امروز فرخ و پیروز روز امرداد امشاسپند، هفتم اردیبهشت‌ماه سال 3759 زرتشتی، دوشنبه ششم اردیبهشت‌ماه 1400 خورشیدی، 26 آوریل 2021 میلادی
امپراتور روم به ایران تاخت و بهرام دوم شاه ساسانی ایران را غافلگیر کرد، شاه ایران انتظار چنین یورشی را نداشت.
در پی چند شکست نظامی روم از ایران و قتل دو امپراتور این کشور که با ایران وارد جنگ شده بودند، Marcus A. Probus مارکوس پروبوس (232 – 282 میلادی) و از سال 276 امپراتور روم و درگیر بپاخیزی گروه‌های ژرمن (گُت‌ها، آلمان ها، فرانک های شمالی و …)، در مارس 280 و به مناسبت نوروز ایرانیان به بهرام دوم شاه ساسانی ایران که او نیز در 276 میلادی بر جای پدر نشسته بود پیشنهاد امضای یک پیمان صلح داد که بهرام به سبب دشواری‌هایی که در خاور ایران‌زمین، سیستان بزرگتر و اینک به گونه‌ی چند ایالت جنوبی و جنوب‌غربی افغانستان و گوشه‌ای از یک استان ایران، داشت و افزون برآن، درگیری و گونه‌گونی دیدگاه با بزرگان کشور، 26 آوریل این سال (سال 280 میلادی) این پیشنهاد را در اصل پذیرفت، اما قراردادی امضاء نشد.
سه سال بعد هم پروبوس در یک توطئه نظامی که طراح آن «مارکوس کاروس Marcus Carus» فرمانده گارد امپراتوری نامور به «گاردِ پراتوریان Praetorian Guard» بود به قتل رسید و «کاروس» خودرا امپراتور موقت خواند.
کاروس که خبر داشت ارتش ایران گرفتار مساله سیستان است و راهی دراز در پیش دارد تا برای دفاع، خود را به غرب دجله برساند و نیز برای این‌که توجه سنای روم را به تایید خود جلب کند به قلمرو ایران در لِوانت (سوریه و …) لشکر کشید و بهرام دوم را غافلگیر کرد که انتظار چنین حمله‌ای را نداشت.
کاروس پس از به دست آوردن سلوکیه و گذر از فرات، تا تیسفون پیش آمد که در اینجا به مرگ ناگهانی از جهان رفت. او که تنها نزدیک به یک سال اقتدار داشت. ….
با این تجربه، از آن پس بهرام دوم، دیگر به نشانه‌های صلح‌آمیز رومیان بها نمی‌داد و راه خود را می‌رفت. این تجربه، موبدِ موبدان (روحانی ارشد وقت) را برآن داشت که پا درمیانی کند و شاه را با بزرگان ایران آشتی دهد و آنان را با هم هماهنگ و یکپارچه کند.
مساله سیستان بزرگتر با شورش هرمز فرمانروای این ایالت در برابر برادرش بهرام دوم آغاز شده بود. هرمز خود را برای پادشاه شدن شایسته‌تر از بهرام دوم می‌دانست. (برگرفته از تارنمای نوشیروان کیهانی‌زاده)
روز امرداد مژده داد بداند
که جهان شد به طبع باز خواند
آمرتات: جاودانگی، ماندگار و بی‌مرگی نام هفتمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی و نام پنچمین ماه است. آ، واگ (واژه) نفی هست، مٓر: به چم مردن و مرگ، تات. پسوند امرداد به پارسی آمده است. در آفرینش نگهبان گیاهان و رستنی هست ، دو گام امشاسپندان خورداد و اَمرداد به هم پیوسته هستند. آدمی بتواند این دو رده از زندگی را به وارستگی برساند و به رسایی برسد خودبه‌خود به بی‌مرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.
در اوستا امرتات و در فارسی امرداد بنابراین امرداد یعنی بی مرگی و آسیب ندیدنی یا جاودانی. پس واژه “مرداد” . در ادب مزدیسنا جایی ندارد. امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی گیاهان با اوست. همیشه با امشاسپند هه اُروتات یا خورداد هستند.
در گات ها ، یسنا ۵١ ، بند ٧ می‌خوانیم:
کس به هفت رده، اهورامزدا، روان، نیک اندیشی، بهترین راستی، شهریاری مینوی، آرمان سپند، رسایی وبالندگی بی مرکی، جاودانگی برسد و بر راه آیین راستی مى‌رود، از بخشایش دو مینویی اهورامزدا به پاداش خواهد رسید خوشی خورداد و جاودانگی امرداد را دارا مى شود.
«مسعود سعد» می‌سراید:
روز امرداد مژده داد بداند
که جهان شد به طبع باز خواند
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز امرداد مژده داد بدان
که جهان شد به طبع باز جوان
عدل بارید بر جهان یک سر
دولت و ملک شهریار جهان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاهپور دوم)
دار و درخت بنشان
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (خورداد) جوی نوین کن روان/ امرداد بیخ نو اندر نشان
