روز دی‌به‌دین از ماه شهریور/ پایان وارثان اسکندر در ایران

امروز روز دی به‌دین از ماه شهریور 3762 زرتشتی، یکشنبه 18 شهریورماه 1403 خورشیدی، هشتم سپتامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

سروده‌های گات‌ها، سراسر راهکار نیک و گزینش راه درست برای زندگیست.

راستی؛
اشا و اشه که به چم (معنی) راستی و هنجار درست است از برجسته‌ترین اشاره اشو زرتشت در زندگی است.

ای مردان و زنان از دروغ بپرهیزید.
از پیشرفت ریا و فریب جلوگیری کنید و بدانید آن خوشی و سروری که از راه نادرست و بدبختی و بیچارگی دیگران به دست آید،
جز رنج و افسوس چیزی به بار نخواهد آورد. (هات ۵۳ – بند۶)
نگارنده موبد کورش نیکنام

———— —————— ————–

دی به‌دین:

بیست‌و سومین روز هر ماه در گاه‌شماری سی روزه زرتشتیان روز «دی به‌دین» نام دارد. در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز می‌شود.

– واژه پارسی “دی” در گویش پهلوی به ریخت “داتار” آمده و در اوستا؛ دٓتهوش، دٓدوٓه و دٓئوشو به چمار(معنی) دادار وخداوند آمده است.

– ریشه و بُن اين واژه “دا” به چمار(معنی) دانایی، دادن و بخشيدن  هست.

– واژه دیـن: دَئـنـا Daenâ در اوستا، به چم دیدن، شناختن، فهمیدن و دانستن است به چمار بینش درونی، وژدان بیدار و آگاه.

– زرتشت آموزه‌های خود را در چارچوب دَئنا وَنگوهی Daenâ Vanguhi می‌نامد که از بینش درونی و دینِ نیک یاد شده است.

– زرتشتیان در روزهای اورمزد، دی‌ به‌آذر، دی‌به‌مهر و دی‌به‌دین، همانند روزهای آدینه هنگام شادی، آرامش و نیایش همگانی با دید وبازدید را سپری می کنند

———— —————— —————

شکست سلوکیان؛ روزی که “فرهاد دوم”، وارثان اسكندر را از آسيا بيرون راند. (129 پ.م)
در نهم سپتامبر ۱۲۹ پیش از میلاد، فرهاد دوم، ششمین شاهنشاه اشکانی، موفق شد آنتیوخوس هفتم، پادشاه سلوکی، را در جنگی در سوریه شکست دهد و برای همیشه وارثان اسکندر مقدونی را از آسیا بیرون براند. این پیروزی نقطه عطفی در تاریخ ایران بود، زیرا پایان دوران یونانی در ایران را رقم زد و باعث شد که سلوکیان دیگر به خود اجازه تجاوز به حریم ایران را ندهند.
در این جنگ، ۱۷ هزار تن از نظامیان سلوکی کشته و ۱۲ هزار و هفتصد تن دیگر اسیر شدند که هرگز آزاد نشدند. این پیروزی به دلیل استفاده از نظامیان داخلی بود که با انگیزه دفاع از وطن خود جنگیدند، برخلاف هخامنشیان که در جنگ با اسکندر از جنگجویان مزدور خارجی استفاده کرده بودند.
فرهاد دوم در دوره‌ای به قدرت رسید که فرمانروایی اشکانی در حال تثبیت قدرت خود بود. او با شکست دادن آنتیوخوس هفتم، نه تنها سلوکیان را از ایران بیرون راند، بلکه نشان داد که اشکانیان قادر به دفاع از مرزهای خود هستند.
این پیروزی نه تنها از نظر نظامی مهم بود، بلکه از نظر روانی نیز تأثیر زیادی داشت. مردم ایران پس از شکست از اسکندر مقدونی، نیاز به یک پیروزی بزرگ داشتند تا اعتماد به نفس خود را بازیابند.
یکی از دلایل اصلی پیروزی فرهاد دوم، استفاده از نظامیان داخلی بود که با انگیزه دفاع از میهن خود جنگیدند. این درس مهمی برای آینده بود که در جنگ‌های دفاعی باید از نیروهای داخلی استفاده کرد.
پس از این پیروزی، اشکانیان توانستند مرزهای خود را تثبیت کنند و از حملات بعدی جلوگیری کنند. این پیروزی همچنین باعث شد که اشکانیان به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه شناخته شوند. از این پس سلوکیان دیگر به خود اجازه تجاوز به حریم ایران را ندادند. فروپاشی کامل دولت سلوکی از همین زمان آغاز گردید.
پس از این پیروزی، فرهاد دوم به سوی شرق شتافت تا یورش قبایل کوچ‌نشین سکایی و یوئه‌چی را دور کند و آنها را شکست دهد. این نشان‌دهنده توانایی او در مدیریت چندین جبهه جنگی بود.
پیروزی فرهاد دوم بر سلوکیان در نهم سپتامبر ۱۲۹ پیش از میلاد، نقطه عطفی در تاریخ ایران بود که نه‌تنها از نظر نظامی، بلکه از نظر روانی و اجتماعی نیز تاثیرات بزرگی داشت. این پیروزی نشان داد که با استفاده از نظامیان داخلی و انگیزه دفاع از میهن، می‌توان در برابر تجاوزات خارجی ایستادگی کرد و از مرزهای کشور دفاع کرد.

