محوطهی تاریخی و باستانی «بَرم دِلک» روزگار ناخوشایندی را سپری می کند و در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر میبرد. اِنفجارهای پیدرپی در معدن شن و ماسه و حریم کوهی سنگ نگارههای «برم دلَک» تهدیدی جدی برای یادگارهای ساسانیان به شمار میآید.
به گزارش اَمرداد، یادگارهای ساسانیان در گوشهای به حال خود رها شده و کسی به آنها اهمیتی نمیدهد. سنگنگارههای ساسانی ارزشمندِ شیراز هر روز با چالش تازهای دست و پنجه نرم می کنند. سال های سال است که محوطهی تاریخی و باستانی «بَرم دلک» و یادگارهای ساسانیان در بدترین شرایط حفاظتی به سر میبرند. این درحالی است که به باور کارشناسان و پژوهشگران، محوطهی باستانی «بَرم دلک»، هویت و شناسنامهی تاریخی شهر شیراز است و رازهای فراوانی را در دل خود نهفته دارد و پاسداشت و پاسداری از آن، اَمری بایسته (:ضروری) به شمار میآید. اما با این همه، محوطهی باستانی و تاریخی ارزشمند «بَرم دِلک» چندی است که دستخوش دگرگونیهای (:تحولات) فراوانی شده است. از گودبرداری در عرصهی محوطهی تاریخی و ملی آن گرفته تا رها کردن پسماندههای (:نخالهها) ساختمانی و زبالههای شهری در ورودی اصلی راه از سوی شهرداری. از کَند و کاوهای غیرمجاز افراد سودجو و نابخرد در محوطهی باستانی «برم دلک» تا یادگاری نویسی ها با رنگ و خَراش بر روی سنگنگارههای ساسانی، تنها بخشی از غمنامهی نانوشتهی این روزهای «برم دلک» است.
اما در حریم کوهی سنگنگارههای ساسانی نامدار به «برم دلک» کانی (:معدن) شن و ماسه از سوی شهرداری برپا شده است و اِنفجارهای پیدرپی در کوه، افزون بر نابودی طبیعت و زیست بوم، لرزه بر اندام بی دفاع یادگارهای ساسانیان انداخته و تهدیدی جدی برای آنها به شمار میآید. همچنین صدای بلند اِنفجارها مایه ی آزار باشَندگان (:ساکنان) منطقهی «برم دلک» شده و آنان را بیتاب کرده است.
فرشاد 33 ساله از باشَندگان منطقهی «برم دلک» است که با گلایه های فراوان از کارکرد (:عملکرد) شهرداری به اَمرداد گفت : « صدای بسیار بلند انفجارها اَمان مردم منطقه را بُریده است و اعتراضهای ما تاکنون رَه به جایی نبرده است. از سویی، در برخی از خانهها که به کوه نزدیکتر هستند، نشانه هایی از ترک و شکافها بر روی دیوارهی خانه دیده می شود. این جا کسی پاسخگو نیست و آسایش از مردم منطقه گرفته شده است. همچنین جای شگفتی دارد که در بالای سر سنگنگارههای تاریخی انفجار انجام میگیرد. زیرا با هر بار انفجار، لرزه در کوه پدید میآید که برای این آثار زیان بار است».
چیزی که جای شگفتی و پرسش دارد این است که شهرداری بدون هماهنگی و پروانه (:مجوز) و درخواست آگاهی (:استعلام) از سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی، اقدام به برپایی کانی شن و ماسه کرده است. کاری که پس از آگاهیرسانی نگارنده و نشان دادن نگارهها (:تصاویر) به کارشناسان فنی و سرپرست حرایم سازمان میراث فرهنگی، مایه ی شگفتی آنان شد و این کارها را خلاف قانونهای میراث فرهنگی دانسته و پیمان رسیدگی فوری آن را به ما دادند.
در همین زمینه نیز، یکی از کارشناسان فنی سازمان میراث فرهنگی که نخواست نامش آشکار شود به اَمرداد گفت : « با نگرش به نگارههایی که شما به ما نشان داده اید و رُخدادهایی که در محوطهی باستانی «برم دلک» روی داده است، باید شهرداری از ما پروانهی کار می گرفت. اما شهرداری هیچ گونه درخواست آگاهیای از ما نگرفته است. عَرصه و حریم این محوطهی تاریخی و ملی مورد دستاندازی (:تعرض) جای گرفته است. همچنین کانی ها (:معادن) را هماره (:معمولا) به بخش خصوصی در کشور میدهند که کار بسیار نادرستی است و چشم انداز (:منظر) طبیعی شهر را از میان میبرد. بهویژه درگذرهایی همانند «برم دلک» که ویژه ی گردشگری است. حیف است که چشم اندازهای طبیعی ما دستخوش زیادی خواهی های افرادی ویژه (:خاص) شود. با این کار، آن بخشندگی (:سخاوت) که زمین به ما داده است را از میان می بریم. گفتمان مهم دیگر، موضوع آثار تاریخی است که در منطقه وجود دارد و انفجار در حریم کوهی سنگنگارههای ساسانی، تهدیدی جدی برای آنها به شمار میآید و در آیندهای نه چندان دور چالش بزرگی را پیش روی این یادمان تاریخی جای خواهد داد. یکی از گفتمانهای دیگر دربارهی آثار صخرهای این است که در چشم انداز و بستر طبیعی خودش پدید آمده است و ما نباید با اقدامهای نسنجیده و کارشناسی نشده، مایه ی دگرگونی در آن مکان شویم. بیگمان با ویرانی جدارهی کوه، آن ویژگی که همان پدیداری اثر در کوه است، از میان خواهد رفت. هراندازه ما بتوانیم در چشم انداز و بستر کوه کمتر دخالت کنیم به سود خود ما و اثر تاریخی است. از دیدگاه من انفجار درکانی شن و ماسه و حریم کوهی سنگنگارههای ساسانی «برم دلک» گناهی نابخشودنی است و آسیبهای برگشتناپذیری را در پِی خواهد داشت».
