شهریورگان شادباد/ یزدگرد دوم از تیسفون به نیشابور

امروز روز شهریور از ماه شهریور 3762 زرتشتی، خجسته جشن شهریورگان نکوداشت پدر، سه‌شنبه 30 اَمُردادماه 1403 خورشیدی، بیستم آگوست 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

“ای اهورامزدا، به ما توانایی بده تا با اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک، راه راستین را بپیماییم و به سوی روشنایی و راستی هدایت شویم.” یسنا هات 34 – بند 15

اشو زرتشت به پیروان خود سفارش می‌کند که با اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک، راه راستین را بپیمایند و به سوی روشنایی و راستی هدایت شوند. این پیام سفارش بر اهمیت سه اصل اساسی دین زرتشتی دارد: اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک، که به عنوان راهنمایی برای زندگی درست و اخلاقی است.

———————-

جشن شهریورگان

بر نیک‌اندیشان خجسته باد

«شهریور»، به چم «شهریاری آرمانی»، در گات‌ها (سرودهای زرتشت) یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای نو یکی از امشاسپندان است و او را مینوی جوانمردی نیز خوانده‌اند.

در گاه‌شماری ایرانی، ششمین ماه سال و چهارمین روز از هر ماه سی‌روزه «شهریور» نام دارد، از این‌روی در روز شهریور از شهریور ماه برابری نام ماه و روز شهریور یا چهارم شهریورماه «جشن شهریورگان» را برپا می‌کنیم.

جشن شهریورگان پیوندی نیز با استوره‌ نبرد نخستین انسان (کیومرث)، با اهریمن دارد. در این استوره، کیومرث با یاری امشاسپند شهریور بر اهریمن پیروز شده و دوران پیروزی و شهریاری مردم بر زمین آغاز می‌شود.

در اندرزنامه «آذرپاد مهر اسپندان» نیز آمده است :
«در شهریور روز شادباش زیرا که شادی ویژه مردمانی ست که شهریار گزیده خوب داشته باشند.»

بیرونی همچنین می‌گوید که:
«در شهریورگان آتش‌های بزرگ می‌افروختند. نیایش خدا و ستایش او را می‌کردند و برای خوردن و دیگر شادمانی‌ها به گرد هم می‌آمدند».

————————–

شهریور:
چهارمين روز هر ماه سی‌روزه در گاه‌شماری زرتشتیان، «شهريور» نام دارد.

– شهریور در اوستا به گونه “خشترَه وَئیریَه” آمده است که در گویش پارسی شهریور گفته می‌شود.

– واژه‌ خشترَه وَییریَه به چمار(معنی) پادشاهی و سروری مینوی و پادشاهی بر خویشتن است.

– آرمان زرتشت چنین است که مردم جهان در راه برقراری فرمانروایی راستی و درستی به تلاش و کوشش بپردازند. چون با برقراری سروری راستین است تا هر کسی توانایی خواهد داشت تا بر دروغ و تباهی درون خویش چیره شود و راستی را جایگزین نادرستی کند.

– شهریور که به چم «شهریاری و نیرومندی مینوی» بوده درجهان مادی از فلزات پاسداری می‌کند. اینگونه شهریاری از اشا (هنجار هستی) سرچشمه دارد و همه‌ جهان را دربر می‌گیرد.

در نسک (کتاب) پهلوی «بُندَهِش»، آنجا که «درباره چگونگی گیاهان» سخن به میان می‌آید، از میان گل‌ها، «شاه اِسپَرغم» گل ویژه شهریور شناخته شده است و شاه اِسپَرغم همان Ocimum Basilicum یا ریحان یا نازبو است.

—————————–

نیشابور، تپنده در روزگار یزدگرد دوم

انتقال پایتخت ایران به شهر نیشابور توسط یزدگرد دوم (21 آگوست 441 میلادی)

در 21 آگوست سال 441 میلادی (پایان اَمُردادماه)، یزدگرد دوم، شاه وقت ایران از دودمان ساسانی، تصمیم گرفت که برای نزدیک بودن به شمال خاوری کشور و جلوگیری از ورود باقیمانده هون‌ها به فرارود (بخش شمال شرقی خراسان بزرگتر)، به موقت پایتخت را از تیسفون (نزدیک بغداد) به نیشابور (از شهرهای خراسان) منتقل کند. شهرهای بزرگ و معروف دیگر خراسان وقت عبارت بودند از سمرقند، بخارا، مَرو، خُجَند، بلخ و هرات.

یزدگرد دوم که 18 سال حکومت کرد، در سال 438 میلادی پس از مرگ پدرش، بهرام گور، شاه شده بود. همین هون‌های رانده شده به اروپا، کشور هونگری (هنگری – مجارستان) را به وجود آوردند که «آتیلا» یکی از رهبرانشان بود.