 فرهاد دوم و مردانش با پیروزی بر سلوکیان (یونانیان) در نبرد هگمتانه پایان دوران یونانی را در ایران رقم زدند که باعث پایان حکومت بیگانگان در ایران شد. فرهاد دوم اشکانی یکی از بهترین پادشاهانی است که ایران به خود دیده است.

————- —————- —————-

یادروز 18 شهریورماه:

به دستور “وثوق الدوله” رییس الوزرا، در تهران حکومت نظامی برقرار شد تا امواج مخالفت‌ها را سرکوب نماید. (۱۲۹۸ خورشیدی)

 

امین الضرب، ضیاالواعظین، افراسیاب آزاد، فرخی یزدی، میرزاده عشقی و جمعی دیگر به علت مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹ زندانی شدند. (۱۲۹۸ خورشیدی)

 

جنگ‌های خيابانی بين قوای قزاق و طرفداران شيخ محمد خيابانی آغاز شد. (۱۲۹۹ خورشیدی)

 

“كلنل محمد تقی خان” پس از ناامیدی از مذاكرات اصلاحی در روش اداره امور استان، خشونت پيشه گرفت. (۱۳۰۰ خورشیدی)

 

زادروز “شهلا ریاحی”، بازیگر سینما، تیاتر و تلویزیون. وی با ساخت فیلم مرجان، نخستین کارگردان زنِ سینمای ایران شد. (زاده ۱۸ شهریور ۱۳۰۵ تهران – درگذشته ۱۰ دی ۱۳۹۸ تهران)

او در ۱۷ سالگی، بنا به‌خواست و راهنمایی همسرش اسماعیل ریاحی، که خود از شیفتگان تیاتر بود، به‌صحنه “تیاتر تهران” راه یافت و برای اولین بار معزالدیوان فکری در نمایشنامه‌ای به‌نام «سیاست هارون‌الرشید» نقش اول دختر نمایش را به او داد. وی با کار سوم و چهارم در دنیای محدود تیاتر آن زمان به‌عنوان بازیگری محبوب و سرشناس مورد توجه قرارگرفت.
سینمای حرفه‌ای را سال ۱۳۳۰ با فیلم «خواب‌های طلایی» به کارگردانی معزالدیوان فکری تجربه کرد و سال ۱۳۳۵ فیلم «مرجان» را کارگردانی کرد و به این ترتیب نام نخستین زن کارگردان سینمای ایران را به‌خود اختصاص داد. وی گوینده رادیوتلویزیون و مجری برنامه‌های کودک نیز بود. آرامگاه وی در قطعه هنرمندان است.

“محمد علی فروغی” نخست وزير، به مجلس اطلاع داد که انگلستان خواهان برکناری و تبعيد “رضاشاه” است. (۱۳۲۰ خورشیدی)

فروغی که شهرت داشتن ارتباط با دولت لندن را داشت قبلا قولِ گرفتن موافقت مجلس به تبعید رضاشاه را به سفیران دو دولت اشغالگر داده بود. وی در پايان جلسه تقاضای رای اعتماد كرد و موفق شد. فروغی این رای را به منزله موافقت مجلس با رفتن رضاشاه تلقی کرده بود.

