روز دی‌به‌دین از ماه مهر/ کرمان به فرمانروایی صفوی پیوست

امروز روز دی به‌دین از ماه مهر 3762 زرتشتی، سه‌شنبه هفدهم مهرماه 1403 خورشیدی، هشتم اکتبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

اکنون برایتان سخن می‌گویم
به گوش باشید و بشنوید
ای کسانی که از راه دور و نزدیک به جست‌وجو آمده‌اید.
این سخنان را که روشن وآشکار است،
به یاد داشته باشید.
پروانه ندهید تا آموزگار کژاندیش با سخنان خویش،
وبا گزینش شیوه پلید و‌گمراه کننده،
جهان را ویران کند.

یسنا؛ هات ۴۵ بند ۱

———————— * ——————————-

دی به‌دین:

– بیست‌وسومین روز هرماه در گاه‌شمار زرتشتیان “دی به‌دین” نام دارد.

– در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز می‌شود.

– واژه پارسی “دی” در گویش پهلوی به ریخت “داتار” آمده و در اوستا؛ دٓتهوش، دٓدوٓه و دٓئوشو به چمار(معنی) دادار و خداوند آمده است.

– ریشه وبُن اين واژه  “دا” به چم (معنی) دانایی، دادن و بخشيدن هست.

– واژه دیـن: دَئـنـا Daenâ در اوستا، به چمار دیدن، شناختن، فهمیدن و دانستن است، به چمار بینش درونی، وژدان بیدار و آگاه.

– زرتشت  آموزه های خود را در چارچوب دَئنا وَنگوهی Daenâ Vanguhi می‌نامد. که از بینش درونی و دینِ نیک یاد شده است.

– زرتشتیان در روزهای اورمزد، دی‌ به‌آذر، دی‌به‌مهر و دی‌به‌دین، همانند روزهای آدینه هنگام شادی، آرامش و نیایش همگانی با دیدوبازدید را سپری می‌کنند.

—————————— * ———————————-

ايالت كرمان شامل سراسر جنوب‌شرقی ايران و سواحل آن به فرمانروایی “شاه اسماعيل صفوی” پيوست  (۸۸۲ خورشیدی)

در سال ۸۸۲ خورشیدی، ایالت کرمان که شامل سراسر جنوب‌شرقی ایران و سواحل آن بود، به فرمانروایی شاه اسماعیل صفوی پیوست. شاه اسماعیل که پیش‌تر ایالت فارس را به قلمرو خود افزوده بود، در همین سال فرمانروایان یزد، اصفهان و سپس خراسان را نیز به پیروی خود درآورد. وی در هر یک از این شهرهای کشور خطاب به مردم اعلام کرد که چون از نسل امام حسین (ع) و شهربانو، دختر یزدگرد سوم است، رسالت ترویج شیعه اثنی عشری و احیای فرمانروایی ایران را دارد و به تحقق هر دو موفق شد.

شاه اسماعیل این مطلب را برای نخستین بار در سال ۸۸۱ خورشیدی در اجتماعی در شهر تبریز بیان کرده بود. او با کمک قزلباش‌ها و علویان توانست پایه‌گذار دودمان پادشاهی صفوی شود و یک ساختار قدرتمند سیاسی و اقتصادی در ایران به‌وجود آورد. او همچنین مذهب شیعه را به‌عنوان مذهب رسمی اعلام کرد و با برخورداری از نیروی قزلباش ایران را یکپارچه کرد.

شاه اسماعیل در مدت فرمانروایی خود، با لشکرکشی‌های بی‌شمار، بخش‌های بزرگی از ایران را تحت کنترل خود درآورد. او در سال ۹۰۷ مهی (هجری قمری) وارد تبریز شد و به تخت پادشاهی نشست و تشیع را آشکار ساخت. او همچنین به نوسازی و تعمیر بارگاه امامان شیعه در نجف، کربلا و سامرا پرداخت.

گسترش مذهب شیعه در ایران به اجبار که در زمان او آغاز شد، با اینکه تا آن هنگام بیشتر مردم ایران سنی و شافعی مذهب بودند، پیامدهای بزرگی در تاریخ ایران داشت که تنها منفعت سیاسی کوتاه‌مدت آن، جدا کردن دولت رو به رشد صفوی از همسایگان سنی قدرتمند خود (خلافت عثمانی در غرب و خانات بخارا در شرق) و تمایز در مرزهای غربی بود.