رنگ پوست و قیافه هون‌ها بر حسب دوری و نزدیکی‌شان از سرزمین مغول‌ها با هم تفاوت داشت و آن دسته که به شمال دریای مازندران نزدیک‌تر بودند، پوستی سفیدتر داشتند و ایرانیان ایشان را هون سفید خطاب می‌کردند. ایرانیان همه هون‌ها را «بدقیافه‌ها» می‌خواندند و این، برای هون‌ها عقده شده بود. به گونه‌ای که پس از رسیدن به اروپا و فتوحات متعدد، بر هر نقطه اروپا، از روسیه امروز و سواحل دانوب تا آلمان و فرانسه که استیلا می‌یافتند، زنان زیبا را به ازدواج خود در می‌آوردند تا فرزندانشان تغییر قیافه بدهند و زیبا شوند و زیبایی نسبی مردم مجارستان به همین سبب است. شماری از هون‌های سفید در فنلاند و استونی امروز و مناطق مجاور مستقر و با مردم این نواحی مخلوط شدند. مشابهت زبان مردم این مناطق با مجارستانی‌ها به همین سبب است. هون‌ها پس از همسایه شدن با ایرانیان، شیفته رعایت حق و قانون و نظام قضایی ایران شدند و به همین دلیل در مناطق متصرفی خود، کمتر به کشتار تسلیم شدگان و تجاوز به عنف به زنان دست می‌زدند.

پریسکوس (Priscus) تاریخ‌نگار نوشته است هون‌ها به هر تدبیر و نقشه جنگی که دست زدند تا وارد قلمرو ایران شوند موفق نشدند. یک بار به مدت 15 روز از کوه‌ها عبور کردند تا از حاشیه دریای کاسپین (دریای مازندران) وارد ایران شوند که به محض سرازیر شدن از کوه با سوار نظام ساسانی که در دنیای آن زمان نظیر نداشت، رو به رو شدند و همین وضعیت باعث شد که روانه اروپا شوند و آنجا را مورد تاخت و تاز قرار دهند. از زمانی که هون‌ها در ساحل دانوب استقرار یافتند، امپراتوری روم دیگر روی آرامش ندید.

امپراتوران رومی پس از شکست‌هایی که در دوران اردشیر و پسرش شاپور یکم و نیز شاپور دوم از ایران خوردند، به سیاست تعرضی‌شان پایان دادند. «اوگوستوس» دکترین تازه‌ای ارائه داده بود و آن پایان یافتن سیاست جهانگیری رومیان و قناعت کردن به آنچه که تا آن زمان داشتند بود و این دکترین از زمان تیبریوس به صورت یک قانون نانوشته درآمد و از این تاریخ، این ایرانِ ابرقدرت بود که روحیه تعرضی به خود گرفته بود به گونه‌ای که رومیان از ترس مجبور شدند، نخست یک پایتخت شرقی (قسطنطنیه) برای خود به وجود آورند و سپس به تجزیه امپراتوری تن دردهند و آن گاه در غرب تسلیم مهاجران مهاجم شوند و از میان بروند.

برتری ایرانیان در روزگار ساسانیان بیشتر این بود که از دست یافتن به سلاح‌های تازه و سازوکار جنگی نوین باز نمی‌ایستادند. نظام اداری و قضایی پیشرفته و خوبی داشتند. تلاش برای بهسازی تسلیحات و تقویت روحیه سربازان امری روزانه بود که متوقف نمی‌شد. ساسانیان به سواره نظام توجه کامل داشتند. دست سرباز در مصرف تیر باز بود و مانند رومیان و هون‌ها به 30 «تیر» محدود نبود. هر سوار دو اسب ذخیره و یک یدک داشت و ارتش ایران دارای یک نیروی ضربتی همیشه آماده بود و رومیان پس از استقرار در قسطنطنیه ابتکار نظامی ایران را تقلید کردند.

رومیان پس از این که خود را زیر فشار آتیلا (سرکرده هون‌ها) دیدند، او را هنگامی که در ساحل دریای سیاه سرگرم تاخت و تاز بود، فریب دادند که به قلمرو ایران وارد شود، ولی ایرانیان در مرز شمالی ارمنستان چنان گوشمالی به او دادند که برای همیشه نام ایران را هم نبرَد. تاخت و تاز هون‌ها در قلمرو روم با مرگ آتیلا در 453 میلادی به تدریج پایان گرفت و سلطه ایشان تا مدتی محدود به قسمتی از مجارستان شد. (روزنامک)

يزدگرد دوم  ۱۸ سال فرمانروایی كرد. وی در سال ۴۳۸ ميلادی پس از مرگ پدرش، “بهرام گور”، شاه شده بود.