 

تحریم ایران توسط دولت انگلستان به‌ دلیل ملی شدن صنعت نفت. (۱۳۳۰ خورشیدی)

 

درگذشت “جلال آل‌احمد”، روشنفکر دینی، نويسنده، منتقد ادبی و مترجم. (زاده ۱۱ آذر ۱۳۰۲ تهران — درگذشته ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ گیلان) وی همسر سیمین دانشور بود.

او از خانواده‌ای مذهبی بود و دوران کودکی و نوجوانی جلال در نوعی رفاه اشرافی روحانیت گذشت. پدرش “احمدطالقانی” پس از پایان دبستان جلال، به او اجازه درس خواندن در دبیرستان را نداد؛ اما او تسلیم خواست پدر نشد و در کلاس‌های شبانه دارالفنون، پنهان از چشم پدر نام‌نوبسی کرد و از آنجا دیپلم گرفت. او در سال‌های پایان دبیرستان با کلام کسروی و شریعت سنگلجی آشنا شد و همین مقدمه‌ای برای پیوستن وی به‌حزب توده شد. پس از پایان دبیرستان، پدرش او را به‌نجف نزد برادر بزرگش محمدتقی فرستاد تا در آنجا به تحصیل در علوم دینی بپردازد، اما پس از سه ماه به‌تهران بازگشت. به‌گفته برخی نویسندگان، وی در بازگشت از نجف نسبت به بسیاری از احکام شیعیان دچار دودلی و شک شده بود. جلال در سال ۱۳۲۲ به دانشسرای عالی تهران رفت و در رشته زبان و ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد و تحصیل در دوره دکترای ادبیات فارسی را نیز ادامه داد، اما در اواخر تحصیل از ادامه آن صرف نظر کرد.
وی نخستین مجموعه داستانش به‌نام «دید و بازدید» را در همین دوران منتشر کرد.

 

زادروز اردشیر محصص، طراح، نقاش و کاریکاتوریست، (زاده ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ رشت — درگذشته ۱۸ مهر ۱۳۸۷ نیویورک)

او در سه سالگی به‌همراه برادرش به تماشای فیلم پرآوازه «بلای جان نازی‌ها» رفته بود، زمانی که از سینما برگشت در خانه از او درباره داستان فیلم پرسیدند و چون نتوانست ماجرای فیلم را شرح دهد، آنچه را دیده بود روی کاغذ طراحی کرد. این نخستین طراحی‌اش بود و آغاز راهی که بعدها به مشهورترین طراحان ایران و جهان مبدل شد. خواهر او ایراندخت محصص استاد کاریکاتور و نظریه‌‌پرداز هنری است و پسرعمویش بهمن محصص، مجسمه‌ساز و نقاش است. او در دانشگاه تهران حقوق خواند و در سال ۱۳۴۱ در کتابخانه وزارتخانه‌‌ای مشغول به‌کار شد و در یک سال تمام کتاب‌های آنجا را خواند؛ سپس کناره‌گیری کرد و برای همیشه خود را وقف طراحی ساخت.

 

سالروز زادن و درگذشت‌ تاج‌زمان دانش، حقوقدان و نویسنده، (زاده ۱۸ شهریور ۱۳۰۵ تبریز – درگذشته ۱۸ شهریور ۱۳۸۸ تهران)