فرمانروایی که شاه اسماعیل یکم بنیاد ‌گذاشت بیش از دو سده دوام آورد و در دوران اوج خود در زمان شاه عباس بزرگ، بر تمام ایران امروز، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، قفقاز جنوبی، عراق، کویت، افغانستان، بخش‌هایی از سوریه، ترکیه، پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان حکومت می‌کرد. تاسیس دوباره‌ی ایران به‌عنوان یک پایگاه اقتصادی بین شرق و غرب، ایجاد دولت و دیوان‌سالاری، نوآوری در معماری و حمایت از صنایع دستی و هنر از دیگر دستاوردهای امپراتوری صفوی بود. شاه اسماعیل یکم موفق شد در خلال ۱۰ سال، پس از حرکت از لاهیجان به اردبیل و فتح تبریز، از آنجا سراسر ایران از کرمان و پارس و خراسان تا خوزستان و عراق کنونی را زیر پرچم یک دولت واحد شیعی درآورد.

شاهان صفوی دین ایرانیان را به شیعه دوازده‌امامی تغییر دادند و مرزهای ایران را با مذهب شیعه تعریف کردند که باعث شد در آینده پس از بنیاد دولت–ملت‌های مدرن، هنوز یک مرزبندی عقیدتی مرزهای ایران را تعریف کند و در دوره‌هایی تندروی‌های شیعی (به‌خصوص شیخ‌الاسلام‌ها) باعث بروز درگیری در مناطق مرزی و کوچک‌تر شدن ایران می‌شد؛ برای مثال تندروی‌های محمدباقر مجلسی در اوایل سده ۱۸ میلادی در ایجاد تنفر نسبت به اهل تسنن خراسان که منجر به هجوم افغان‌ها به اصفهان و از بین رفتن دولت صفویه در ۱۷۲۲ میلادی شد و یک هویت افغان را در شمال شرق خراسان تثبیت کرد که در سده‌های بعدی از عوامل جدایی افغانستان و کوچک‌تر شدن ایران شد.

شاه اسماعیل یکم، بنیادگذار دودمان صفوی، نخستین شاه این دودمان بود. او از سال ۱۵۰۱ تا ۱۵۲۴ میلادی به‌عنوان شاه ایران حکومت کرد و نقش مهمی در گسترش مذهب شیعه اثنی عشری و ایجاد یک دولت مرکزی قدرتمند در ایران داشت.

دودمان صفوی پس از حدود ۲۲۱ سال بر ایران از سال ۱۵۰۱ میلادی که شاه اسماعیل صفوی به تخت نشست تا سال ۱۷۲۲ میلادی که اصفهان به دست افغان‌ها سقوط کرد. این دوره شامل فراز و نشیب‌های زیادی بود که سرانجام به فروپاشی این دودمان انجامید.

—————————– * —————————–

یادروز 17 مهرماه:

روز جهانی “پُست”.

پست، کهن‌ترین و گسترده‌ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان دیگر سرزمین‌ها و مناطق جهان است.
جوامع رشد یافته، برای تحقق توسعه خود به شبکه ارتباطی توجه داشته و روی آن برنامه‌ریزی کلان کرده‌اند. هر پستچی از انجام ۳۰۰۰ سفر جلوگیری می‌کند، که هر سفر افزون بر هزینه، پیامدهای دیگری چون اتلاف وقت، فشارهای عصبی و روحی، مشکلات حمل و نقل، اتلاف سوخت، آلودگی هوا، صرف نیروی انسانی و انواع خسارت‌های احتمالی مالی و جانی را نیز به‌همراه دارد.