————————

یادروز 30 امردادماه:

جشن شهریورگان.

شهریورگان یا آذر جشن از جملهٔ جشن‌های دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده‌ و از شمار جشن‌های آتش بوده است. روز چهارم از هر ماه به نام شهریور می‌باشد و چهارم ماه شهریور جشن شهریورگان می‌باشد. امروزه زرتشتیان این جشن را به عنوان روز پدر درنظر می‌گیرند. چرا که شهریور از امشاسپندان مردگونه، و به معنای شهریاری بر اراده و نفس است. خلف تبریزی در “برهان قاطع” از این روز به عنوان زادروز داراب (کوروش) نام می‌برد. ممکن است منتسب دانستن زادروز داراب یا کوروش به روز شهریورگان که بر شهریاری آرمانی و شایسته دلالت دارد، یادمانی از خاطره پادشاهی کوروش بزرگ در یاد مردمان و تاریخ‌ نگاران بوده باشد.

 

روز بزرگداشت “علامه محمدباقر مجلسی”.

“محمدباقر مجلسی” معروف به علامه مجلسی و مجلسی ثانی فقیه شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بود. نامدارترین اثر او “بحارالانوار” است که مجموعه‌ی بزرگی از احادیث را گرد آورده‌ است.

 

“میرزا محمدعلی خان علاالسلطنه” از طرف سلطان “احمد شاه قاجار” به رییس الوزرایی انتخاب شد. (۱۲۹۵ خورشیدی)

 

“احسان‌الله خان” به شهر لنگرود حمله كرد و شهر را به تصرف خود درآورد. (۱۳۰۰ خورشیدی)

 

“تقی زاده” برای تامين پرداخت‌های مملكتی لايحه‌ای به مجلس برد كه سه ميليون تومان از بانك ملی استقراض نمايد قانون قرضه مذكور به تصويب رسيد. (۱۳۰۹ خورشیدی)

 

ورود روپيه اعم از مسكوک و كاغذی از نظر تسهيل امور تجارتی آزاد شد. (۱۳۰۹ خورشیدی)

 

در زمان سلطنت “رضا شاه” تعيين نام خانوادگی برای عموم اجباری شد. ( ۱۳۱۴ خورشیدی)

 

بين دولت ايران و كشور آرژانتين روابط سياسی مستقيم برقرار گرديد و طرفين مبادله سفير نمودند. (۱۳۱۴ خورشیدی)

 

 

كشته شدن “ماكان كاكی” سردار ایرانی. (940 م)

“ماكان كاكی” يكی از سرداران احياء استقلال ايران كه بر شمال كشور حكومت داشت در جنگ با سربازان سردار ديگر ايرانی از سامانيان كشته شد و خبر كشته شدن او به “نصر سامانی” در بخارا رسانده شد و اين روزی غم انگيز در تاريخ میهن ما است كه يک ايرانی به دست ايرانی ديگر كشته می‌شد. حال آن كه در اصل هر دو يک هدف مقدس را كه تحقق استقلال وطن بود دنبال می‌كردند.

 

زادروز “وايتس برينگ” دريانورد و كاشف دانماركی. (1681 م)

 

زادروز “آگوستين كوشی” رياضيدان معروف فرانسوی. (1789 م)

 

مرگ “ژوليوس اُوپرت”، محقق، خاورشناس معروف آلمانی و بنيان‏گذار علم آسورشناسی. (1905 م)

 

تشكيل كنفرانس “دِمبارتِن اوكس”، زمينه‏ ساز تشكيل سازمان ملل متحد. (1944 م)

 

کودتای نيم بند مسکو بر ضد “گورباچف” که به يک بازی شبيه بود پايان يافت. (1991 م)

 

روز استقلال كشور “لتونی” از اتحاد جماهير شوروی سابق. (1991م)

“لتونی” يكی از سه جمهوری ساحلی دريای بالتيك است كه بين دو كشور ليتوانی و استونی و در مشرق اروپا قرار گرفته است. مساحت اين كشور ۶۴/۶۱۰ كيلومتر مربع و جمعيت آن نزديك به ۲/۵ ميليون نفر است که حدود ۴۰ درصد مردم آن پيرو مذهب مسيحيت و عمدتاً پروتستان هستند. پايتخت لتونی “ريگا” و زبان رسمی اين كشور “لتونيايى” می‌باشد. واحد پولش “لتونی لاتس” بوده كه بعد از پيوستن اين كشور به اتحاديه اروپا، در ۳۰ آوريل ۲۰۰۴، يورو به عنوان پول واحد اروپایی، جايگزين آن شد. نظام سياسی حاكم بر لتونی جمهوری چند حزبی با يک مجلس قانون‏گذاری است.