهای شاهنامه کند. دکتر یاحقی در شناخت این کتاب نوشته است: «شادنامه… هم لبخندی بر گوشهی لبها مینشاند و هم دل شاهنامهدوستان را شاد میکند… هنری که در شادنامه برای بازآفرینی فرازهای شاهنامه برای نوجوانان و تازهکاران به کار گرفته شده، دلها را به حقیقتی شیرین و خواستنی متوجه میسازد و آموزههای داستانی فردوسی را در جانها مینشاند». بهراستی هم چنین است و دنیای پُر از جُنبوجوش و خندهی کتاب، با ماجراها و رویدادهای ریز و درشت شاهنامه درآمیخته میشود و فضایی میان گذشتههای دور تاریخی و افسانهای (دنیای شاهنامه) و جهان کنونی و امروزین میسازد تا خواننده هم گام در جهان باستانی و کهن گذاشته باشد و هم از زندگی امروز و اکنونی دور نشود. افزون بر اینکه هر داستانک لایهای گیرا و بامزه از طنز و شوخطبعی دارد؛ روشی که نهتنها نوجویانه و بیپیشینه است بلکه تمهیدی برای دلبسته ساختن کودکان و نوجوانان با شاهنامه هم هست.
دفتر یکم «شادنامه» تا پایان پادشاهی کیخسرو را دربرمیگیرد و از 95 داستان کوتاه و شادیبخش شکل گرفته است. رویدادآفرینهای داستانکها دو دختر به نامهای «هَریس» و «پَریس» و دو پسر به نامهای «کامداد» و «بامداد» هستند؛ و نیز چهرههای دیگری که به تناسب داستان وارد ماجراها میشوند و فضای امروزی شادنامه را شکل میدهند.
هر داستانک شادنامه بخشی از یک نمایش خندهآور است. سپس در ادامه به یکی از داستانها یا رویدادهای شاهنامه اشاره میشود و با این روش خواننده با داستانی از داستانها شاهنامه آشنایی مییابد. طنزپردازی اصلیترین ویژگی هر داستان است.
نمونهای از داستانکهای کتاب «شادنامه»
برای آنکه با نمونهای از داستانکهای این کتاب خواندنی و شیرین آشنا شویم، یکی از آنها را با عنوان «خان سوم: اژدها» با هم میخوانیم:
«کامداد نگاهی به دور و برش میاندازد. یادش میآید که رستم و رخش در خان سوم با اژدها روبهرو میشوند. نگاهی به اطراف میاندازد و بر سر در یک سینما فیلم “اژدها وارد میشود” را میبیند. پس با دوچرخه به داخل سینما میتازد و فریاد میزند: “اوو دَه”! مردم ِ سر راهش خود را به این طرف و آنطرف پرت میکنند و کامداد از این صحنه خیلی حال میکند. اما چند لحظه بعد دربان پیر که لبلس زرد ورزشی و خطدار دارد او و دوچرخهاش را از سینما بیرون میاندازد. کامداد آش و لاش است و دوچرخهاش هم کج و معوج شده؛ زیر لب زمزمه میکند: “اژدها خارج میشود”!». (رویه 56 کتاب شادنامه).
تجسم این صحنهی طنز و اشارهی زیرکانه به اینکه رستم در خان سوم شاهنامه با اژدها روبهرو شد، خوانندهی کودک و نوجوان را به نکتهای از داستانی از شاهنامه رهنمون میشود. آن نکته با تداعی نام فیلم (:اژدها وارد میشود) و خان سوم رستم (نبرد با اژدها)، آموزانده شده است.
به این داستانکها، پیوستهای کتاب را هم باید افزود که در بخش پایانی شادنامه آمده است و «فرازهای شاهنامه در شادنامه» نام دارد. این بخش گزارش آگاهیبخشی از داستانهای شاهنامه است و نیز گزارشی از نام کسان و مکانهای شاهنامه که در شادنامه یاد شدهاند. خواننده میتواند با کمک شمارههایی که در آغاز هر سطر از داستانکها آمده است، گزارش و توضیح مفصلتر آن را در بخش پایانی کتاب بیابد.
چاپ نخست «شادنامه»، داستانکهای طنز براساس شاهنامه (دفتر یکم)، را نشر دیبایه، بهتازگی چاپ و پخش کرده است. این کتاب همراه با تصویرگریهای شادورزانه و خیالی مونا انتخابی است و نیز زیبایی در طراحی و صفحهآرایی کتاب. «شادنامه» در 180 صفحه و به بهای 230 هزارتومان در اختیار خوانندگان کودک و نوجوان قرار گرفته است.
لینک خرید کتاب «شادنامه» از فروشگاه امرداد
همچنین دوستداران میتوانند از راه تماس با شمارههای 31- 02188325329 این کتاب را خریداری کنند.
