امروز روز فروردین از ماه آذر 3762 زرتشتی، سهشنبه سیزدهم آذرماه 1403 خورشیدی، سوم دسامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بنابراین از همان آغاز هر کسی خواه هوادار راستی یا دروغ، خواه دانا یا نادان بنابر ندای دل و اندیشه خود عقیده خود را ابراز و آشکار میسازد؛ خرد مقدس پیوسته آماده است تا آنان را که در انتخاب راه سرگردان و در شک و تردیدند، راهنمایی کند.
یسنا ۳۱ بند ۱۲
———————– * ——————————
فروردین:
– نوزدهمین روز هرماه سی روزه در گاهشمار زرتشتیان «فروردین» نام دارد.
– در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز میشود.
– فروردین بر گرفته از واژه فرَوَهَر fravahr است که در اوستا به ریخت فرَوَشی وفرَوَرتی آمده و به چم (:معنی) پیش برنده و پیش کشنده است.
– در ایران باستان باور داشتند که ذرهای از این نور اهورایی (فروهر) در هر آفریدهای به صورت امانت گذاشته شده است، این ذره در آغاز پاک و بدون آلودگی بوده و همیشه نیز پاک خواهد ماند و هرگز هیچ آلودگی و ناپاکی را به خود نخواهد گرفت.
– پیشینیان بر این باور بودند که فروهر و روان درگذشتگان، چند روز پیش از نوروز هرسال، نزد خویشان وابسته خود به زمین باز میگردند.
– فرتوری نیز از دوران هخامنشی بر سنگ نگارهها آمده است که اکنون آن را نیز “فروهر” میگویند.
————————- * ———————-
نبرد شاپور دوم و شکست رومیان
هشدار شاپور دوم به کنستانتیوس دوم
سوم دسامبر 359 میلادی
شاپور دوم، شاه وقت ایران از دودمان ساسانی، اولتیماتوم شدیدی به امپراتور روم، کنستانتیوس دوم ارسال کرد. او خواستار تخلیه نیروهای رومی از سرزمینهای آن سوی رودخانه استرومون که به صورت تاریخی بخشی از ایران بودند، شد. شاپور دوم تهدید کرد که اگر فرستادهاش دست خالی بازگردد، پس از پایان زمستان به زور آن سرزمینها را پس خواهد گرفت. این نامه با نوشته مودبانهای پایان مییابد و در دسترس است.
پیشتر در سال 359 میلادی، شاپور دوم نیروهای رومی را شکست داده و سوریه را تصرف کرده بود. او آماده بود تا به تصرفات رومیها در آناتولی غربی پیشروی کند. امپراتور روم که با چالشهای داخلی و نافرمانی برخی از ژنرالهایش مواجه بود، تصمیم گرفت پیش از پاسخ دادن به اولتیماتوم شاپور دوم، با سنای روم مشورت کند.
بدون انتظار برای پاسخ روم، شاپور دوم در بهار سال 360 میلادی دست به حمله نظامی زد و بزابده را تصرف کرد و به پیشروی ادامه داد. کنستانتیوس دوم تلاش کرد نیروهای خود را جمعآوری کند، اما بیمار شد و از تب شدید درگذشت. جانشین او، ژولیان دوم، که فلسفهدان و نویسنده بود، نه تنها نیروهای رومی را بسیج کرد، بلکه جنگجویان مزدور از قبایل فرانک و ایلری نیز به خدمت گرفت. دو سال طول کشید تا ژولیان برای لشکرکشی به شرق آماده شود.
ژولیان دوم حمله به ایران را به دلیل صدور فرمان ضد مسیحیان در 17 ژوئن 362 میلادی به تعویق انداخت. در مسیر لشکرکشی، ژولیان یک گوساله سفید را به معبد زئوس قربانی کرد تا از حمایت الهی در جنگ بهرهمند شود.
این لشکرکشی در سال 363 میلادی با نیرویی بزرگ و آموزشدیده آغاز شد. شاپور دوم، که از قوت نیروی ژولیان آگاه بود، تصمیم گرفت به جای مواجهه در مرز، در عمق خاک ایران با آنها روبرو شود. نیروهای رومی پس از رسیدن به محل مورد نظر شاپور، که فاصله زیادی با تیسفون نداشت، خود را در محاصره نیروهای ایرانی یافتند و در نبرد شکست خوردند. در حین فرار، ژولیان به دست یک سوار پارسی با پرتاب زوبین به شدت مجروح شد و همان شب درگذشت.
ژنرالهای رومی بلافاصله ژوویان را به عنوان امپراتور موقت انتخاب کردند. ژوویان با شاپور دوم وارد مذاکره شد و با واگذاری همه مناطقی که شاپور خواهان آنها بود، موافقت کرد و اجازه خروج نیروهای شکستخورده رومی از آسیا را به دست آورد. برخی مورخان رومی نوشتهاند که شاپور دوم در این نبرد از فیل جنگی استفاده کرده بود. جنگجویان مزدور فرانک و ایلری در بازگشت به اروپا از میهندوستی، انضباط و استقامت سرباز ایرانی داستانها تعریف کردند.