پیشینه پست درایران:
فعالیت‌های پستی در ایران، قدمتی سه‌هزار ساله دارد و حتی برخی از مورخان، ایرانیان را مبتکر ارتباط پستی می‌دانند. در سال ۱۲۹۷ق ناصرالدین‌شاه دستور داد تا مؤسسه پست به وزارت تبدیل شود و اداره آن را به امین‌الملک، وزیر وظایف و رئیس دارالشوراء سپرد.
پس از صدارت امیرکبیر، تحولات تازه‌ای در پست کشور ایجاد شد، فعالیت پستی کشورهای استعمارگر تعطیل شد و پیکهای پست ایران، با نظم و نظامی تازه که امیرکبیر ایجاد کرده بود، با سرعت و دقت بسیار، امور مراسلاتی را انجام می‌دادند.
چون پست در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است، از فعالیت چاپارهای قدیم تا پست پیشرفته کنونی، ابزار و آثاری گرانبها و دیدنی گردآوری شده است که در موزه پست نگهداری می‌شود.
در سال۱۸۷۳ در روز ۹ اکتبر به پیشنهاد “هنریخ ون‌استفان “مدیرکل پست کنفدراسیون آلمان شرقی، قراردادی با عنوان “قرار داد برن” در زمینه پایه‌گذاری “اتحادیه کل پست”  در “برن” سویس، توسط ۲۲ کشور جهان به امضا رسید.
امضا کنندگان بر اساس توافق به‌عمل آمده، یک قلمرو پستی را تشکیل دادند که آزادی ترانزیت برای مبادله متقابل مراسلات را در سراسر قلمرو اتحادیه، تامین و تضمین می‌کرد. نام این اتحادیه پس از ۴ سال با پیوستن کشورهای دیگر، به “اتحادیه جهانی پست” تغییر یافت.
از سال ۱۹۶۹ روز ۹ اکتبر (۱۷ مهر) هرسال به‌عنوان روز جهانی پست تعیین شد.
اکنون بیش از ۱۷۰ کشور، عضو این اتحادیه هستند و ایران نیز سال ۱۲۵۶ به‌عنوان بیست و نهمین عضو، به این اتحادیه پیوست.

زادروز “رحیم رضازاده‌ملک”، استاد و پژوهشگر در تقویم و تاریخ و فرهنگ معاصر ایران. (۱۳۱۹ خورشیدی)

 

در کنگره پزشکی رامسر بيماری‌های ناشی از آب ارزيابی شد. (۱۳۳۴ خورشیدی)

 

درگذشت بدری تیمورتاش، نویسنده، استاد دانشگاه و نخستین دندانپزشک زن و «مادر دندانپزشکی ایران» (زاده سال ۱۲۸۷ سمنان – درگذشته ۱۷ مهر ۱۳۷۴ مشهد)

او خواهر عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار رضاشاه بود و در اواخر سال‌های ۱۹۲۰ در دانشکده دندانپزشکی بلژیک به تحصیل پرداخت. پس از بازگشت به ایران در سال ۱۹۶۵-۱۳۴۴ به همراه امیراسماعیل سندزی دانشکده دندانپزشکی مشهد را بنیاد کرد.

 

زادروز رحیم رضازاده‌ ملک، تاریخ‌نگار، پژوهشگر نجوم و ادبیات (زاده ۱۷ مهر ۱۳۱۹ مراغه – درگذشته ۲۲ تیر ۱۳۸۹ تهران)

 

درگذشت استاد “محمد ابراهيم آيتی”  نويسنده، محقق و مترجم معاصر. (۱۳۴۳ خورشیدی)

 

استدولت برای مبارزه با گرانفروشی جمعیتی به نام حمایت از مصرف‌کننده تشکیل داد. (۱۳۵۲ خورشیدی)

 

چهارمین نمایشگاه بین‌المللی تهران با شرکت ۴۵ کشور گشایش یافت. (۱۳۵۵ خورشیدی)

 

استتنفيذ حكم اولين دوره رياست جمهوری “آيت‏ اللَّه خامنه ‏ای” از سوی “امام خمينی”. (۱۳۶۰ خورشیدی)

 

درگذشت “پروفسور حبیب الله هدایت”، پدر علم تغذیه ایران. (۱۳۹۲ خورشیدی)

 

درگذشت “بهرام شفیع”  گزارشگر، مجری و مدیر ورزشی، نام او با برنامه ی هفتگی تلویزیونیِ ورزش و مردم ، گره خورده‌ بود. وی ریاست فدراسیون هاکی ایران را نیز چهار دوره ی متوالی، بر عهده داشت. (۱۳۹۷ خورشیدی)