علی رضا جعفری زند باستان شناس نیز، ضمن ابراز نگرانی از برپایی کانی شن و ماسه در حریم کوهی و تاثیر بد آن بر روی سنگنگارههای ساسانی به اَمرداد گفت : « سنگنگارههای پدیدار شده در کوه «برم دلک» در یکی دو دههی گذشته به انگیزهی عوامل طبیعی و گذشت زمان و رسیدگی نکردن دچار ترک و شکافهای ژرفی شده اند و انفجار در بالای کوه، بیگمان این ترک ها را افزایش خواهد داد».
دکتر جعفری زند در دنبالهی سخنانش افزود : « محوطهی باستانی «برم دلک» یکی از محوطههای ارزشمند و بیمانند (:منحصربهفرد) کشور و شهر شیراز است که شوربختانه (:متاسفانه) در گوشهای رها شده و ناشناخته مانده است و آثار تاریخی ارزشمندی در پیرامون آن جای دارد. به گمان من این محوطهیک کُلونی است از آثار تاریخی ارزشمند. به ویژه از دورهی تاریخی آثار فراوانی داریم. حتا آثاری از دوره «باکون» در پیرامون محوطه شناسایی شده است. به هر روی انفجارها در حریم کوهی سنگ نگارهها بسیار خطرناک است و گسلها و شکافهای میان سنگ نگارهها بهویژه میان سنگ نگارهی بهرام دوم و شاهپوریکم ساسانی را گسترش داده و بیشتر خواهد کرد و باید هر چه زودتر از دنبالهی کار کانی شن و ماسه پیشگیری شود».
این استاد دانشگاه در پایان گفت : « محوطهی ارزشمند «برم دلک» باید زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی فضاسازی و ساماندهی شود تا پس از آن بتوانیم طرحهای حفاظتی را در آنجا اجرا کنیم».
برپایی کانی شن و ماسه در کوه جدا از آسیبهای وارده به آثار تاریخی، پدیدهای به نام کوه خواری را به دنبال خواهد داشت. پدیدهای که صدای مقام رهبری را نیز درآوده و در 17 اِسپندماه 1393 در دیدار با دست اندرکاران و مدیران سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی گفته بود : پدیدهی زمین خواری و بهتازگی کوه خواری و ساختوساز در بلندی ها (:ارتفاعات)، بسیار رنج آور و اندوه بار است و باید در قانون، این گونه کارها جُرم به شمار آید و افرادی که از آن بهرهی نادرست میبرند، بدون هیچ چشمپوشی مورد پیگرد (:تعقیب) قضایی جایگیرند. و اگر در دستگاهها کوتاهی انجام گیرد، باید با عوامل این کاستی هم به شدت برخورد شود.
«برم دلک»، دیر زمانی است که فراموش شده است. کسی صدای نالهها و فریادهای شاهان ساسانی را نمیشنود. یادگارهای ساسانیان با مرگ دست و پنجه نرم می کنند و من و تو را فرامیخوانند. «برم دلک» را امروز دریابیم، شاید فردا دیر باشد. نگذاریم هویت ملی و شناسنامهی بالندهی شهر شیراز برای همیشه از چهرهی تاریخ پاک شود. «برم دلک» را دریابیم …
به گزارش اَمرداد، منطقهی تاریخی فرهنگی «بَرم دلک» در 8 کیلومتری خاور (:شرق) شیراز جای گرفته و نگارههای سه پادشاه ساسانی در سینه ی کوه تراشیده شده است. سنگنگارههای ساسانی بَرم دلک با شمارهی 71 در 15 دیماه 1310 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.
نگارههای زیر را که هفتهی پیش گرفته شده است، ببینید:
شاهپوریکم ساسانی
انفجار در معدن شن و ماسه ترک و گسل های این سنگ نگاره را تشدید خواهد کرد
تعرضات به بخش پایینی سنگ نگاره صحنه ازدواج بهرام دوم ساسانی
وضعیت اندوه بار سنگ نگاره شهبانوی ساسانی دل هر دوستدار میراث ایرانی را به درد می آورد
بهرام دوم ساسانی
صحنه ازدواج بهرام دوم ساسانی که یکی از بی همتاترین سنگ نگاره های ساسانی کشور است
مقام رهبری بارها از کوه خواری انتقاد کرده است، ولی گوش شنوایی نیست
وجود منبع بزرگ آب و خالی کردن سفره های زیرزمینی یکی از انگیزههای خشک شدن چشمه هزاران ساله برم دلک بوده است.
معدن شن و ماسه در حریم کوه برم دلک و انفجاری سنگهای کوه تهدیدی جدی برای یادگارساسانیان است
سنگ نگاره بهرام دوم ساسانی که درحال پاک شدن از چهره تاریخ است و جای افسوس دارد
سنگ نگاره های ساسانی نامدار به بَرم دِلک
فرتور از سیاوش آریا است.
6744