ژوویان از تمامی دعاوی رومیان در قفقاز غربی، فلسطین، سوریه و پنج منطقه در آناتولی صرفنظر کرد و 18 پایگاه مرزی را برچید. او پذیرفت که پیروان آیین زرتشت در قلمرو روم آزادی مذهبی داشته باشند و از بازرگانان ایرانی مالیات مضاعف گرفته نشود. پس از بازگشت به روم، ژوویان با انتقاد شدید سنا مواجه شد و نتوانست این تحقیر را تحمل کند. او افسرده شد و در 17 فوریه 364 میلادی با استنشاق گاز زغال خودکشی کرد.
شاپور دوم، که از پیش از زادهشدن شاه ایران شده بود، گستره ایران را از سیردریا تا مدیترانه گسترش داد. پادشاهی او با جنگهای بیشمار همراه بود، از جمله برخوردهای شدید با تازیان در بحرین که دست به نافرمانی و مهاجرت غیرمجاز زده بودند.
————————– * —————————–
یادروز 13 آذرماه:
روز “بیمه”.
مهاجرت علمای ایرانی مقیم عراق به ایران در پی اولتیماتوم روسیه به دولت ایران. (۱۲۹۰ خورشیدی)
دوره سوم مجلس شورای ملی به دست “احمد شاه” افتتاح شد. (۱۲۹۳ خورشیدی)
“وثوق الدوله” رییسالوزرا، ۲۳ روز پس از پایان جنگ جهانی اول اعلامیهای منتشر کرد و در آن متذکر شد هر کس با برنامههای اصلاحی او (خیانت به وطن و خدمت به دولت لندن) مخالفت کند به شدیدترین وجه مجازات خواهد شد. (۱۲۹۷ خورشیدی)
زادروز “شجاعالدین شفا”، ادیب، نویسنده، پژوهشگر و مترجم. ایدهٔ تغییر تقویم ایران از هجری خورشیدی به شاهنشاهی به وی نسبت داده میشود. (۱۲۹۷ خورشیدی)
“محمود جم” رییسالوزرا، وزرای خود را معرفی نمود. (۱۳۱۴ خورشیدی)
در این روز “دکتر محمد مصدق” که در بیرجند زندانی بود به احمدآباد ساوجبلاغ منتقل و در آنجا به حالت تبعید تحت نظر مأموران انتظامی درآمد. (۱۳۱۹ خورشیدی)
درگذشت “محمدحسین مشایخ فریدنی” دیپلمات، مترجم، پژوهشگر و محقق معاصر. (۱۳۶۹ خورشیدی)
صلیبیون “بندر صیدا” را پس از یک محاصره طولانی تصرف کردند. این بندر که ۲۵ قرن پیش به دست نیروهای مهاجم بابل ویران گردیده بود به دستور کوروش بزرگ با هزینه ایران بازسازی شده بود. صیدا اکنون در قلمرو لبنان است. (1110 میلادی)
کشف جزیره “ماداگاسکار” در جنوب شرقی آفریقا توسط مکتشفان پرتغالی. (1500 میلادی)
“سلطان سلیمان” امپراتور عثمانی، بغداد را تصرف کرد که دولت صفویه ایران بعداً آن را پس گرفت. (1534 میلادی)
مرگ “توماس هابز” فیلسوف، نظریهپرداز برجسته انگلیسی و از نامآورترین چهرههای فلسفهٔ سیاسی قرن ۱۷. (1679 میلادی)
مرگ “گوتهولد لسینگ” نویسنده و مورخ معروف آلمانی. (1781 میلادی)
زادروز “توماس کارلایل” مورخ، نویسنده، مدرس و اندیشمند بزرگ اسکاتلندی. (1795 میلادی)
رسم قدیمی “سوتی” در هند، که سوزاندن زن پس از مرگ شوهر و با یک آتش بود ممنوع شد. (1829 میلادی)
حمله نیروهای انگلیسی به خارک و بوشهر در پی تصرف هرات توسط ایران. (1856 میلادی)
زادروز “راینر ماریا ریلکه” شاعر نامی و از چهرههای ادبی برجستهی آلمان. (1875 میلادی)
مرگ “والت ویتمن” ادیب معروف آمریکایی. (1892 میلادی)
استفاده از واکسن حصبه برای اولین بار. (1899 میلادی)
برگزاری کنفرانس سهجانبه “برمودا” با حضور آمریکا، انگلیس و فرانسه. (1952 میلادی)
اسحاق رابین، نخست وزیر اسرائیل به دست یک جوان اسرائیلی کشته شد. (1995 میلادی)