 

درگذشت “استاد محمدرضا شجریان“، ستاره پر فروغ سپهر هنر، خسروی آواز ایران، موسیقی‌دان و خواننده‌ی موسیقی سنتی ایرانی و خوشنویس. (زاده‌ ۱ مهر ۱۳۱۹ مشهد – درگذشته ۱۷ مهر ۱۳۹۹ تهران)

او از برجسته‌ترین هنرمندان موسیقی میهنی ایران بود که آلبوم‌های بسیاری را در این زمینه انتشار داد. او را با ویژگی صدا و سبک مخصوص به خود و اجرای تصنیف‌های ملی – میهنی می‌شناختند.

 

زادروز گلی ترقی، نویسنده (زاده ۱۷ مهر ۱۳۱۸ تهران)

او که فرزند لطف‌اله ترقی مدیر مجله ترقی بود، در ۱۳۳۳ پس از به پایان رساندن سیکل اول دبیرستان، به آمریکا رفت. ۶ سال در آمریکا زندگی کرد و در رشته فلسفه فارغ‌التحصیل شد و چون زندگی در آمریکا را دوست نداشت به ایران بازگشت و به داستان‌نویسی روی آورد.

 

كره‌ای‌ها دارای الفبای اختصاصی شدند كه “هانگول” ناميده می‌شود. (1446 م)

 

زادروز “ميگوئل دو سروانتس ساودرا” نويسنده داستان بسيار نامدار “دون كيشوت”. (1547 م)

 

مرگ “ساموئل رويس دال” هنرمند و نقاش هلندی. (1682 م)

 

زادروز “روالد آموندسِن” مکتشف نروژی و نخستین فاتح قطب جنوب. (1872 م)

 

برای هماهنگی و تدوين روابط پستی بين كشورها، به پيشنهاد آلمان، قرادادی با عنوان قرارداد “بِرن” در زمينه تأسيس اتحاديه كل پست در بِرن سوئيس توسط ۲۲ كشور به امضا رسيد. (1874 م)

 

مرگ “چارلز لايل” زمين ‏شناس برجسته اسكاتلندی. (1875 م)

 

آغاز استعمار فرانسه در كشور ويتنام در آسيا. (1885 م)

 

پيروزی انقلاب “دكتر سون يات سن” در چين و پایان دادن به نظام پادشاهی اين كشور. (1911 م)

 

مذاكرات نُه روزه چرچيل با استالين در مسكو آغاز شد كه فصلی از آن مربوط به سرنوشت ايران پس از جنگ جهانی دوم بود. (1944 م)

 

اختراع پتوی برقی و كمكی بزرگ به سالخوردگان كه در برابر سرما آسيب پذيرترند. (1946 م)

 

برای نخستين بار ميان يک هواپيمای در حال پرواز و يک اتومبيل در حال حرکت ارتباط تلفنی برقرار شد. (1947 م)

 

روز ملی و استقلال كشور آفريقايی “اوگاندا” از استعمار انگليس. (1962 م)

“اوگاندا” در قاره آفريقا واقع شده و بيش از ۲۴۱ هزار كيلومتر مربع مساحت دارد. اكثريت جمعيت ۲۲ ميليونی آن، سياه‏پوست دارای زبان رسمی “انگليسی” و “سواحلی” است. پايتخت اوگاندا، “كامپالا” و واحد پولش ، “شيلينگ” است. نظام سياسی حاكم بر آن جمهوری غير حزبی با يک مجلس قانون‏گذاری است.

 

اعدام “اِرنِستو چِه ‏گوارا” پزشک، دیپلمات و انقلابی مارکسیست آمريكای لاتين. (1967 م)

 

جنگ بزرگ تانک‌ها بین اسراییل و مصر در صحرای سینا درگرفت و حدود سه هزار تانک در مقابل هم قرار گرفتند. (1973 م)

 

اسراییل از راه دریا و هوا بندر معروف مصری “پورت سعید” را زیر آتش گرفت. قوای مصر نیز در صحرای سینا شهر “القنطره” را تصرف نمود و منابع نفتی را که در تصرف اسراییل بود آتش زد. (1973 م)