او در دانشسرای مقدماتی تحصیلاتش را دنبال کرد و زبان فرانسه فراگرفت، سپس در دانشگاه تهران، در رشته حقوق به تحصیل پرداخت و از استادانش امامی، معظمی و سنگلجی دانش آموخت و از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران لیسانس گرفت. در ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیل به اروپا رفت و در ۱۳۴۱ از دانشکده علوم جنایی «اکس» فرانسه موفق به گرفتن دکترای علوم جنایی شد که عنوان پایان‏‌نامه‌اش «صلاحیت قاضی اطفال» بود. او در ۱۳۴۴ نیز از دانشگاه نوشاتل سویس دکترای حقوق جزا گرفت و موضوع پایان‏‌نامه دکترایش «طرز تربیت مجرمین در محیط آزاد در سویس، فرانسه و بلژیک» بود.
وی پس از بازگشت به ایران، برای تخصص به دانشگاه پلیس رفت و در آنجا به تدریس پرداخت و بعدها در دوره تکمیلی دانشگاه پلیس تدریس حقوق جزا را به‌عهده گرفت. بازدید از زندان قصر و مشاهده وضع نابهنجار زندان، تاثیری سخت در روحیه وی گذاشت، پس تصمیم گرفت تغییراتی برای بهبود اوضاع زندانیان کشور انجام دهد. او با ارایه راهکارهای جدید توانست بندهای زندان اطفال و نوجوانان را از بزرگسالان جدا سازد و با ایجاد کارگاه‏های مختلف مانند خیاطی، تراشکاری، جوراب‏‌بافی، کفاشی‏، نجاری و … ساعات بیکاری زندانیان را پرکند. در ساختار زندان زنان نیز تغییر و تحولاتی ایجاد کرد و پیشنهاد تربیت و استخدام پلیس زن را برای اداره امور زندانیان به‌جای پلیس مرد داد. تهیه و تدوین «آیین‏‌نامه جدید زندان‌‏ها» از دیگر اقدامات این بانوی فرهیخته و خستگی‏‌ناپذیر بود که در ۱۳۴۷ به اجرا درآمد. دکتر دانش سرانجام در ۱۳۵۴ به دانشگاه تهران منتقل شد و در ۱۳۸۱ به افتخار بازنشستگی نائل آمد.

“نصیر عصار” به سمت دبیر کل پیمان مرکزی سنتو تعیین شد. (۱۳۵۰ خورشیدی)

 

تیم ملی کشتی آزاد ایران در مسابقات جهانی با ۳ مدال طلا و یک مدال برنز و ۲۸ امتیاز مقام دوم را احراز کرد. (۱۳۵۲ خورشیدی)

 

درگذشت استاد “علی نقی وزيری” موسيقی‌دان و پايه‌گذار موسيقی جديد ايران. (۱۳۵۸ خورشیدی)

 

آغاز جنگ‌های “هفت ساله” ميان فرمانروایی ايران و روم. (572 م)

جنگ‌های معروف به جنگ هفت ساله ميان امپراطوری روم و ايران در عهد “انوشيروان” در گرفت. او نخست با “ژوستينين” صلح کرد اما چون مطلع شد بين “منذر”، امير حيره و فرمانروایی روم بر ضد ايران قراردادی بسته شده است از رود فرات گذشت و شهر انطاکيه را گشود . وی در سال ۵۴۳ ميلادی عازم ارمنستان شد و در نتيجه اين جنگ، روميان متعهد شدند ساليانه دو هزار مسکوک طلا به ايران بپردازد. او در اواخر عمر خود به مدت هفت سال با روميان جنگيد و در اين جنگ‌ها نصيبين و شهر دارا را گشود و در نتيجه فرمانروایی روم کناره گرفت و “کنت تيبريوس” به مقام امپراتوری رسيد .

 

“شاه تهماسب صفوی” وارد قندهار شد و با نيروهايی كه با خود برده بود ازبكان را از آنجا بيرون راند. (1539 م)

 

زادرزو “لوئيچی گالوانی” پزشک، فيزيک‌‏دان و رياضی‌‏دان ايتاليايی، وی کشف کرد ماهیچه‌ها و سلول‌های عصبی الکتریسیته تولید می‌کنند. (1737 م)

 

زادرزو “لئون تولستوی” نويسنده بلند آوازه روسی، مولف “جنگ و صلح” و “آنا كارنينا”. (1828 م)

 

“ارويل رايت” برای نخستين بار، با هواپيمايی كه ساخته بود به مدت يک ساعت در آسمان پرواز كرد. (1908 م)

 

امضای قرارداد تسليم نيروهای ژاپنی به چين، پس از پايان جنگ جهانی دوم. (1945 م)

 

روز ملی و استقلال “كره شمالی” و پایه‌گذاری اين كشور. (1948 م)

 

مرگ “مائو تسه تونگ” رهبر پيشين چين و پايه‏ گذار چين كمونيست. (1976 م)

 

روز ملی و استقلال “تاجيكستان” از اتحاد جماهير شوروی. (1991 م)